17 replies to this topic

[maphuong]

maphuong thấy quyển này chưa có trong đây và dịch chưa trọn bộ cho nên đưa vào đây để tham khảo. Lời bạt sau đây sẽ nêu đầy đủ cho chúng ta biết về cội nguồn quyển này.

--------------------------------------------------------------------------------

Chu Dịch Quốc Âm Ca - 周易國音歌

Lời bạt:

(trích Lời Tựa của Tứ Kỳ Ngọc Lặc Tiến Sỹ Vũ Khâm Lân - 武欽憐)

“Hay thay Kinh Dịch! Đổi thay ba đời xưa, bốn vị thánh mà sau thành hình. Trải Hán tới Đường có hơn ngàn năm, chưa ai thấy hết được sự huyền diệu của nó. Về sau truyền đến Trình Chu, vốn đã mở mang thêm điều lý thú, nhưng trong từng vị cũng có chỗ khác chỗ giống. Người Trung quốc còn khổ về nỗi (ý nghĩa chính) giống như ngọc châu ném văng tản mạn, huống chi chúng ta tiếng nói không giống phương Bắc, không có bậc túc Nho uyên thâm dịch Nôm mà truyền đạt, hỏi ai có thể khiến cho người sau theo dòng mà ngược tới lại ngọn nguồn được… Thủa xưa, họ Trình họ Chu chú giải Kinh Dịch, là kẻ có công với bốn vị thánh, nay ông Đặng diễn ca này, đáng là người có công của Trình Chu vậy…

Người xưa có câu: bậc quân tử có ba điều bất hủ, trên hết là lập Đức, hai là lập Công sau nữa là lập Ngôn. Sách này của ông từng mấy chục năm gắng gỏi tinh thần để làm kim chỉ nam cho ngàn muôn đời. Có thể liệt vào hàng lập Ngôn, truyền cái tốt đẹp lâu dài, tạo hóa đối với ông, đâu có phụ bạc.”

Chu Dịch Quốc Âm Ca - 周 易 國 音 歌 được viết bởi Hoan Châu Nghi Xuân Hương Cống Hoành Từ Đặng Thái Bàng -鄧 泰 滂, được hiệu đính bởi Tứ Kỳ Ngọc Lặc Tiến Sỹ Vũ Khâm Lân -武 欽 憐.

“Công trình nghiên cứu và phổ cập Kinh Dịch bằng quốc âm của nhà Đặng Thái Bàng. Đầu sách có bài Tựa giới thiệu về ông Đặng Thái Bàng và cuốn sách Chu dịch quốc âm ca quyết. Tựa của Phạm Quý Thích đại ý nói: việc diễn nghĩa Chu dịch không phải bắt đầu từ Đặng ông (Thái Bàng), xưa đã có diễn nghĩa của Phùng Tử Nghị Trai (tức Phùng Khắc Khoan). Nhưng sách của họ Phùng không còn truyền…Sách này tuy xuất từ Đặng ông mà làm cho nó được lưu hành chính là do Ngô hầu vậy. Đầu sách, sau các bài Tựa có: Quái biến đồ, Dịch đồ. Tiếp đến dòng tên đầy đủ của sách: Tích thiện đường Chu Dịch hội đính giải nghĩa diễn ca Quyển chi nhất 積 善 堂 周 易 會 訂 解 義 演 歌 卷 之 一. Dòng đề tên người đồng soạn ghi: Tứ Kỳ Ngọc Lặc Vũ Tiên sinh đồng soạn 四 奇 玉 勒 武 仙 生 同 撰. Hồng Viễn đường nguyên bản 鴻 遠 堂 源 本. Các trang chính văn đều chia hai tầng: Tầng trên đề Thượng kinh giải nghĩa, sau mỗi câu chữ Hán có giải nghĩa bằng chữ Nôm như: Tiềm long vật dụng 潛 龍 勿 用 (Rồng náu chớ dùng)…Tầng dưới là diễn ca lục bát giải thích ý nghĩa cát hung của từng hào”

Nhận thấy nội dung của "Chu Dịch Quốc Âm Ca" thật nhiều ý nghĩa và dễ hiểu, ngochai xin đưa lên để các “tao nhân mặc khách” thưởng lãm. Đây là vốn quý của cổ nhân đất Việt, nếu để nằm "phủ bụi" tại Thư Viện Quốc Gia mà không được phổ biến cho quảng đại nhân dân thì quả là không phải với các bậc tiên hiền.

