82 replies to this topic

[MysteryFate]

Trở lại hiện tượng đột sinh. Trong thế giới lượng tử, càng nghiên cứu thì càng không hiểu, nghe có vẻ lạ tai, nhưng một số nhà vật lý hàng đầu cũng suy nghĩ như thế. Thế nên nhiều người cũng chia sẻ suy nghĩ của Bohm, rằng thế giới này không căn bản mà chỉ là "thứ cấp", là hệ quả đột sinh từ cái gì đó sâu xa hơn và căn bản hơn, giống như Trường hoặc Thức.

Ngày nay có lẽ không ai xa lạ với sóng điện từ, là phương tiện chuyển tải thông tin chủ yếu. Sóng điện từ truyền lan trong trường điện từ. Trường điện từ là môi trường để cho những tương tác điện từ diễn ra. Ý tưởng này được phát triển cho thế giới lượng tử, theo đó mỗi hạt cơ bản có một trường tương ứng, chẳng hạn ứng với các electrons là trường electrons, với các hạt quarks là trường quarks....

Một số nhà khoa học còn đi xa hơn. Họ tự hỏi các hạt cơ bản từ đâu mà có. Và câu trả lời là từ các trường tương ứng. Như thế trường là cái căn bản hơn, là cái sinh ra các hạt vật chất, là Mẹ của các hạt cơ bản. Một liên tưởng là trường giống như một đại dương, từ đó sinh ra các sinh vật biển. Trường là cái căn bản, tràn đầy vũ trụ, các hạt cơ bản chính là các "gợn sóng" của trường tương ứng, "đột sinh" từ trường tương ứng.

Nếu coi các hạt cơ bản đột sinh từ các trường thì lại gặp phải một nan đề khác. Vấn đề là các hạt cơ bản cực kỳ giống nhau. Một electron trên trái đất giống hệt một electron trên mặt trăng, và cũng thế ở mọi nơi khác trong vũ trụ. Nếu trường là Mẹ, thì bà mẹ này sinh ra hàng tỷ tỷ đứa con giống hệt nhau!

Richard Feynman (Nobel 1965) có kể một câu chuyện về thầy mình là nhà vật lý John Wheeler. Một lần Wheeler gọi cho Feynman và nói:
- Feynman, tôi biết vì sao các electron lại giống hệt nhau rồi.
- Vì sao?- Feynman hỏi.
- Vì tất cả chúng thực ra là Một!
Có vẻ ý tưởng vạn vật nhất thể cũng ám ảnh Wheeler.

[Vongkiep]

Khi ta suy nghĩ về cái Một,thì đồng thời chính bản thân ta cũng nằm trong cái " Một " đó.

Do vậy vấn đề vẫn không thể được nhận biết một cách rốt ráo. Mà toàn thể vũ trụ vẫn chỉ là cái đang trở thành,đang hoàn thiện...

Cuộc tìm kiếm của các nhà khoa học có lẽ vẫn còn dài dài ...

[secretsoflife]

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

Vô Danh Thiên Địa, on 09/11/2015 - 23:09, said:

Chúng ta đang nói đến cái khó sờ nhất nên đừng mắc vào ngôn từ nếu không thì chẳng thể luận bàn . Tâm anh chứng ngộ những điều này hay dùng thức để suy ?

Anh đã hiểu khác ý tôi trong câu trước vì tôi chỉ diễn tả một bên, bên cạnh ý đó là còn có thứ vượt khỏi, bao hàm cả "Nhất Thể" tưởng chừng như là cứu cánh đó. Rõ ràng đã là Nhất Thể thì còn có gì mà vượt ngoài nó? Tôi không thể diễn tả gì được hơn ngoại trừ, tuy rằng không chính xác lắm, tạm thử hình dung chiếc đồng hồ cát. Lộ trình Bát Nhã cũng đã cảnh tỉnh hành giả về điểm này với "Vượt qua, vượt qua, vượt qua bên kia, vượt qua hoàn toàn....” trong bài chú Bát Nhã song song với những chi tiết trên những bức thangka của Ngài Avalokitasvara (Quán Tự Tại, Quán Thế Âm, Quán Thế Tự Tại, v.v...). Bức tượng gỗ của Ngài Avalokitasvara tại chùa Bút Tháp đẹp trên mặt nghệ thuật nhưng đã mất đi ý nghĩa tinh túy nguyên thủy, những gì các vị Khai Ngộ để lại, từng chi tiết nhỏ cũng đều có lý do riêng của nó. Trở lại vấn đề dính mắc ngôn từ, có những thứ mà ngôn từ nhị nguyên không thể diễn tả, càng cố diễn tả ta lại càng chạy quanh co trong cái vòng luẩn quẩn đó. Trí lự có cái giới hạn của trí lự bởi thứ tạo nên nó vốn đã bị giới hạn. Con người không thể tách rời và đứng độc lập một khi muốn truy tầm cái gọi là Thuyết Vạn Vật Đồng Nhất (T.O.E. - Theory of Everything) vốn bởi cái sự độc lập đó nó đã đưa ta xa rời với thực thể mà ta muốn tìm. Chúng ta có thể ngụp lặn trong đại dương để cố hiểu và cảm nhận về nó nhưng chúng ta sẽ chẳng bao giờ có được lời giải đáp trọn vẹn cuối cùng cho đến khi ta trở thành một hạt nước trong thực thể đại dương.

