Gửi vào 16/05/2015 - 18:29
Đây là bài luận cuối cùng của tôi ở đại học. Nguyên tác bằng tiếng Trung, tôi đã dịch sang phiên bản Việt-Hán Việt.
Khảo thời luận thế
Thường nghe,
Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên,
Càn Khôn vốn định, thiên kinh địa nghĩa
Nhật nguyệt luân lưu, ban quốc thịnh suy,
Tự cổ chí kim, lý đó hiển nhiên.
Lại nghe,
Vĩnh hằng nan cầu, xuân thu phù vân
Thiên thu bá nghiệp, thanh minh nhất mộng
Hồi tưởng dĩ vãng,
Mông kỵ tung hoành Á Âu, vó ngựa lưu dấu năm châu, gió thổi cỏ rạp.1
Anh hải xuôi ngược Bắc Nam, chiến hạm nghênh phong bốn bể, đứng đầu một cõi.2
Đức thiết trấn Âu áp Phi, chiến xa nhuệ bất khả đương, độc bá chiến trường. 3
Nhật quân cướp Trung bom Mĩ, sĩ khí trước giờ chưa có, thiên hạ vô địch. 4
Mặc dù như vậy, cuối cùng thế nào?
Tuấn mã tại Đại Việt dừng vó5
Chiến hạm này tại Mỹ hết gió6
Xe tăng tại Nga Quốc chết máy7
Chiến cơ kia lưng trời gãy cánh. 8
Sự thật lịch sử, thiết chứng như sơn.
Trước khảo lịch sử, sau xét hiện tại,
Tiền nhân lỡ chỗ nào chểnh mảng, hậu đại nên xét lại kỹ càng.
Chính bởi vì bất tri dĩ vãng nan dự tương lai.
Chỉ sợ dạy mãi không sửa, chấp mê bất ngộ.
Nhìn Trung Quốc ba mươi năm rồi,
Nhuận Chi bệnh chết, Tiểu Bình một bước tới trời9
Cải cách bắt đầu, dân chúng nhất trí tán dương
Nhờ phương pháp linh hoạt tùy nơi, Long Thần truyền nhân nhảy vọt vượt Anh
Thêm tiếng trống hăng hái tinh thần, Hoàng Đế tử tôn nhanh đuổi kịp Mĩ10
Hoa Hạ ngóc đầu trở lại, họ Hồ họ Ôn không cam tâm giấu mình chờ thời11
Ngọa Long gầm tiếng kinh người , họ Tập họ Lí chẳng tình nguyện nằm gai nếm mật. 12
Hồi thái lai chưa đến bao lâu, cơn bĩ cực đã muốn quay lại.
Tiếc thay! Tiếc thay!
Tôi, tuy rằng thiểu trí vô năng
Nhưng, không cần hàng đêm ngửa đầu nhìn trời, quan tinh sát sát đẩu,
Cũng chẳng cần mỗi ngày bói toán đoán số, thỉnh cầu quỷ thần,
Vẫn hiểu rõ rằng,
Bất kỳ xung đột nào, đổ dầu vào lửa tất trâu bò húc nhau ruồi muỗi chết
Bất cứ quốc gia nào, nhịn không thể nhịn tất quyết hết mình vì trận sinh tử.
Vậy mà,
Giới trí thức Đại Hán nói năng tùy tiện,
Giới tinh anh Trung Hoa tát ao bắt cá.
Gần thì khoe vũ lực với Đài, Việt, Nhật, 13
Xa thì hoặc trộm hoặc cướp châu Phi, Mỹ, Âu. 14
Trên thế giới, nước nào không phẫn? Người nào không nộ?
Trên thực tế, nước nào đồng minh? Người nào bằng hữu?
Bằng hữu kia, ít ỏi mấy móng.
Triều Tiên nhất quốc, cứ nổ đì đùng. Hết khoe tên lửa lại khoe dân giàu.
Ai mà chẳng biết: hào nhoáng trống rỗng, dân cùng khố kiệt, ỷ lại Trung Quốc. 15
Châu Phi các nơi, mạ vàng dát ngọc. Chẳng mua vũ khí thì xài kim sức.
Người nào không hay: bên trong mục rữa, dân sinh bi thảm, dịch bệnh hoành hoành. 16
Chỉ cần đầu tư không ngừng, song phương thân mật khăng khít. 17
Vạn nhất vật đổi sao dời, mi t*o vẽ rõ giới tuyến.
Địch quốc kia, quả vô số kể.
Tạm không nói sức mạnh nước lớn, quân lực Âu Mĩ chẳng thể nghi ngờ.
Chỉ đơn cử nghị lực Việt Nam, dân chúng nước nhỏ ý chí khôn cùng.
Thuở trước,
Nguyên triều thị uy: "Mặt trời là lửa, vầng mây là khói, ban ngày thiêu tàn mặt trăng"
Ba lượt phái đại binh xâm phạm Đại Việt, mưu đồ độc chiếm thiên hạ.
