Tử Vi Lý Số :: Diễn đàn học thuật của người Việt

388 Tha tâm thông.


Đời Đường Túc Tông, có ông tăng người Thiên Trúc tên Đại Nhĩ Tam Tạng đến kinh đô, tự nhận mình đã đắc tha tâm thông. Vua sai Huệ Trung khảo nghiệm; quốc sư hỏi:
- Ngươi được tha tâm thông chăng?
- Chẳng dám.
- Ngươi nói coi, bây giờ lão tăng đang ở đâu?
- Nhân giả là quốc sư sao lại đến Tây Xuyên xem đua thuyền?
- Bây giờ lão tăng đang ở đâu?
- Ở trên cầu Thiên Tân xem khỉ.
- Bây giờ lão tăng đang ở đâu?
Đại Nhĩ Tam Tạng im, không nói được; quốc sư bèn nạt:
- Hồ tinh! tha tâm thông ở đâu?
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Tâm nghĩ tới đâu, cảnh liền hiện; đó là tác dụng của thức thứ tám. Tha tâm thông cũng tựa như máy chụp ảnh, có cảnh thì chụp được. Tâm không, cảnh không thì tha tâm thông cũng vô dụng.

389 Mới vào cửa Thiền.


Một ông tăng hỏi Trần Tôn Túc:
- Con mới vào cửa Thiền, xin thầy chỉ thị!
- Ngươi không biết hỏi.
- Vậy sao, ý thầy là thế nào?
- Tha cho ngươi 30 gậy, hãy tự mang đi.
(Thiền Cơ)

Ông tăng xin chỉ thị là có tâm hướng ngoại, thiền sư bảo hãy tự mang đi ám chỉ đừng hỏi người hãy tự hỏi mình.

390 Nơi đây chẳng có cơm thiu.


Huệ Nhiên đến tham kiến Đức Sơn, khi gặp mặt bèn trải bồ đoàn sửa soạn lễ. Đức Sơn nói:
- Đừng trải bồ đoàn nữa, nơi đây chẳng có cơm thiu.
- Giả sử có, cũng không có chỗ để ăn.
Đức Sơn hươi gậy đánh, Huệ Nhiên nắm lấy gậy đẩy Đức Sơn về phía thiền sàng. Đức Sơn cười lớn, Huệ Nhiên khóc mà ra.
(Thiền Cơ)

Ý của Đức Sơn là nếu ngươi cứ tìm kiếm bên ngoài thì chỉ được cơm thiu mà thôi.

391 Mã Tổ và Tuệ Tạng.


Một hôm Mã Tổ ở ngoài am, có một người hỏi:
- Thầy có thấy một con nai chạy qua đây không?
- Ngươi là ai?
- Con là thợ săn.
- Ngươi biết bắn tên không?
- Đương nhiên là biết.
- Một tên bắn được mấy con?
- Một tên, một con.
- Như vậy ngươi không biết bắn tên.
- Vậy sao, thầy biết bắn tên không?
- Biết.
- Một tên bắn được mấy con?
- Một tên bắn được cả bầy.
- Chúng đều có sanh mạng, sao nhẫn tâm bắn cả bầy?
- Ngươi đã biết vậy sao không tự bắn mình?
- Con cũng định tự bắn, nhưng không biết chỗ hạ thủ.
- Vô số kiếp phiền não của ngươi nay đã tuyệt.
Người thợ săn bèn vứt cung, bẻ tên, theo Mã Tổ xuất gia, sau trở thành thiền sư Tuệ Tạng.
(Hương Thủy Hải)

Thiền sư không phải là người không biết phải trái, mà là người ở trong phải trái có khả năng siêu việt và bao dung phải trái.

392 Hòn đá toát mồ hôi.


Một ông tăng hỏi Thạch Sương:
- Thế nào là bản phận sự?
- Hòn đá còn toát mồ hôi sao?
(Thiền Cơ)

Bản phận sự chỉ tự tánh. Ở hiện tượng giới, hòn đá dĩ nhiên là không thể toát mồ hôi được. Thiền sư hỏi ngược lại "Hòn đá còn toát mồ hôi sao?" là ám chỉ ông tăng lại còn phải hỏi sao?

393 Một con chim anh vũ giỏi.


Một ông tăng hỏi Hồ Khê:
- Thầy là người ở đâu?
- Người huyện Lũng Tây.
- Nghe nói huyện Lũng Tây có chim Anh Vũ có phải không?
- Phải!
- Thầy có không?
Hồ Khê giả tiếng chim kêu.
- Một con chim Anh Vũ giỏi!
(Thiền Cơ)

Chim Anh Vũ chỉ tự tánh. Ở huyện Lũng Tây có chim Anh Vũ, ở đây cũng có chim Anh Vũ; nơi nơi đều có chim Anh Vũ. Thiền sư có, ông tăng có, mọi người đều có. Anh Vũ không đâu không có.