Còn kinh nghiệm tâm linh về ba động vi tế, có hay không, tôi cũng không thể chứng minh được gì với ai khác là vì ở hai cá thể tách biệt. Nếu tôi nói tin tôi đi thì lời đó là vô nghĩa vì con đường tâm linh trở về "Nơi đã từng" là cuộc hành trình của mỗi một cá nhân và chính tự mỗi cá nhân thể nghiệm và tự biết lấy. Vì vậy, hãy xem những gì tôi chia sẻ trên topic này đơn giản về mặt liên đới/giới hạn giữa khoa học và tâm linh, còn sự phác họa đơn sơ về con đường trở về của tâm linh chỉ để hiếm người tham khảo. Có một nguyên lý như thế này không thể nào đổi khác, ta phải thăng hoa ra khỏi tần ba động thô kệch của thân/trí lự ta thì ta mới bắt đầu gọi là có thể tiếp cận được "Nó" tuy rằng "Nó" luôn hiện hữu cùng khắp (trong ngoài ta). Sát nghiệp sẽ càng đưa ta xa rời "Nó", và sự thọ nhục sẽ cột trói giam hãm ta ở tần ba động thô kệch làm ta chẳng thể nào tiếp cận mà biết được sự hiện hữu của "Nó" để ta có thể nương định vào "Nó" để trở về (nhập lưu vong sở). Nói chung, 84.000 pháp môn đều đồng quy về một như những con lạch, những con suối ĐỀU PHẢI ĐỔ RA đại hà mà trở về với đại dương. Giọt nước ngay nơi con lạch, giọt nước ngay nơi con suối, hay giọt nước ngay nơi đại hà đều có chứng ngộ riêng biệt của chúng. Nhưng chung cuộc, không có gì gọi là chứng ngộ bởi vì cuối cùng những hạt nước đó đều trở về lại với đại dương nguyên thủy VỐN CÓ của chúng.

Thiết nghĩ chia sẻ cũng tạm đù ý và sẽ không giải thích gì thêm, tôi xin ngưng trên chủ đề này./.

[MysteryFate]

Chứng nghiệm tâm linh là con đường của mỗi cá nhân, tự nghiệm tự thấy. Điều này dường như mâu thuẫn với tính nhất thể. Nhất thể thì không còn phân biệt Ta-Người, vậy vì sao một người chứng nghiệm được lại không thể "liên đới" chứng nghiệm đó cho người khác?

Hàm nghĩa của nhất thể có tính bao trùm. Trong một thể thống nhất thì không còn phân biệt Ta-Người, Người- Động vật, Động vật- Thực vật, Sống- Không sống. Như thế ở cấp độ lượng tử, không có sự khác biệt giữa con người và sỏi đá, hữu tri vô tri là một.

[MysteryFate]

Một ý tưởng khác về sự hiện diện của thế giới là cho rằng thế giới đột sinh từ Thức (consciousness).

Từ góc độ con người, Thức được hiểu cụ thể như là nhận thức, ý thức, suy nghĩ, "niệm".... Rộng hơn là thế giới tinh thần của con người.

Thế nhưng thế giới vật chất có phải là do ý thức của con người tạo dựng? Nghĩa là nếu không có con người thì cũng không có thế giới? Đây là câu hỏi khó, rất khó. Nó cũng chính là đề tài tranh luận không có hồi kết giữa các nhà Duy thực (Realists) và Duy tâm (Idealists).