Trần triều bất khuất: "Mặt trăng là cung, tinh tú là đạn, hoàng hôn bắn rụng mặt trời"
Ba lần ỷ mưu sát Thát, sau nguyện cùng cộng sinh hòa bình. 18
Lại nói,
Thanh triều Càn Long chẳng tự lượng sức, ba mươi vạn binh tưởng nhiều, liên quân Thanh-Xiêm tưởng mạnh.
Nam quốc Đại Đế thế như chẻ tre, mãnh hổ chế phục quần hồ, đại phá liên minh xâm lược. 19
Huống chi,
Việt Nam, thế kỷ 20,
Quân Pháp bị vây khốn bốn bề
Tướng Mĩ thì bó tay hết cách20
Rõ ràng,
Tiểu quốc vi tất nhược quốc,
Đại quốc vi tất cường quốc.
Ngày trước,
Như Hàn Tín, như Tào Tháo,
Da thực dày, tim thực đen, nghiệp lớn ai ngờ chẳng thành. 21
Giống Vũ Vương, giống Khang Hi,
Đắc nhân tâm, bình nhân tình, vương triều tất được tụng xưng. 22
Ngày nay,
Trung Quốc có ý đồ vươn vòi bốn phương,
Nhưng, ở quốc nội:
Loạn đảng vẫn tồn tại, thị dân lo sợ khủng bố; 23
Ô nhiễm khó chịu nổi, khắp nơi chướng khí mù mịt; 24
Thực phẩm giả như thật, ai cũng ở thế phải ăn phải uống; 25
Hủ bại đâu cũng có, tham quan ô lại bất chấp thủ đoạn. 26
Lòng người chưa quy phục, nhân tình chưa bình ổn, hà cớ gì xuất ngoại khoa tay múa chân?
Á châu muốn hòa hảo, Âu Mĩ muốn hợp tác, hà cớ gì không thuận thế nhất cử lưỡng tiện?
Rốt cuộc, đối với Trung Quốc,
Có thể dựa vào triết lý nào để lưu danh thiên thu?
"Xỉ tính cương, thiệt tính nhu, cứng răng chẳng bằng mềm lưỡi".
Có thể dùng đạo lý nào để gìn giữ quốc gia muôn đời?
"Mi sinh tiền, tu sinh hậu, sinh trước thì ngắn mà sinh sau lại dài".27
Đạo này chỉ vậy, lời ít ý nhiều
Tế tâm vận dụng, tiền đồ to lớn.
1 Quân Mông Cổ vốn nổi tiếng về kỵ binh đã từng xâm lược nhiều nước thuộc nhiều châu lục khác nhau
2 Thế kỷ 18-19, hải quân của đế quốc Anh đứng vào hàng nhất nhì thế giới
3 Trong chiến tranh thế giới thứ 2, xe tăng Đức tốt và mạnh hơn xe tăng của các nước khác
4 Phát-xít Nhật đánh chiếm Trung Quốc và oanh tạc chiến hạm Mỹ trong thế chiến thứ 2
5 Quân xâm lược Mông Cổ bị Đại Việt đánh bại 3 lần dưới thời Trần
6 Đế quốc Anh thất bại trong cuộc chiến với dân tại lục địa Mỹ cuối thế kỷ 18
7 Xe tăng Đức thua tại Nga một phần do mùa đông khắc nghiệt khiến động cơ không hoạt động được
8 Các chiến đấu cơ linh động nhưng mỏng manh của quân đội Nhật sau này hoàn toàn bị Mỹ khống chế và đánh bại
9 Nhuận Chi là tên hiệu của Mao Trạch Đông. Sau khi Mao Trạch Đông chết và Cách Mạng Văn Hóa tại Trung Quốc kết thúc, Đặng Tiểu Bình được khôi phục quyền lực và nhanh chóng cầm trạch tại Đảng Cộng Sản Trung Quốc
10 Kể từ khi mở cửa vào khoản thập niên 80 của thế kỷ 20, Trung Quốc nhanh chóng bắt kịp Mỹ trong cuộc chạy đua về phát triển kinh tế
11 Họ Hồ họ Ôn chỉ Hồ Cẩm Đào và Ôn Gia Bảo – theo thứ tứ là nguyên chủ tịch và thủ tướng Trung Quốc của nhiệm kỳ trước. Hai người này khởi xướng quá trình đặt tên Trung Quốc lên trên bản đồ địa chính trị quốc tế và mở rộng tầm hoạt động và ảnh hưởng kinh tế cũng như quân sự của Trung Quốc. Sự kiện đánh dấu quá trình này là Thế Vận Hội Olympic Bắc Kinh năm 2008 và hành động tuyên bố chủ quyền đối với biển Nam Trung Quốc (biển Đông) và kiến thiết chính quyền tại khu vực tranh chấp là quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
12 Họ Tập họ Lý chỉ Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường – theo thứ tự là chủ tịch và thủ tướng đương nhiệm của Trung Quốc. Hai người này kế tục đẩy mạnh tốc độ của quá trình bành trướng quyền lực mềm cũng như sức mạnh quân sự của Trung Quốc từ người tiền nhiệm
13 Trung Quốc không ngừng dùng vũ lực để thị uy và lấn át các nước nhỏ hơn trong khu vực như Đài Loan, Việt Nam, Thái Lan
14 Trung Quốc cũng đồng thời dùng các chính sách tương tự như bóc lột thuộc địa và Trung Quốc hóa nước sở tại để khai thác tài nguyên khoáng sản của các nước nghèo tại Phi Châu. Điều này dẫn đến sự phẫn nộ của người bản địa với Trung Quốc lẫn chính quyền sở tại thân Trung Quốc. Thêm vào đó, Trung Quốc cũng dùng các xảo thuật công nghệ và gián điệp công nghiệp để lấy trộm tư liệu và công nghệ của các quốc gia Âu Mỹ
15 Nguồn nhu yếu phẩm của Triều Tiên phần lớn đến từ Trung Quốc
16 Tài nguyên đất nước của Phi Châu bị rút ruột, quan chức sở tại thì được hỗ trợ tài chính và tham nhũng tràn lan, người dân Trung Quốc được đưa sang đây thì có được thu nhập khá và được bảo vệ bởi chính quyền. Chỉ có dân thường châu Phi là chịu phần thiệt thòi, chẳng thể ngóc đầu lên được.