Trân trọng.

Tất cả các bài viết của ngochai.tcq từ diễn đàn võ thuật Thái Cực Thiều Gia

[maphuong]

Trang 1

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

Trang 2

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

MỞ ĐỀ

Trong khi vườn hạnh nhàn lai
Trải xem Chu Dịch diễn lời thời trang
Xưa từ Phục Hy, Văn Vương
Chu Công, Khổng Tử sinh đương thời vần
Ba đời mà bốn thánh nhân
Phục Hy diễn quẻ, Chu Văn diễn chồng.
Hệ, Hào, ý lời Chu Công
Trọng Ni Thập truyện Dịch trung rất mầu
Lòng truyền thánh trước thánh sau
Nghĩa đà xét được việc cầu chẳng hư
Quẻ thì trong sáu mươi tư
Hào ba trăm tám mươi tư giao trùng
Dạy người tiến thoái tồn vong
Xử trong Hối Lận Cát Hung được rành
Đạo lành ai nấy suy minh
Duy sau thời Thiệu, Chu, Trình, Trương, Chu
Xem ý mà lập làm đồ
Bản nghĩa tập chú đủ no nghĩa mầu.

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

[maphuong]

THUẦN CÀN (KIỀN)

乾

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 4)

Thượng kinh Càn là quẻ đầu
Tượng giời rất khỏe xoay lâu chẳng cùng
Cả thay đức đó bao dung
Vân hành vũ thí vật cùng hóa sinh
Thủy chung lục vị thời thành
Càn đạo biến hóa sinh sinh rất mầu
Thủ xuất thứ lại ở đầu
Tượng thiên sinh thánh thể âu thái bình
Quân tử xem chữ Thiên Hành
Tự Cường Bất Tức chẳng đành hẹp răn
Càn này là quẻ Bát thuần
Hệ sự trùng phục đôi lần mới xong.

Sơ cửu hào nghĩa tiềm long
Mọn còn ở dưới mà dùng làm chi
Bằng Thuấn thủa còn trắc vi
Long đức nhi ẩn đợi thì sẽ hay
Ta hãy dưỡng đức cho hay
Khi nay ở dưới có ngày lên trên.

Cửu nhị Hiện long tại điền
Thực là đức cả đấng trên hơn người
Khi nay tuy chửa được ngôi
Đức thánh mệnh giời thực đà đinh ninh
Tin lời giữ nết cho lành
Nhàn tà tồn thành chính kỷ trị nhân
Thiên hạ tượng đã điều văn
Đức ra ơn khắp vạn dân cùng nhờ
Bằng Thuấn thủa còn đào ngư
Ruộng đã nhường bờ, ở đã nhường nơi
Bình thường đắc thế ai ai
Chưa phen lê đắc mà phai họa bày.

Cửu tam lớp lớp thâu ngày
Chốn sao phản phúc nghèo thay nhau dường
Vì ở giữa nơi trùng cương
Tiến đức tu nghiệp lo thường đòi khi
Dữ cơ thôi lại tồn nghì
Mệnh đã ở vì lui tới chưa phân
Bằng Thuấn chưng thủa thăng văn
Tai Vua đã dắng lòng dân đã về
Dường ấy ắt chẳng lỗi chi
Vì chăng giữ được nghèo thì liền tay.

Cửu tứ hăm hở giương vây
Mong nhẩy vực này chưa định còn nghi
Dưới trên chẳng có hiềm chi
Tiến đức tu nghiệp kịp thì thành công
Bằng Thuấn thủa mới thử dùng
Lo làm sao phải thủa lòng bề trên.