Trong khoa học, Einstein đại diện cho Realists tranh luận với Idealists ( đáng ngạc nhiên, đại diện lại là Niels Bohr, một trong những nhà vật lý lớn nhất). Theo Bohr, thế giới vật chất chỉ hiện lên khi có người quan sát nó, tức không có con người thì cũng không có thế giới. Bohr cho rằng những tính chất của các đối tượng vật lý mà con người rút tỉa được thật ra chỉ là việc gắn những "nhãn toán học" lên một đối tượng, tức là những tính chất đó không có thật mà chỉ là thể hiện cách hiểu của con người về thế giới. Còn Einstein, ông một mực cho rằng vũ trụ được thống trị bởi vật chất và năng lượng, việc có hay không có sự hiện diện của con người vẫn không thay đổi được sự thật đó.

Tranh luận Einstein-Bohr trở thành kinh điển là bởi nó diễn ra trên nền khoa học chính thống. Thực ra từ xa xưa tranh luận Duy vật- Duy tâm đã có, và không bên nào có được hệ thống lý luận đủ mạnh để "hạ" bên kia.

Như vậy chủ đề Duy vật- Duy tâm thật ra đã đi vào lãnh địa của khoa học kể từ khi khoa học lượng tử ra đời.

Theo một số nhà khoa học, Thức (Consciousness), cũng giống như Trường, là "cái gì đó" mà từ đó thế giới đột sinh. Như thế cho dù nhiều sự tương đồng, Thức tổng quát hơn Ý thức của con người. Người ta còn ngờ rằng tồn tại Thức vũ trụ, cái sinh ra thế giới và chi phối thế giới.

[Vongkiep]

Cám ơn chủ topic rất nhiều,nếu được nhiều bộ óc mang tư duy Khoa học vào soi sáng và bổ sung cho những góc khuất của Huyền học thì tốt biết bao .

Tôi nghĩ Duy Tâm và Duy Vật chỉ là hai mặt của bàn tay,sẽ bổ sung cho nhau một cách thích đáng trong vấn đề nhận thức và cải tạo thiên nhiên,chứ không phải thủ tiêu lẫn nhau để đơn phương tồn tại!

[MysteryFate]

Các quan sát thiên văn cho thấy có sự giống nhau "khủng khiếp" giữa một tế bào não với vũ trụ. Nhiều người xem đó là bằng chứng của Thức vũ trụ.

Thức vũ trụ, nếu quả thật tồn tại, thì huyền học thực sự là một khoa học, đồng nghĩa với việc phải xem xét lại toàn bộ hệ thống khoa học hiện nay. Vũ trụ khi đó là một sinh thể, có sinh, có thành, có diệt, có khả năng phân biệt và chỉnh sửa. Trong quá trình tiến hóa, vũ trụ sẽ thanh lọc và loại bỏ những thứ bất hợp lý, nuôi dưỡng những tinh hoa, chẳng hạn con người.

Vũ trụ có Thức là vũ trụ biết suy nghĩ, biết phân biệt đúng sai, biết chia sẻ và đồng cảm, biết trừng phạt và giam cầm.

Trong vũ trụ có Thức, không có gì là vô tri, một viên sỏi cũng biết sướng vui và đau khổ.

Vũ trụ có Thức là một sinh thể, không cái gì trong đó là không liên đới với nhau và hòa trong điệu khúc nhịp nhàng.

Trong vũ trụ có Thức, con người có số phận được quyết định bởi Thức vũ trụ. Nhưng vũ trụ có Thức không có nghĩa là con người không có ý chí tự do, là bởi Thức đã hàm ý tự do. Liệu có ai hay chính thể nào có thể triệt tiêu được hoàn toàn tự do tư tưởng trong mỗi con người?

[Vô Danh Thiên Địa]

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

secretsoflife, on 13/11/2015 - 15:59, said:

