Tử Vi Lý Số :: Diễn đàn học thuật của người Việt

759. Tỳ Bà Thi Phật.


Tỳ Bà Thi Phật sớm đã lưu tâm, nhưng cho đến nay vẫn chưa “đắc diệu”.
(Chích Thủ Chi Thanh)
“Đắc diệu” là chỉ nhận thức được sự vật như chính nó (pháp nhĩ như nhiên). Còn cách hiểu khác nữa là lời nói của Tỳ Bà Thi Phật có nghĩa là dù dụng công tu hành thế nào, dù dùng bao thời gian cũng khó mà đạt tới cảnh giới tuyệt đối viên mãn, ám chỉ Đạo có nhiều mặt hoặc nhiều giai đoạn.

760. Nam Tuyền Di Hóa.


Tam Thánh sai Tú thủ tọa đến hỏi Trường Sa Cảnh Sầm:
- Nam Tuyền mất rồi, đi về đâu?
- Thạch Đầu khi còn là sa di có đến tham lục tổ.
- Không hỏi thời còn là sa di, chỉ hỏi Nam Tuyền mất rồi đi đâu?
- Đi mà hỏi Nam Tuyền.
- Hòa thượng tuy có hàn tùng ngàn trượng, nhưng chẳng có mụt măng đá nào.
Trường Sa im lặng.
- Tạ ơn câu đáp của hòa thượng.
Thiền sư vẫn im lặng. Tú thủ tọa về thuật lại cho Tam Thánh nghe. Tam Thánh bảo:
- Nếu quả như vậy, Trường Sa còn hơn Lâm Tế đến 7 bước. Đợi ngày mai ta sẽ tới coi.
Hôm sau tới , hỏi:
- Nghe hòa thượng hôm qua đáp câu hỏi về Nam Tuyền di
hóa thật là vô tiền khoáng hậu, cổ kim hiếm có.
Trường Sa vẫn im lặng.
(Chích Thủ Chi Thanh)
Câu hỏi của Tam Thánh là một cái bẫy huyền học; câu đáp của Trường Sa dẫn một sự kiện có thật trong quá khứ nhưng chẳng liên quan gì đến câu hỏi cũng như Tú thủ tọa đề cập đến một sự kiện có thật trong quá khứ nhưng chẳng có quan hệ gì đến tình huống hiện tại. Tú thủ tọa không hiểu câu trả lời của Trường sa nên truy vấn về vấn đề Nam Tuyền di hóa, do đó Trường Sa chỉ cho ông chỗ mà ông phải đến mà hỏi. Câu nói của Tú thủ tọa đề cập đến Hàn tùng và măng đá không được rõ ràng. Có thể ông ám chỉ Thiền của Trường Sa không thể lay chuyển nhưng vẫn chưa đủ vi diệu hoặc thiền của Trường Sa đã hoàn toàn nhưng chưa đủ rõ ràng. Đối với lời nói của Tú thủ tọa và Tam Thánh, Trường sa chỉ im lặng. Cái im lặng này là lối trả lời khôn ngoan cho cái bẫy huyền học “sau khi mất”.