Cửu ngũ long phi tại thiên
Thánh nhân rậc dậy ở trên ngôi giời
Trên ứng dưới thì thuận đôi
Một đoàn phong hổ vân long
Trên dưới đều cùng thửa loại cùng theo
Bằng Thuấn thủa thụ mạnh Nghiêu
Âu ca đâu đấy đều theo về cùng.

Thượng cửu hào rằng cang long
Doanh bất khả cửu cho thông mới mầu
Chớ tham lộc vị ở lâu
Xem thời mà tốt chưng sau mới tuyền
Như Nghiêu lấy đạo truyền hiền
Như Y như Đán nhường quyền giúp vua.

Dụng cửu mới được lánh cho
Chẳng thì tai đến Dịch lo được nào

[maphuong]

THUẦN KHÔN

坤

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 10)

Càn là tượng giời ở cao
Nay Khôn tượng đất đòi hào cho minh
Quái từ rằng “tẫn mã trinh”
Nhu đạo thuận hành ấy đạo Khôn ta
“Du vãng” bằng có thửa qua
“Tiên mê hậu đắc” được hòa lợi thay
Tây nam thì được bạn rầy
Ví bằng Đông Bắc đi nay mất bầy
Quân tử xem địa thế này
“Hậu đức tải vật” rất hay khôn lường.

Sơ lục rằng thì “lý sương”
“Kiên băng tương chí” tích càng dầy ra
Chữ rằng “tích thiện chi gia”
“Tất hữu dư khánh” lời đà đinh ninh
Bất thiện là tích chẳng lành
Tai ương quả báo đã rành chẳng sai
Tiểu nhân rầy ở dưới người
Mai mà đắc chí ắt đời chẳng an
Ghín vay (cẩn thận) ta hỡi chẳng nhàn
Kẻo khi nó thịnh Dịch toan được nào

Nay thốt (nói) nghĩa Lục nhị hào
Rằng “chân phương đại” đức sao thịnh này
Chẳng tập tự nhiên mà hay
“Vô sơ bất lợi” ghẽ này hình dung
Nhân khi nhu thuận đắc trung
Dễ nên Khôn đạo thung dung được lành.

Lục tam hàm chương khả trinh
Hoặc tòng Vương đại vô thành hữu công
Có công mà chẳng khoe công
Hãy lồng vẻ sáng kẻo lòng hiềm nghi
Vui thay nhu thuận một bề
Trước tuy chưa được sau thì nên công.

Lục tứ trùng âm bất trung
Gần vua thửa nghĩa chằng cùng được đâu
Biết thời mới nên đấng mầu
Khi nay trên dưới cách nhau nhiều ngờ
Quát nang vô cữu vô dư
Ngậm miệng bằng tờ nào có hại chi
Có chức thì từ mà về
Bằng chưa có chức mựa hề bước đi
Dường ấy chẳng có lỗi chi
Vì chăng (không) cẩn mật ắt thì có thương.

Lục ngũ âm ở ngôi dương
Tôi đương quyền chủ gái đương quyền chồng
Hoàng thường xử nghĩa cho thông
Trung thuận ở dưới mới mong được lành
Ví nhiều đạo đức chưng mình
Sẽ làm sự nghiệp công danh đợi thì
Kia bằng Tắc, Khiết, Cao, Quỳ
Gặp vua Nghiêu Thuấn ấy thì mới nên.

Thượng lục đã rất thửa trên
Cực thì sẽ biến âm bền hại dương
Rồng chiến vu dã chỉn thương
Kỳ huyết huyền hoàng lưỡng bại hòa hai
Cơn cớ này bởi chưng ai
Phòng sơ chẳng biết phô loài tiểu nhân
Cho nên ngày một dần dần
Thế đã cùng rất khôn phân được tuyền

Dụng lục có đấng tay trên
Đạo chính cho bền tiết mới đáng khen.

