Tử Vi Lý Số :: Diễn đàn học thuật của người Việt

131. Kinh Kim Cương khinh tiện.

Kinh Kim Cương nói: "Nếu một người bị người khinh là do đời trước tạo nghiệp nên phải đọa đường ác; đời nay bị khinh thì tội nghiệp đời trước sẽ tiêu diệt."
(Bích Nham Lục)
Tất cả mọi sự đều do nhân duyên mà sinh. Nhân là hành vi, duyên là điều kiện, 2 cái này kết hợp thành quả; vì vậy gọi là nhân quả sanh khởi, nói tắt là Duyên khởi. Vấn đề đặt ra là làm sao diệt nghiệp, muốn vậy phải trừ bỏ dục niệm vì ngu xuẩn. Người giác ngộ, tuy nghiệp tiền thế vẫn còn, nhưng không để cho nó thành nghiệp chướng, nghĩa là thọ nghiệp nhưng không khổ.
(Viên Thông)

132. Cổ Phật và lộ trụ.

Vân Môn nói với chúng đệ tử:
- Cổ Phật và cây cột tương giao là cơ thứ mấy?
Đệ tử không ai đáp được. Vì vậy hòa thượng tự đáp:
- Đó là núi Nam mây giăng, núi Bắc mưa rơi!
(Bích Nham Lục)
Cổ Phật: là người giác ngộ; lộ trụ là cây cột ở ngoài cửa.
Câu nói của Vân Môn là để phá chấp quý (cổ Phật), tiện (cây cột) khiến thiền sinh có thể tiến vào tâm cảnh "vô ngã.”
Có mây thì tất phải mưa, không cần biết núi Bắc hay Nam. Dưới con mắt người đã khai ngộ mây, mưa là một, tự tha chẳng hai.
(Viên Thông)

133. Một chậu nước.

Quy Sơn đang ngủ, Ngưỡng Sơn vào thỉnh an, Quy Sơn quay mặt vào vách.
Ngưỡng Sơn thưa:
- Thầy sao bận vậy?
- Ta vừa nằm mộng ngươi thử đoán coi!
Ngưỡng Sơn bèn bưng một chậu nước rửa mặt lại.
Một lúc sau Hương Nghiêm cũng vào thỉnh an, Quy Sơn nói:
- Ta vừa nằm mộng, Ngưỡng Sơn đoán trúng rồi, ngươi thử đoán coi!
Hương Nghiêm bèn bưng một tách trà lại.
(Thiền Cơ)
Mộng là ảo ảnh. Ngưỡng Sơn mang chậu nước rửa mặt lại là để rửa mộng; Hương Nghiêm bưng trà lại cho Quy Sơn uống để tỉnh mộng. Cởi bỏ mọi trói buộc thì mới trực nhận được bản lai diện mục

134. Một cỗ quan tài.

Một chú tiểu hỏi Đại Mai:
- Thế nào là ý của tổ sư từ Tây sang?
- Không ý.
Tề An nghe rồi nói :
- Một cỗ quan tài, hai xác chết.
(Thiền Cơ)
Câu nói của Tề An có nghĩa là một câu nói chết làm khốn tử hai hòa thượng.

135. Từ nơi nào tới?

Tuyết Phong hỏi Minh Châu:
- Từ đâu tới?
- Từ Giang Tây.
- Thấy Đạt Ma tổ sư ở đâu?
- Đã nói với hòa thượng rồi mà!
- Nói gì?
- Từ đâu tới?
(Thiền Cơ)
Thấy Đạt Ma ở đâu: là hỏi đã ngộ chưa? Câu đáp cuối trả lời đã ngộ rồi.

136. Đứa trẻ Hoài Nam.

Chân Giác bỗng nhiên hỏi một ông tăng:
- Có nhớ không?
- Nhớ!
- Nói cái gì?
- Nói cái gì?
- Đứa trẻ Hoài Nam vào chùa.
(Thiền Cơ)
Đứa trẻ Hoài Nam chỉ tự tánh. Chân Giác hỏi ông tăng còn nhớ bản lai diện mục không? Ông tăng trả lời có.

137. Dã Hồ quỷ.

Một ông tăng đang lạy, Tiên Thiên nói:
- Dã Hồ quỷ! Thấy gì mà lạy?
Ông tăng đáp: "Lão nô hói, thấy gì mà hỏi?"
Tiên Thiên than: "Khổ rồi! Khổ rồi!"
(Thiền Cơ)
Ông tăng lạy bị Tiên Thiên mắng "Dã Hồ quỷ" ám chỉ tự lạy mình còn tốt hơn. Ông tăng không chịu kém cắn lại "Lão nô hói.” Tiên Thiên chỉ còn nước kêu khổ.

138. Đến báo ơn.

Văn Ích hỏi một ông tăng:
- Từ đâu đến?
- Đến báo ơn.
- Còn an tâm không?
- An tâm.
- Uống trà đi!
(Thiền Cơ)
"Uống trà đi " ám chỉ tự mình tham chứng, đó là báo ơn.

139. Cửa đóng rồi.

Huyền Sa và ĐịaTạng nói chuyện trong phòng phương trượng. Đêm khuya rồi, thị giả bèn đóng cửa phòng phương trượng.
Huyền Sa nói :
- Cửa đóng rồi, xem ngươi làm sao mà ra?
Địa Tạng đáp:
- Cái gì gọi là cửa?
(Thiền Cơ)
Ở bản thể giới không có danh tướng nên không có cửa, không có trong ngoài, nên không có ra vào.