761. Thọ Tháp của Sơ Sơn.


Ông tăng chủ sự xây thọ tháp cho Sơ Sơn xong bạch với thiền sư; Sơ Sơn hỏi:
- Ngươi định trả thợ bao nhiêu tiền?
- Toàn do thầy định đoạt.
- Cho ba đồng, hai đồng hay một đồng hơn? Nếu ngươi không trả lời được ta tự xây tháp.
Chủ sự tăng kinh ngạc. Có ông tăng đem chuyện trên kể lại cho La Sơn đang trú ở Đại Dữu Lãnh (ở giáp giới 2 tỉnh Quảng Đông và Giang Tây) nghe. La Sơn hỏi:
- Có người nào trả lời được không?
- Chưa có ai trả lời được.
- Hãy về bảo Sơ Sơn: Nếu thầy cho 3 đồng thì kiếp này thầy không có tháp; nếu thầy cho 2 đồng thì thầy và thợ đều giơ một tay ra, nếu thầy cho một đồng thì thầy và thợ đều rụng lông mày và râu.
Ông tăng về kể cho Sơ Sơn nghe. Sơ Sơn hướng về Đại Dữu Lãnh lạy và nói:
- Tưởng rằng không người, ai ngờ có cổ Phật ở Đại Dữu Lãnh
phóng quang đến tận đây. Tuy nhiên đó là hoa sen nở vào tháng chạp.
La Sơn nghe được câu nói này , bèn bảo:
- Khi ta nói thế, lông rùa sớm đã mọc dài vài thước.
(Chích Thủ Chi Thanh)
Câu hỏi của Sơ Sơn “Ngươi định trả thợ bao nhiêu tiền?” là lượng định để trả công thợ, ông tăng không chú trọng đến việc xây cất chỉ tỏ vẻ kính trọng lão sư. Sơ Sơn làm ông tăng điên đầu với câu hỏi: 3, 2, 1 đồng. Câu nói của La Sơn chỉ rằng ông đã hiểu ý Sơ Sơn. Trong việc giao tiếp hàng ngày, chúng ta phải đối diện với sự phân biệt và lượng giá, điều đó không có nghĩa là chúng ta phải suy tư, phân tích vượt lên trên tình trạng thực sự xẩy ra. Phải trả bao nhiêu tiền thì trả bấy nhiêu, không cần dụng tâm.
Sơ Sơn rất thưởng thức câu đáp của La Sơn, do đó rất khen ngợi. Nhưng câu “Đó là hoa sen nở vào tháng chạp” (quá thời), ám chỉ câu đáp hay tuy nhiên nên có câu đáp đúng lúc và tất cả câu chuyện trên nên xếp vào quá khứ. La Sơn nghe được câu nói tỷ dụ “hoa sen nở vào tháng chạp” nên đáp lại bằng câu “Lông rùa sớm đã dài vài thước” chỉ rằng chuyện đã lỗi thời mà lại còn dư thừa nữa.

762. Vào rừng không lay cỏ


Vào nước chẳng tạo sóng.
(Thiền Lâm Tuệ Ngữ)
Nếu tiến được vào tam muội, đạt được cảnh giới tuyệt đối thì có thể siêu việt được thế giới hiện tượng.

763. Mười phương không ảnh tượng


Ba giới tuyệt hành tung.
(Thiền Lâm Tuệ Ngữ)
Khi tâm đã triệt ngộ thì không còn hình ảnh, không lưu lại một dấu vết nào.

764. Hổ đá nuốt dê gỗ.


(Thiền Lâm Tuệ Ngữ)
Người đạt ngộ vượt lên sự suy nghĩ và phân biệt của thế gian.

765. Hoa đàm dễ thấy.


Tri thức khó gặp.
(Thiền Lâm Tuệ Ngữ)
Gập được thiện tri thức thì phải cố gắng học hỏi. Đó là cơ hội hiếm có, còn khó hơn cả xem hoa ưu đàm mà 3 ngàn năm mới nở một lần.

766. Sắc Xuân không cao thấp


Cành hoa có ngắn dài.
(Thiền Lâm Tuệ Ngữ)
Trong bình đẳng có sự sai biệt.

767. Trong bầu, ngày tháng dài.


(Thiền Ngộ)
Đây là chỉ ngộ cảnh siêu việt cả thời không; dẫn từ một tích của Đạo giáo. Phí Trường Phòng khi ở Nhữ Nam, ở trên một căn gác ở chợ thấy một ông lão bán thuốc khi chợ tan, nhẩy vào quả bầu treo ở đầu gậy. Phí làm quen và được ông lão mời vào bầu, thấy trong đó đền đài tráng lệ, được ông lão tiếp đón nồng hậu. Khi trở về thì thời gian đã quá mấy năm rồi.

768. Hoa tàn cây không bóng.


(Thiền Ngộ)
Mùa thu tới, hoa lá đều tàn rụng. Cây xanh biến thành cây khô không còn hoa lá, cũng không cho bóng râm nữa. Trong Thiền học hoa, lá thường dùng để chỉ phiền não, vọng tưởng. Câu này chỉ sự giác ngộ thực sự.