Sửa bởi maphuong: 15/11/2014 - 18:10

[maphuong]

THỦY LÔI TRUÂN

屯

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 6)

Giời đất thửa ngôi đã yên
Muôn vật vậy bèn hóa hóa sinh sinh
Tượng còn tạp loạn hối minh
Trên mây dưới sấm bằng hình mới giao
Dương nhỏ dễ địch âm nhiều
Hãm trên động dưới khôn chiều tới lui
Ấy còn Truân nạn trong đời
Thái hanh chưa được yên vui mà lành
Quái từ nguyên hanh lợi trinh
Hễ bền đạo chính ắt đành có khi
Vật hữu du vãng khoan đi
Trợ nghèo hồ dễ tức thì một ai
Kiến hầu cho ổn rầy mai
Để mà thống trị thì đời mới an
Quân tử xem tượng mà bàn
Kinh luân thì đặng vượt nàn làm hanh

Sơ cửu có tài cương minh
Bền chưng đạo chín giữ mình làm song
Trợ nàn ỷ có một lòng
Song trên nhu hiểm ngại ngùng rất nan
Hầu đi thời lại bàn hoàn
Từ cho mình chính chẳng toan lỗi nghì
Một mai cả được dân về
Đặng làm giống cả để thì trợ Truân.

Lục nhị vốn đã lương nhân
Song còn mắc mãi gian truân thay là
Ví chăng có kẻ oan gia
Ắt thì đã hợp một nhà lương duyên
Dẫu mười năm cũng hãy bền
Nó đi đường nó ta dìn nghĩa ta
Vậy thì phải đạo thực thà
Trước tuy mựa mạn sau đà lại thông

Lục tam mình chẳng chính song
Mựa thể hươu nó mà mong vào rừng
Bỏ cho biết cơ mà dừng
Giắt thì ắt lận khôn chưng được lành

Lục tứ ngôi ở công khanh
Liệu tài chẳng đổ một mình dễ nên
Cưỡi ngựa dùng dắng đòi phen
Tìm lấy đấng hiền để chắp cùng ta
Lành mà có lợi thế là
Cầu hiền tự trợ nhưng ta ích gì.

Cửu ngũ trung chín ở vi
Chỉ mong hăm hở giúp thì gian truân
Song le chẳng có hiền thần
Kẻ xa xa lắc kẻ gần nhàn thay
Vả thêm mắc giữa hiểm này
Trợ mình chưa được hễ rày trợ ai
Có ăn song chẳng đến người
Thể âu kẻ dưới quyền dời về trên
Sự bé thì còn khá nên
Nhược bằng sự cả ắt liền có hung.

Thượng lục cư truân chi chung
Chẳng ai ứng cùng tài mọn khá thương
Đi thì đi chẳng biết phương
Ở thì lại ngại tai ương dường nào
Gần ta tuy có đấng cao
Song le thất thế lẽ nào trợ nhau
Cưỡi ngựa dùng dắng chờ sau
Luống ngại hoc mế dài đâu lỡ nào
Ơn chưng vô vị trên cao
Lỗi trong cơ hội biết nào cậy ai.

Quẻ này Chấn nội Khảm ngoài
Trưởng tử đại phụ có tài khá thêm.

Sửa bởi maphuong: 15/11/2014 - 18:25

[maphuong]

SƠN THỦY MÔNG

蒙

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 8)

Mai sơ vật mới sinh nên
Hãy còn ấu tiểu ắt còn chưa thông
Nay tượng quẻ Sơn Thủy Mông
Ngoài núi trong nước không thông đi rầy
Xem trong tượng đấy mới hay
Em trai đã lớn ắt rầy thay anh
Quái từ rằng thì mông hanh
Có nơi khai phát thời lành được ra
Cầu ngã, trẻ đến tìm ta
Tự nhiên ra trẻ hóa ta có lòng
Dù nó chuyên nhất làm song
Thì ta sẽ bảo trẻ trong đạo lành
Ví dù lòng nó chẳng thành
Bảo chăng ấy chớ mựa thinh nó nhàm
Lợi trinh cho chính mới kham
Dưỡng đà được chính công làm thì nên
Tượng rằng sơn hạ xuất tuyền
Quân tử xem tượng thửa nên chưng mình
Hành thì quả quyết chẳng đành
Đức thời dưỡng dục cho minh sẽ dùng.