140. Ba năm.

Dược Sơn hỏi một ông tăng đang thổi cơm:
- Ngươi ở đây bao lâu rồi?
- 3 năm.
- Sao ta không biết ngươi?
(Thiền Cơ)
Câu hỏi của Dược Sơn ám chỉ tự tánh của ngươi ở đâu?

141. Bò đực sanh bê.

Trong buổi tham chiều, không đốt đèn. Dược Sơn nói:
- Ta có một câu, đợi khi bò đực sanh bê sẽ bảo cho các ngươi!
Có một ông tăng thưa:
- Bò đực sanh bê rồi!
Dược Sơn kêu:
- Thị giả! Đốt đèn!
(Thiền Cơ)
Ở hiện tượng giới chuyện bò đực sanh bê là không thể được; nhưng ở bản thể giới không có gì là được với không được.

142. Vòng tròn của Nam Tuyền.

Nam Tuyền, Quy Tông, Ma Cốc, 3 người định đi tham bái Huệ Trung quốc sư. Giữa đường Nam Tuyền vẽ 1 vòng tròn trên đất nói rằng: "Nói được thì đi."
Quy Tông ngồi ngay vào vòng tròn, Ma Cốc hướng vào vòng tròn mà lạy như đàn bà.
Nam Tuyền nói:
- Thế thì chẳng đi.
Quy Tông nói:
- Là tâm hạnh gì vậy?
(Bích Nham Lục)
Nam Tuyền vẽ 1 vòng tròn là chỉ Huệ Trung, vì Huệ Trung là người khởi xướng vẽ vòng tròn. Quy Tông ngồi vào trong vòng tròn chỉ mình và vòng tròn là một. Lạy như đàn bà, vì đàn bà sợ cúi xuống quá thì tóc bung ra thành ra chỉ gật đầu. Ma Cốc lạy tỏ ý kính trọng.
(Viên Thông)

143. Đức Sơn đến Quy Sơn.

Đức Sơn đến tham Quy Sơn, hành lý trên lưng còn chưa bỏ xuống, đã vào pháp đường đi từ Đông sang Tây xem xét, lại đi từ Tây sang Đông ngắm nghía rồi nói: "Không! Không!" rồi định bỏ đi, nhưng ra đến cửa lại chần chờ và nói:
- Không được lạo thảo quá!
Bèn sửa sang lại quần áo nhờ người dẫn vào gập Quy Sơn.
Quy Sơn ngồi trong đó, thấy Đức Sơn vào định nắm lấy phất tử. Lúc đó Đức Sơn bèn hét lên một tiếng lớn, phất tay áo mà đi.
Đến chiều Quy Sơn hỏi thủ tọa:
- Người mới đến lúc nãy ở đâu?
Thủ tọa thưa:
- Đã đi rồi!
Quy Sơn nói:
-Gã này về sau lên đỉnh núi dựng am cỏ, quở Phật mắng tổ!
(Bích Nham Lục)
Đức Sơn vào pháp đường đi từ Đông sang Tây, rồi lại từ Tây sang Đông là tỏ ý xem xét thiền phong của Quy Sơn thế nào? Khi Đức Sơn vào gập Quy Sơn thì Quy Sơn đã có sẵn phất tử là sẵn sàng nghênh địch. Đức Sơn hét lớn là muốn chiếm tiên cơ. Quy Sơn vẫn ngồi yên. Đức Sơn phất tay áo bỏ đi là phủ nhận Quy Sơn. Nghĩ kỹ lại thì cao thấp đã rõ, Đức Sơn bỏ đi vì trong 36 kế, bỏ chạy là hơn cả.
(Viên Thông)

144. Chết chìm suối sâu.

Sư thượng đường nói:
- Ta ở nơi tiên sư Hoàng Bá 20 năm, 3 lần hỏi đại ý của Phật pháp, 3 lần bị ăn gậy, như bị cây ngải phết qua. Hôm nay còn muốn một trận nữa. Người nào vì ta mà ra tay?
Có một ông tăng từ chúng bước ra thưa:
- Con làm được.
Sư đưa gậy cho ông, ông đưa tay nhận, sư bèn đánh.
Có ông tăng hỏi:
- Thạch Thất giã gạo, đạp chân xuống mà quên nhấc chân lên, vậy ý hướng ở đâu?
Sư nói :
- Chết chìm suối sâu?
(Lâm Tế Lục)
Việc trên lưỡi kiếm: chỉ cảnh giới nhất tâm bất loạn; dẫn từ Truyền Đăng Lục: Phần Châu nói "như đi trên băng, như chạy trên lưỡi kiếm.”
Thạch Thất: Đường Võ Tông hạ chiếu chỉ diệt Phật giáo, ra lệnh tăng, ni phải hoàn tục. Đến khi Phật giáo được phục hồi Thạch Thất không mặc cà sa, chỉ làm người giã gạo để độ sinh.
Quên nhấc chân: chỉ cảnh giới vong ngã.

145. Vân Môn có báu vật.

Một hôm Vân Môn nói với chúng đệ tử rằng:
- Trong càn khôn, giữa vũ trụ, có một báu vật, dấu ở hình sơn, đem lồng đèn vào điện Phật, đem cửa chùa lên lồng đèn.
(Bích Nham Lục)
Vật báu chỉ tự tánh, điện Phật u tối chỉ mê vọng; ánh đèn chỉ trí tuệ. Đem đèn lên điện Phật: dùng trí tuệ mà phá trừ mê vọng.
Đem cửa chùa lên lồng đèn là chỉ một việc không thể làm được, câu nói khiến chúng đệ tử khởi nghi tình, nỗ lực tham cứu đưa tới ngộ.
(Viên Thông)