769. Cá nhẩy ba bậc biến thành rồng.


(Thiền Ngộ)
Vua Thuấn sai Cổn trị lụt, Cổn thất bại bị giết. Con của Cổn là Vũ nối tiếp công việc của cha và thành công. Ở Long Môn Sơn, miền thượng lưu của Hoàng Hà nước chẩy siết, Vũ ngăn sông thành 3 đoạn để điều khiển sức nước. Vào tháng ba mùa Hoa Đào, cá tụ tập ở Long Môn Sơn rất nhiều. Theo truyền thuyết con nào vượt được 3 cấp sẽ hóa thành rồng hô phong hoán vũ mà bay lên trời. Câu này ý nói tự nỗ lực tu hành sẽ đạt được giác ngộ.

770. Một hạt bụi vào mắt, không hoa rơi loạn


(Thiền Ngộ)
Hạt bụi chỉ phiền não; không hoa chỉ vọng tưởng (ngước mắt nhìn lâu lên trên không hoặc lấy tay ấn vào mắt ta thấy những đốm sáng gọi là không hoa). Nếu tâm còn tạp niệm hoặc một chấp trước nào dù rất nhỏ cũng làm cho vọng tưởng nổi dậy.

771. Chánh Pháp mật phó.


Phong Huyệt khi làm viên đầu ở thiền viện Nam Viện, một hôm đang làm ruộng, Nam Viện tới nơi hỏi:
- Ngươi từ phương Nam lại, phương Nam dùng gậy làm sao thương lượng?
- Thương lượng tốt.
Rồi Phong Huyệt hỏi ngược lại:
- Nơi đây thì sao?
Nam Viện nắm chặt gậy bảo:
- Dưới gậy không sinh nhẫn, gập cơ hội chẳng nhường thầy.
Lại bảo thêm:
- Ngươi đã thâm giải Phật pháp, đó không phải là ngẫu nhiên mà là ngươi đã ngộ. Ngươi có nghe chuyện Lâm Tế lúc lâm chung không?
- Có nghe.
- Đại sư nói:”Không ngờ chánh pháp nhãn tạng của ta bị con lừa
này mà tiêu diệt.” Bình thường đại sư là một con sư tử hung ác sao lúc lâm chung lại khuất tất như vậy?
- Chánh pháp mật phó.
- Vậy tại sao Tam Thánh lại yên lặng?
- Vì ông ta đã có thể kế thừa mật phó.
(Phật Dữ Thiền)
Chánh pháp nhãn tạng là thanh tịnh pháp nhãn, thiền gia dùng để ấn tâm.

772. Giá gạo ở Lô Lăng.


Có ông tăng hỏi Thanh Nguyên Hành Tư:
- Thế nào là đại ý của Phật pháp?
- Ở Lô Lăng, giá gạo là bao nhiêu?
(Thiền Tông Dật Sự)
Lô Lăng là nơi sản xuất gạo nổi tiếng, cũng có thể là ông tăng từ Lô Lăng tới. Câu trả lời của Hành Tư dường như chỉ là câu chuyện trong sinh hoạt hàng ngày. Ông không thích nói những lý lẽ cao thâm, cũng không ưa tranh cãi ồn ào. Nếu Phật pháp ly khai khỏi sinh hoạt thường ngày thì không còn ý nghĩa nữa.

773. Thạch Đầu Hy Thiên.


Có một lần, Hoài Nhượng sai một ông tăng đến hỏi Hy Thiên:
- Khi nói thoát ly phiền não, vậy thế nào là trói buộc?
- Ai trói buộc ngươi?
- Thế giới Phật thanh tịnh là gì?
- Ai làm ngươi ô nhiễm?
- Ngộ là thế nào?
- Ai làm ngươi mê hoặc?
(Thiền Tông Dật Sự)
Ai trói buộc mình, ai làm mình ô nhiễm, ai làm mình mê hoặc? Kỳ thực tất cả đều do tâm mình.