Sơ lục nghĩa là phát mông
Dạy dân buổi mới hợp dùng phép xưa
Nhỏ dậy cho nó cải chừa
Thì ngăn khi trước kẻo ngày sau
Trừng trị thì cho nó đau
Nó đã biết cải ta hầu tạm tha
Mựa chuyên dùng với phép ta
Nó tuy biết sợ khôn ra được lành.

Cửu nhị có tài cương minh
Tôi hiền giúp chúa, con lành thay cha
Trị mong lấy ai cùng ta
Hễ loài kẻ mọn hãy thì bao dong
Vợ nhàn đà ta khóc chồng
Hãy nghe sự phải cho thông được tình
Vì ràng nó ám ta minh
Mà chuyên về mình thì chẳng rộng dong
Ở dưới phải cho hết lòng
Nhậm thương chi sự mới mong được lành.

Lục tam gái bỗng quên mình
Nghĩ rằng xa cách mà tình chẳng thân
Thấy người có vàng nó gần
Đem mình cho nó thất thân nỗi nghì
Thiệt mà chẳng được lợi chi
Dù chăng giữ nết ai thì lấy cho
Răn thay mấy kẻ sỹ phu
Chỉ thấy thu hồ mà bất hữu cung.

Lục tứ rằng thì khốn mông
Dưới trên chẳng có kẻ cùng được thân
Khốn thay hôn ám nhiều phần
Dù sơ chẳng học ăn năn được mà
Học tri dù gắng sức ta
Tùy sư thủ hữu khốn đà lại thông.

Lục ngũ hào nghĩa đồng mông
Bé mà biết dùng được đấng dương cương
Thuận tòng chẳng có cậy sang
Đồng mông tự xử biết phương sửa mình
Kìa Thang học với A Hành
Cao Tông được Duyệt nên danh thánh hiền
Một lòng rất mực mà tin
Ti tốn dụng hiền ấy được nên công.

Thượng cửu rằng thì kích mông
“Bất lợi vi khấu” cho thông nghĩa này
Vì mình cương đã quá nay
Lại còn công trị khôn hay được tuyền
Làm giặc thì chẳng có nên
Ví dù ngự tặc ấy bền lợi thay
Thuận chưng trên dưới mới hay
Trên chẳng quá dữ dưới nay được lành
Ngự khấu ý nghĩa rành rành
Xem cho thấu biết phân minh mà thìn.

Sửa bởi maphuong: 15/11/2014 - 18:41

[maphuong]

THỦY THIÊN NHU

需

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 8)

Bé thì có dưỡng mới nên
Quẻ Nhu vậy bèn thứ dưới quẻ Mông
Tượng rằng Khảm ngoài Cấn trong
Chúng cương ngộ hiểm phải phòng đợi so
Quái từ rằng nhu hữu phu
Quang trinh hanh cát mựa lo vội gì
Đợi cho được chính sẽ đi
Đại xuyên chốn hiểm qua thì nên công
Quân tử xem tượng làm xong
Ẩm thực yến lạc cho thông chữ Thì
Bất dung cánh hữu sở vi
Sỹ kỳ tự chí ta thì sẽ hay
Chẳng phải như ai mà say
Mượn hơi chè rượu mà rày lông lao.

Sơ cửu rằng nhu vu giao
Mình xa chốn hiểm lẽ nào cho thay
Chớ gần ta hãy đợi đây
Ở chưng cõi này chẳng phạm nàn chi
Chẳng động thì chẳng lỗi gì
An thường thủ tĩnh đợi thì sẽ ra.