394 Mai xanh trong giỏ.


Chân Ứng mang giỏ vào phòng phương trượng. Quốc sư hỏi:
- Trong giỏ có gì?
- Mai xanh.
- Dùng làm gì?
- Cúng dường quốc sư.
- Còn xanh mà cúng dường nỗi gì?
- Để tỏ lòng phụng hiếu.
- Phật chẳng thọ cúng dường.
- Con chỉ vậy, còn quốc sư thì sao?
- Ta không cúng dường.
- Vì sao?
- Ta không có quả.
(Thiền Cơ)

Quốc sư nói: "Ta không cúng dường" ám chỉ Chân Ứng đừng cúng dường Phật, quốc sư mà nên tự cúng dường.

395 Thuyền Tử được cá.


Dược Sơn Duy Nghiêm có ba đại đệ tử là Vân Nham Đàm Thành, Thiên Hoàng Đạo Ngô (2 thiền sư nổi tiếng) và Thuyền Tử Đức Thành (ít người biết đến).
Giáp Sơn Thiện Hội là một người đại căn, 9 tuổi xuất gia ở núi Long Nha; tuổi còn rất trẻ đã tinh thông tam học, đã thượng đường giảng kinh rồi. Một hôm, Giáp Sơn Thiện Hội giảng kinh, gập lúc Thiên Hoàng Đạo Ngô hành cước tới, bèn ngồi dưới đài nghe giảng. Có một ông tăng hỏi Giáp Sơn:
- Thế nào là pháp thân?
- Pháp thân vô tướng.
- Thế nào là pháp nhãn?
- Pháp nhãn không tỳ vết.
Nói rồi lại thêm:
- Trước mắt vô pháp, ý tại trước mắt; không là trước mắt; pháp chẳng thể do tai mắt mà được.
Đạo Ngô biết ông còn chưa ngộ đạo, bèn cười. Giáp Sơn thấy có người cười, bèn hỏi:
- Sao lại cười?
- Ngươi là hạng nhất đẳng nhân tài, nhưng đáng tiếc là không
có thầy, hãy đến huyện Hoa Đình tham học Thuyền Tử.
- Làm sao gập được?
- Vị thầy này trên không đội ngói, dưới chẳng cắm dùi, ngươi cứ đi thì sẽ biết.
Giáp Sơn nghe rồi, không giảng kinh nữa, lập tức thay áo đi huyện Hoa Đình. Giáp Sơn đứng trên bờ sông đợi thuyền, Thuyền Tử chèo thuyền tới trước mặt. Lên thuyền rồi, Thuyền Tử hỏi:
- Tọa chủ trú ở chùa nào?
- Tự là không trú, trú tức không tự (ở đây ông chơi chữ, chữ Tự trước là chùa, chữ Tự sau là giống)
- Chẳng giống, giống cái gì?
- Trước mặt không tương tự.
- Ở đâu học được?
- Mắt, tai chẳng tới được.
Nghe Giáp Sơn nói, Thuyền Tử cũng giống như Đạo Ngô cả cười đọc bài Kệ:
Một câu hợp đầu thoại, vạn kiếp buộc cọc lừa.
Buông muôn ngàn thước tơ, ý ở đầm thẳm;
Lìa lưỡi câu ba tấc, nói mau! nói mau!
Giáp Sơn vừa định mở miệng, Thuyền Tử dùng sào đẩy ông xuống nước. Giáp Sơn định leo lên thuyền, Thuyền Tử lại nói:
- Nói mau! nói mau!
Và dùng sào dìm ông xuống nước. Giáp Sơn ngay lúc đó đại ngộ, bèn ở trong nước gật đầu ba cái bái sư. Thuyền Tử cảm khái nói:
- Câu hết cả sông mới bắt được con cá vàng!
Rồi lại đọc thêm:
Sợi dây đầu sào, mặc ngươi giỡn
Chẳng phạm sóng xanh, ý mình riêng.
Giáp Sơn cuối cùng leo được lên thuyền. Thuyền Tử bảo:
- Ngươi hôm nay đã ngộ đạo rồi, từ giờ trở đi nên vào núi sâu mà ở, tìm một người hoặc nửa người mà truyền thụ, đừng để đạo pháp đứt đoạn.
Giáp Sơn vâng lời, cáo biệt. Thuyền Tử, vừa đi vừa ngoái lại nhìn. Thuyền Tử hét lớn:
- Sao không đi mau đi!
Giáp Sơn đi được vài bước lại quay đầu lại, thấy thuyền bị lật ngược trên sông, còn Thuyền Tử thì không thấy đâu nữa.
Thuyền Tử, Vân Nghiêm, Đạo Ngô là sư huynh đệ. Khi khai ngộ rồi, từ biệt hai sư huynh nói rằng:
- Các sư huynh sau này sẽ mỗi người cát cứ một phương, nhất định sẽ hoằng dương pháp môn của sư phụ. Còn đệ chỉ ưa nơi thảo dã, sơn thủy. Sau này nếu các sư huynh gập người nào lợi căn thì bảo họ đến, đệ sẽ đem hết sở học truyền cấp cho để có thể báo đáp ơn sư phụ!
Nói rồi bèn vào Tú Sơn, chèo thuyền tùy duyên độ nhật, chờ cơ duyên đến.
Trong Thiền sử, câu chuyện Thuyền Tử dạy Giáp Sơn được gọi là "Thuyền Tử được cá.”
(Hương Thủy Hải)

Trong Thiền, việc Thiền sư giúp cho đồ đệ khai ngộ gọi là cơ kêu mổ (xem công án số 125) Việc kêu mổ phải tự nhiên, không thể cưỡng cầu được. Cưỡng cầu sẽ sanh họa, như câu chuyện trên nếu cưỡng cầu sẽ bị cây sào làm cho chết chìm.