Anh đã hiểu khác ý tôi trong câu trước vì tôi chỉ diễn tả một bên, bên cạnh ý đó là còn có thứ vượt khỏi, bao hàm cả "Nhất Thể" tưởng chừng như là cứu cánh đó. Rõ ràng đã là Nhất Thể thì còn có gì mà vượt ngoài nó? Tôi không thể diễn tả gì được hơn ngoại trừ, tuy rằng không chính xác lắm, tạm thử hình dung chiếc đồng hồ cát. Lộ trình Bát Nhã cũng đã cảnh tỉnh hành giả về điểm này với "Vượt qua, vượt qua, vượt qua bên kia, vượt qua hoàn toàn....” trong bài chú Bát Nhã song song với những chi tiết trên những bức thangka của Ngài Avalokitasvara (Quán Tự Tại, Quán Thế Âm, Quán Thế Tự Tại, v.v...). Bức tượng gỗ của Ngài Avalokitasvara tại chùa Bút Tháp đẹp trên mặt nghệ thuật nhưng đã mất đi ý nghĩa tinh túy nguyên thủy, những gì các vị Khai Ngộ để lại, từng chi tiết nhỏ cũng đều có lý do riêng của nó. Trở lại vấn đề dính mắc ngôn từ, có những thứ mà ngôn từ nhị nguyên không thể diễn tả, càng cố diễn tả ta lại càng chạy quanh co trong cái vòng luẩn quẩn đó. Trí lự có cái giới hạn của trí lự bởi thứ tạo nên nó vốn đã bị giới hạn. Con người không thể tách rời và đứng độc lập một khi muốn truy tầm cái gọi là Thuyết Vạn Vật Đồng Nhất (T.O.E. - Theory of Everything) vốn bởi cái sự độc lập đó nó đã đưa ta xa rời với thực thể mà ta muốn tìm. Chúng ta có thể ngụp lặn trong đại dương để cố hiểu và cảm nhận về nó nhưng chúng ta sẽ chẳng bao giờ có được lời giải đáp trọn vẹn cuối cùng cho đến khi ta trở thành một hạt nước trong thực thể đại dương.

Còn kinh nghiệm tâm linh về ba động vi tế, có hay không, tôi cũng không thể chứng minh được gì với ai khác là vì ở hai cá thể tách biệt. Nếu tôi nói tin tôi đi thì lời đó là vô nghĩa vì con đường tâm linh trở về "Nơi đã từng" là cuộc hành trình của mỗi một cá nhân và chính tự mỗi cá nhân thể nghiệm và tự biết lấy. Vì vậy, hãy xem những gì tôi chia sẻ trên topic này đơn giản về mặt liên đới/giới hạn giữa khoa học và tâm linh, còn sự phác họa đơn sơ về con đường trở về của tâm linh chỉ để hiếm người tham khảo. Có một nguyên lý như thế này không thể nào đổi khác, ta phải thăng hoa ra khỏi tần ba động thô kệch của thân/trí lự ta thì ta mới bắt đầu gọi là có thể tiếp cận được "Nó" tuy rằng "Nó" luôn hiện hữu cùng khắp (trong ngoài ta). Sát nghiệp sẽ càng đưa ta xa rời "Nó", và sự thọ nhục sẽ cột trói giam hãm ta ở tần ba động thô kệch làm ta chẳng thể nào tiếp cận mà biết được sự hiện hữu của "Nó" để ta có thể nương định vào "Nó" để trở về (nhập lưu vong sở). Nói chung, 84.000 pháp môn đều đồng quy về một như những con lạch, những con suối ĐỀU PHẢI ĐỔ RA đại hà mà trở về với đại dương. Giọt nước ngay nơi con lạch, giọt nước ngay nơi con suối, hay giọt nước ngay nơi đại hà đều có chứng ngộ riêng biệt của chúng. Nhưng chung cuộc, không có gì gọi là chứng ngộ bởi vì cuối cùng những hạt nước đó đều trở về lại với đại dương nguyên thủy VỐN CÓ của chúng.

Thiết nghĩ chia sẻ cũng tạm đù ý và sẽ không giải thích gì thêm, tôi xin ngưng trên chủ đề này./.

Không cần đặc vấn đề tin hay không . Chỉ cần anh nói nó từ tâm hay thức là đủ rồi . Và khi nó từ tâm thì nó thể hiện vô vàng cách thức .

[Vô Danh Thiên Địa]

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

Vongkiep, on 13/11/2015 - 19:42, said:

Cám ơn chủ topic rất nhiều,nếu được nhiều bộ óc mang tư duy Khoa học vào soi sáng và bổ sung cho những góc khuất của Huyền học thì tốt biết bao .

Tôi nghĩ Duy Tâm và Duy Vật chỉ là hai mặt của bàn tay,sẽ bổ sung cho nhau một cách thích đáng trong vấn đề nhận thức và cải tạo thiên nhiên,chứ không phải thủ tiêu lẫn nhau để đơn phương tồn tại!

Có câu này tôi quên tên tác giả : "Lìa Tâm không có Vật, lìa Vật chẳng có Tâm".