Cửu nhị rằng nhu vu sa
Đợi nơi bãi cát nước đà gần thay
Tuy có lời mọn mọn đây
Ta đã thiện xử lành thay lệ gì.

Cửu tam rằng nhu vu nê
Nước đã hầu đục sẽ thì có tai
Giặc đến xong giặc còn ngoài
Bởi mình vội tiến há ai chi mình
Kính thận mựa lấy làm thinh
Ví dù có hại ắt đành lại qua.

Lục tứ rất hàm thay là
Ở nơi chốn máu lại ra khỏi nàn
Có chưng biết lẽ ở an
Chẳng tranh chốn ở mà toan thuận thì
Cho nên chẳng sát thương gì
Ví dù đủ sức song thì tai ương.

Cửu ngũ trong chính dương cương
Thêm nhiều kẻ dưới hồ dường giúp cho
Tự nhiên hiểm nạn chả lo
Hà nhu bất hoạch ưu du thái bình
Ngôi giời rộng mở thênh thang
Nhu vu tửu thực dù mình ăn chơi
No say ăn uống đòi nơi
Đời đã nên đời vui vẻ lành thay.

Thượng lục ăn ở chốn này
Bởi đâu ba khách khi nay lại cùng
Hầu biết lấy chi đãi cùng
Chí thành tận kính lấy lòng làm tin
Tam dương thực ý khách hiền
Được lành mà lại nghĩa bền chừng sau.

[maphuong]

THIÊN THỦY TỤNG

訟

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 2)

Ăn uống bèn giành giật nhau
Vậy nên Tụng sự thấy âu chẳng hòa
Càn thì gắng gỏi cường gia
Khảm thì hiểm hóc sinh ra Tụng này
Chữ rằng Hữu Phu tin thay
Tuy tin còn sợ kiện này chưa minh
Trung Cát thì mới được lành
Kẻo mà trật lẽ thời đành có hung
Tới cùng kẻ cả mới xong
Lấy đạo trung chính quyết trong hòa bình
Quân tử xem tượng vi hành
Tác sự mưu thủy việc đành lo sơ
Cẩn trước thì sau mới vừa
Sự đà khế khoán phòng ngừa mới an.

Sơ lục ở dưới mà nhà
Có đâu kiện được kẻ trên cho dài
Vì chưng mình đã bất tài
Bất vĩnh sở sự thì lời vu vơ
Minh biện đã được nơi nhờ
Chung đắc kỳ cát ắt sơ được hành

Cửu nhị lực tụng tại mình
Tôi mà kiện chúa dễ lành được nao
Vì mình bởi ngoài mà vào
Thế bất khả địch thì đào mà thôi
Tới nơi ấp mọn nghỉ ngơi
Tự xử ti ước kẻo tai nơi mình.

Lục tam thực cựu đức trinh
Hãy yên số phận giữ mình cho hay
Chẳng kiện cùng ai đâu nay
Kẻo hay biết sợ sau này ắt lành
Hoặc tòng vương sự vô thành
Sự chẳng bởi mình ắt sẽ chẳng tai.

Cửu tứ chẳng biết kiện ai
Trên thì minh chúa dưới loài âm mưu
Lý chính ta hãy tự tu
Cách tâm bình chí để cho được lành
Tụng chẳng ai đối cùng mình
Bỏ dữ về lành chỉ tụng tại ta.

Cửu ngũ trung chính ở tòa
Thị phi khúc trực thẩm hòa đôi bên
Công bằng chẳng chút tư thiên
Quyết tài đáng lý tự nhiên dân về
Ngu Thuấn, Chu Văn xưa kia
Ngu tụng đều về Ngu Nhuế đều sang.

Thượng cửu trên đã quá cương
Mạnh dường hiếp yếu trí dường hiếp ngu
Kiện được mà đai thưởng cho
Chung triêu tam trĩ dễ ngơ được nào
Họa hoạn chưa biết dường bao
Diệc bất túc kính làm sao được lành.