17 Vì mối quan hệ của Trung Quốc với chính quyền Triều Tiên cũng như với người dân sở tại của châu Phi không được tốt đẹp nên chỉ cần Trung Quốc ngừng cung cấp nhu yếu phẩm cho Triều Tiên hoặc đầu tư/hối lộ cho quan chức châu Phi thì tình “bằng hữu” sẽ nhanh chóng tan biến.
18 Đoạn đối đáp giữa vua nhà Nguyên và sứ giả Mạc Đĩnh Chi xảy ra sau khi cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông 3 lần đã kết thúc nhưng vì ý thơ nên xếp là xảy ra trước.
19 Đại đế Quang Trung đánh bại quân xâm lược Xiêm-Thanh trong các trận Rạch Gầm-Xoài Mút và Ngọc Hồi-Đống Đa, làm chấn động cả nhà Thanh.
20 Nói về cuộc chiến độc lập và thống nhất đất nước chống lại đế quốc Pháp và Mỹ trong thế kỷ 20
21 Nhiều người biết Hàn Tín nổi tiếng vì da dày, chịu nhục chui qua háng anh hàng thịt. Nhưng ít ai biết Hàn Tín cũng có quả tim đen, tức là thâm, nên vẫn giữ mối nhục này trong lòng. Sau này khi lên nắm chức tướng, ông tiến cử anh hàng thịt xưa rồi đẩy cho anh này trọng trách điểu binh khiển tướng mặc dù người này chẳng có tài cán gì. Kết quả là anh hàng thịt hành quân không cẩn trọng vi phạm quân luật nên bị trảm. Trong khi đó, Tào Tháo nổi tiếng về tim đen theo hàm ý là người nhiều mưu mô và đa nghi. Cả Hàn Tín và Tào Tháo đều không thành được đại nghiệp dù mưu trí ngút trời: họ Hàn thì bị chém giữa chợ; họ Tào thì chết rồi mà mộng bá thống nhất tam quốc vẫn chưa thành.
22 Chu Vũ Vương tức Cơ Phát đã diệt nhà Trụ bạo tàn và xây dựng nên thời thịnh thế dưới triều nhà Chu. Khang Hi thì cũng nổi tiếng về chính sách quản lý đất nước nhân từ và hòa hảo với ngoại quốc, nhất là người Tây Dương.
23 Trung Quốc vẫn hàng ngày đối mặt với nguy cơ khủng bố bởi các thành phần dân tộc thiểu số cực đoan đến từ các khu tự trị điều hành bởi chính quyền Trung Quốc.
24 Tình hình ô nhiễm đất, nước, và không khí ở Trung Quốc hiện rất nghiêm trọng
25 Hàng giả, đồ ăn giả, đồ ăn độc hại không đâu nhiều như ở Trung Quốc, không đâu ngon và bắt mắt như ở Trung Quốc, và không đâu được tiêu thụ nhiều như ở Trung Quốc (thường vì biết nhưng không tìm được nguồn sạch thay thế)
26 Tham quan ở Trung Quốc, nói nhiều như sao trên trời cũng không sai.
27 câu này là câu đối giữa Nguyễn Hòe và quan chủ khảo trong 1 kỳ thi Hương thời (Tiền/Hậu?) Lê, câu trên là câu ra đề của quan chủ khảo, câu dưới là câu đối lại của Nguyễn Hòe. Trong bài này, câu trên ý nói Trung Quốc nên nhu thuận hòa hảo với các nước khác thì mới hy vọng tồn tại lâu dài; còn câu dưới có ý nói Trung Quốc không nên ỷ mình là nước lớn có lịch sử lâu dài mà khinh khi nước nhỏ.