[Vô Danh Thiên Địa]

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

Theviolet, on 13/11/2015 - 17:37, said:

Chứng nghiệm tâm linh là con đường của mỗi cá nhân, tự nghiệm tự thấy. Điều này dường như mâu thuẫn với tính nhất thể. Nhất thể thì không còn phân biệt Ta-Người, vậy vì sao một người chứng nghiệm được lại không thể "liên đới" chứng nghiệm đó cho người khác?

Hàm nghĩa của nhất thể có tính bao trùm. Trong một thể thống nhất thì không còn phân biệt Ta-Người, Người- Động vật, Động vật- Thực vật, Sống- Không sống. Như thế ở cấp độ lượng tử, không có sự khác biệt giữa con người và sỏi đá, hữu tri vô tri là một.

Tâm (hay Vật) vô tự tánh ; Vô tự tánh ( aka nhất thể ~ vô tự tánh ) tuỳ ở duyên mà thể hiện khác nhau ở sự chứng nghiệm của tâm linh.

Sửa bởi Vô Danh Thiên Địa: 14/11/2015 - 04:05

[Vongkiep]

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

Vô Danh Thiên Địa, on 14/11/2015 - 03:46, said:

Có câu này tôi quên tên tác giả : "Lìa Tâm không có Vật, lìa Vật chẳng có Tâm".

Đúng rồi, có lẽ ta phải dùng ngôn ngữ Thiền mới rõ ý Ông ah:

" Nghe nói chỉ là nghe nói trừ phi bản thân gặp được,ngoài ra không có gì đáng tin. Tin hay không,không liên quan gì đến nghe nói.

Chìa khoá hiểu biết ở ngay trong mình ta. Một người chỉ chú ý vào kiến thức bên ngoài sẽ đánh mất cái thấy biết của bản năng tiềm tàng trong họ".

[MysteryFate]

Với những người tin ở sự tồn tại của Thức vũ trụ, thì trí não con người như một máy thu, có khả năng tiếp nhận và giải mã thông điệp vũ trụ. Máy thu tự nó không sáng tạo ra cái gì cả, chỉ thu nhận và giải mã. Thế nhưng bằng cách nào vũ trụ giao tiếp với con người?

Hiện khoa học mới chỉ biết đến bốn lực mà thông qua đó các vật tương tác với nhau. Trong bốn lực đó chỉ có hai lực có tầm tác dụng qua khoảng cách lớn, đó là lực điện từ (electromagnetic force) và lực hấp dẫn (gravity). Lực hấp dẫn chính là thứ khiến cho quả táo rơi vào đầu Newton và đóng vai trò chính yếu trong việc hình thành thế giới vĩ mô. Cả hai lực trên đều lan truyền với vận tốc không vượt quá tốc độ ánh sáng, ít nhất theo hiểu biết hiện nay.

Thế nhưng trong vũ trụ có Thức, có lẽ vũ trụ sẽ giao tiếp với con người "ngay lập tức", điều này ngụ ý lực điện từ và lực hấp dẫn không phải là phương tiện. Có lẽ sự liên đới mới chính là chìa khóa của vấn đề.

[MysteryFate]

Nếu quan niệm như Bohm, rằng thế giới này là sản phẩm đột sinh từ cấp độ ẩn tàng, thì dù từ Trường hay Thức, nó cũng giới hạn khả năng của con người, là bởi con người không có cách nào tiến nhập vào cấp độ ẩn tàng đó. Chính vì thế quan niệm của Bohm bị chỉ trích là "thiếu tinh tế", "thiếu tính thực tiễn", cho dù nó có thể đúng.

Có lẽ con người chỉ nên quan tâm đến vũ trụ "thế tục", là vũ trụ như đang thấy, một vũ trụ cấu thành từ vật chất và năng lượng cùng các tương tác giữa chúng, một vũ trụ mà tính liên đới có thể là chìa khóa để hiểu sâu hơn. Thế đã là quá lớn để có thể hiểu rõ và thâm nhập vào.

Con người, ngay sự hiện diện đã là một bí ẩn lớn. "Sự sống xuất hiện như thế nào trên trái đất? " hiện vẫn là câu hỏi chưa có lời đáp. Không ai biết vì sao một tế bào lại có thể sinh ra từ vật chất vô tri.