[maphuong]

7. ĐỊA THỦY SƯ

師

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 7)

Mọn thì tụng sự đã đành
Lớn thì phải lấy phép binh dẹp loàn
Xem tượng quẻ Sư mà bàn
Đã chúng có đoàn phải tướng đem quân
Chữ rẳng sư trinh trượng nhân
Động tướng dĩ chính thì dân theo đòi
Lão thành dùng đã được người
Đông Chinh tây oán đòi nơi cùng về
Lành mà ắt chẳng lỗi chi
Ấy mới rằng thì vương giả chi sư
Quân tử xem tượng lý sơ
Dung dân sức tượng tượng từ mựa quên
Có dân thì thế nước bền
Cất thì binh khỏe dưới trên điều hòa.

Sơ lục sư xuất mới ra
Hiệu lệnh pháp chế phép ta nếp dìn
Thất luật thì chẳng khá nên
Dù mai mà được chốn bèn có hung.

Cửu nhị trưởng tử con dòng
Tại sư trung cát việc dùng chuyên chinh
Cõi ngoài muôn việc ở mình
Xử cho tận thiện ắt đành nên công
Tính mạnh được trên sang dùng
Nối ơn muôn nước phỉ lòng bề trên.

Lục tứ là đấng trí quyền
Đương thoái như thoái cho tuyền quân ta
Chẳng phải rằng kiếp đâu là
Cơ ngươi đã hợp thì ta lệ gì
Hạ Vũ, Tấn Văn xưa kia
Ban sư thoái xá nào thì lỗi đâu
Trì đăng Áp Lục ngày sau
Hán Cao Đường Thái đã hầu sa cơ.

Lục ngũ là chủ hưng sư
Có muôn hại lúa nhàn trừ mới
Đẩy xe khiến tướng đem quân
Sự chăng được chớ vì dân mà trừ
Nài cho trưởng tử xuất sư
Chuyên nhiệm mựa ngờ thì mới nên công
Đệ tử dư thi trinh hung
Tiểu nhân lại dùng sư táng nhi quy.

Thượng lục sư đã trở về
Đại quân hữu mệnh rầy thì thưởng công
Trong khi ân thưởng hành phong
Tiểu nhân mựa dùng, dùng ắt loạn nên
Sư này có nghĩa tỉnh điền
Xem xong tượng ấy vậy bèn hành sư
Đời sau dù sách binh thư
Tuy nhiều song cũng chẳng như quẻ này.

[maphuong]

THỦY ĐỊA TỴ (TỶ)

比

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 7)

Sư thì bảo chúng cho hay
Nay đã gần rầy ấy Tỵ chẳng nghi
Chúng thì đâu đấy đều về
Bề trên dương đức nay thì ở ngôi
Thân phò cho phải đạo tôi
Tỵ đã có lời phệ nguyên vĩnh trinh
Xem trong ba đức đã rành
Trước về thì lành sau đến thì hung
Hãy xem sự trước phòng không
Điền Hoành, Tôn Thuật không dung khởi lần
Tiên vương xem Tượng tỵ dân
Kiến lập vạn quốc mà thân chư hầu

Sơ lục giữ tín làm đầu
Như bình nước rỉ mới hầu rất tin
Lòng đà thành thực trong bền
Ắt có lành khác ấy nên là lành

Lục nhị tỵ tự nội trinh
Trong đã chính mình ngoài có kẻ trên
Nhu thuận trung chính mà hiền
Mình đà chẳng lỗi tự nhiên cầu người
Sơ bằng Y Doãn Vũ hầu
Ba phen xe ngựa bởi đâu một liền
Ví dù ti nhục mà nhàn
Chẳng hay tự trọng sao nên danh thần.

Lục tam tỵ chi phỉ nhân
Chẳng ai bạn với mà thân được người
Phải những kẻ chẳng có ngôi
Ắt là có dữ thương ôi lạ thường
Ngỗi ngao sự hãy bằng gương
Chết mình mất họ tai ương chẳng lành.