396 Bố thí.


Một hôm, A NAN đến khất thực ở một xóm nghèo, một vị thí chủ nói:
- Con bần cùng lắm, không bố thí được.
- Bố thí giúp thí chủ giầu có.
- Con bần cùng đến 3 bữa ăn còn có khi không đủ, sao bố thí được?
- Vậy thí chủ hãy đem bần cùng ra bố thí!
(Thiền, Sinh Mạng Đích Vi Tiếu)

Làm sao có thể đem bần cùng ra bố thí? Đó là nói nếu ta thực hành bố thí Ba-la-mật, cái tâm bần cùng của ta sẽ theo bố thí mà tiêu tán.

397 Bát Nhã.


Triệu Châu hỏi Hoàn Trung:
- Bát Nhã lấy gì làm thể?
Hoàn Trung đáp:
- Bát Nhã lấy gì làm thể?
Triệu Châu cười lớn mà ra. Cách nhật, Hoàn Trung thấy Triệu Châu đang quét đất bèn lập lại:
- Bát Nhã lấy gì làm thể?
Triệu Châu bỏ chổi xuống, vỗ tay cười lớn.
Hoàn Trung bèn về phòng phương trượng.
(Thiền Cơ)

Hoàn Trung lập lại câu hỏi là ám chỉ Triệu Châu hãy tự hỏi mình.

398 Ai tội?


La Hán đang ngắm trăng, bỗng nói:
- Mây động, có mưa, chạy mau!
Một ông tăng cãi:
- Không phải mây động, là gió động!
- Mây không động, gió cũng không động.
- Thầy chả vừa nói mây động sao?
- Ai tội?
(Thiền Cơ)

Trăng chỉ thể; mây, mưa, gió chỉ hiện tượng.

399 Khoai nước động.


Hưng Pháp nhìn thấy lá khoai nước rung động bèn nói:
- Ta sợ lắm!
Tuyết Phong nói:
- Ở trong nhà ngươi mà sợ nỗi gì?
(Thiền Cơ)

Hưng Pháp thấy lá khoai nước động nói sợ là ý nói sợ bị ngoại cảnh chi phối, là còn quan niệm phàm thánh đối lập. Tuyết Phong phá cái chấp này cho ông nên bảo đừng sợ.

400 Hai loại công án.


Bắc Thiền hỏi một ông tăng:
- Ngươi từ đâu lại?
- Hoàng Châu.
- Ở thiền viện nào?
- Tư Phúc.
- Tư Phúc có pháp gì?
- Hai loại công án.
- Sao lại ở trong tay Bắc Thiền?
- Nếu ở trong tay liền bị thu lại.
Bắc Thiền liền giơ gậy đánh.
(Thiền Cơ)

Câu đáp của ông tăng:"Nếu ở trong tay liền bị thu lại" là chấp vào lời nên bị mê, vì vậy nên bị đánh.

401 Lục Tổ lâm chung.


Lục tổ lúc sắp mất, đồ chúng khóc lóc sầu thảm; tổ bảo:
- Ta đã biết chỗ sẽ tới, các ngươi bất tất phải bi ai.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Nhà Thiền coi chân ngã mới là chủ thể. Chân ngã không bị xác thân hạn chế. Nhưng thường tình người ta coi chết là vĩnh viễn xa cách trần thế, nên không ngăn được buồn khổ. Lục tổ coi sống, chết là một. Cái chết chẳng qua như người du khách đổi khách sạn mà thôi.

402 Tắm mà ngộ.


Thiệu quốc sư lúc còn ở trong chúng hỏi Long Nha:
- Khi trời chẳng che, đất chẳng chở thì sao?
- Hợp đạo.
Thiệu hỏi 17 lần, Nha nói:
- Nếu ta bảo ngươi, sau này ngươi sẽ chửi ta.
Sau, Thiệu trú ở Thiên Đài Thông Huyền Phong. Nhân một lần tắm, hốt nhiên giác ngộ. Bèn đốt hương, hướng về phía Long Nha lạy nói rằng:
- Lúc đó nếu thầy nói cho biết, ngày hôm nay nhất định con sẽ mắng thầy!
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Chuyện này và chuyện khai ngộ của Hương Nghiêm (công án số 1043) giống nhau, nhưng ngộ duyên thì khác. Khi tắm, thân thể không một tấc vải đó chính là cảnh tượng trời không che, đất không chở, do đó Thiệu quốc sư xúc cơ mà ngộ.