Khoa học có tính thiết thực, nó đòi hỏi bằng chứng để khẳng định hoặc phủ nhận một phát biểu. Tuy nhiên khoa học không phải là miền đất khép kín, chừng nào chưa có bằng chứng phủ nhận một định đề thì định đề đó vẫn được xem là khả dĩ. Chẳng hạn phát biểu "không có nhận thức của con người thì thế giới không tồn tại" sẽ mãi là một nghi vấn lớn, là bởi không thể tìm ra bằng chứng để bác bỏ điều này (làm sao có thể tạo dựng một vũ trụ không có con người?).

Sự phát triển của khoa học là câu chuyện không hồi kết. Nhưng "hạnh phúc chưa hẳn là đến đích, mà lại lại từ những trải nghiệm trên đường đi". Nhiều lĩnh vực chưa hiểu rõ bản chất nhưng đã có ứng dụng lớn trong thực tiễn. Hiện người ta chưa rõ liên đới lượng tử thực chất là gì, tuy nhiên sắp tới sẽ ra đời một thế hệ máy tính mới, siêu mạnh, ở đó ứng dụng những tính chất của liên đới lượng tử. Đó là Quantum Computer.

[MysteryFate]

Việc tìm hiểu một cái gì đó sẽ chỉ đi đến kết luận đúng đắn và toàn diện nếu như biết nó sinh ra từ đâu.

Cho tới đầu thế kỷ 20, người ta vẫn đinh ninh rằng vũ trụ là vốn có, và tĩnh (không nở ra cũng không co lại). Thế như mọi thứ đã thay đổi kể từ khi Hubble phát hiện ra vũ trụ đang giãn nở. Như thế trước đây vũ trụ phải bé hơn, theo cách suy luận như vậy người ta đi đến kết luận là vũ trụ khởi đầu từ một "đối tượng" cực kỳ bé, cực kỳ đặc, cực kỳ nóng. Khoảng 14 tỷ năm trước Đối tượng này phát nổ và hình thành vũ trụ như ta thấy ngày nay.

Việc truy tìm bằng chứng cho suy luận trên là vô cùng khó, là bởi thời gian đã trôi qua hàng tỷ năm.

Thế nhưng một lần nữa con người lại thành công ở nơi tưởng chừng không thể. Người ta lập luận rằng nếu vụ nổ quả thật xảy ra, thì nhất định nó sẽ để lại tàn dư tràn đầy vũ trụ ngày nay, và tàn dư đó sẽ ở dạng sóng điện từ.

Trong những năm 60 của thế kỷ 20, hai nhà vật lý vô tuyến điện người Mỹ đã vô tình phát hiện được tàn dư này và đoạt giải Nobel.

Ngày nay, vũ trụ khởi đầu từ vụ nổ lớn (Big Bang) được coi là hiểu biết đúng đắn. Đáng chú ý là Vatican cũng thừa nhận điều này, tuy nhiên họ tuyên bố Chúa đã tạo ra Big Bang.

[MysteryFate]

Theo thuyết Big Bang, các hạt cơ bản hầu như đồng thời được sinh ra ở thời khắc ngay sau vụ nổ lớn, từ đó hình thành thế giới vật chất ngày nay. Không chỉ sinh ra hạt cơ bản, vụ nổ lớn còn sinh ra không gian và thời gian. Sức ép từ vụ nổ khiến cho không gian ngày càng mở rộng, từ kích thước vô cùng nhỏ đến kích thước ngày nay. Thời gian không phải là vô thủy vô chung mà cũng có điểm khởi đầu, chính từ vụ nổ lớn.

Các hạt cơ bản hình thành ngay sau Big Bang, trong một môi trường cực kỳ nóng. Cùng với quá trình giãn nở, vũ trụ ngày càng mở rộng và nguội dần và các hạt cơ bản cũng không có đủ điều kiện để sinh thêm nữa. Nghĩa là toàn bộ "chất liệu" hình thành vạn vật, trong đó có con người, đều có tuổi thọ khoảng 14 tỷ năm.

Thuyết Big Bang dẫn tới hệ quả thú vị: càng nhìn xa thì càng tiến sâu vào quá khứ. Những kính thiên văn hiện đại có thể nhìn thấy những ngôi sao hình thành từ gần 14 tỷ năm trước, thời khắc rất gần với vụ nổ lớn. Tuy nhiên có một giới hạn cho quan sát của con người: những gì ứng với quãng thời gian 300 ngàn năm kể từ vụ nổ lớn sẽ không bao giờ có thể quan sát được, là vì khi đó vũ trụ quá đậm đặc để ánh sáng xuyên qua.