Lục tứ ngoại tỵ chi trinh
Bỏ trong bạn mình theo ngoại kẻ trên
Bởi hay ngoại tỵ vu hiền
Sự tuy rằng quyền song hợp đạo kinh.

Cửu ngũ tỵ đạo hiển minh
Đãi vật dĩ thành thứ kỷ cập nhân
Thiên hạ nào ai chẳng thân
Kẻ xa người gần về chẳng phải xua
Chữ rằng vương dụng tam khu
Bằng Thang chúc lưới mở cho ba bề
Chim mất trước thì chẳng nề
Cái đi mặc nó cái về sẽ hay
Bất giới lòng chẳng thiên tây
Được thửa lệnh này bởi một đạo công.

Thượng lục tỵ vô thủ hung
Bới chẳng biết lẽ thuận tòng nẻo sơ
Vả mình ngôi chật tài vừa
Chẳng hay đem chúng mai sơ về đầu
Cho nên khổ đến chưng lâu
Ắt đành có dữ khỏi đâu được nào.

Quẻ này trong lời thoán hào
Kíp mà chớ hoãn mới cao nẻo nàn.

Sửa bởi maphuong: 15/11/2014 - 23:29

[maphuong]

9.PHONG THIÊN TIỂU SÚC

小畜

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 11)

Tỵ thôi Tiểu Súc lại bàn
Ngoại Tốn nội Càn âm mà súc dương
Chữ rằng dĩ nhu chế cương
Dĩ nhược chế cường ấy đã đinh ninh
Việc ta đã muốn quyết hành
Phải loại kẻ mọn ngăn mình làm song
Đại sự tính đã hầu song
Phải trong tiểu vật trở trung nên chầy
Tiểu Súc ấy là nghĩa nay
Bất khả chỉ thị việc này việc kia
Xem trong quái thể hệ từ
Mật vân bất vũ ta từ tây giao
Mây nhặt song chẳng mưa nào
Súc chi vị cực chửa sao được rầy
Chu văn xưa ở cõi tây
Khốn mà diễn Dịch vừa ngày mạt Ân
Nghĩa là dĩ thần súc quân
Biết trong tâm sự lòng Văn dậy người
Tượng rằng gió ở trên giời
Vốn Càn là vật trên đời rất cương
Khi nay âm còn súc dương
Đạo thịnh mà chửa có phương ra dùng
Quân tử xem tượng cho thông
Dĩ ý văn đức suy trong lẽ thường
Mọn thì tài nghệ văn chương
Cả thì súc tàng đạo đức kinh luân.

Sơ cửu phục đạo xá luân
Hận mình có kẻ chưa thân chi là
Ta hãy với đồng chí ta
Tự thủ dĩ chính ắt là lành thay
Vốn ta cùng đấng rắn tay
Bây giời còn dưới có ngày lên trên
Chớ nghe kẻ mọn mà phiền (nhàn)
Đạo chính chẳng bền nữa là hở hang.

Cửu nhị cũng đấng dương cương
Thế mình tuy cường chẳng lỗi lầm xong
Chữ rằng khiên phục tại trung
Vị chưng có kẻ theo cùng đều đi
Thìn lòng trung chính một bề
Xá chi ăn ở mà thì nghe ai
Bề trên phú hữu đợi ngày
Ta hợp chí người thì ắt lành thay.

Nay tượng cửu tam hào này
Xe mà tuột bánh đi nay được nào
Gái gần mình những ước ao
Xử chẳng phải đạo làm sao được lành
Cho nên vợ nạt được mình
Phu thê phản mục tương tranh chẳng hòa
Lấy đâu chính được phép nhà
Bởi mình đơn lỗi há là ai du.

Lục tứ một mình âm nhu
Định sao được chúng siết lo nhiều hành
Ta hãy tận kỳ phu hành
Sang giầu có kẻ cùng mình giúp đây
Dù máu dù sợ nhiều này
Ắt là chẳng lỗi khi nay ngựa mờ.


Cửu ngũ hữu phu luyến như
Có tin chúng lập nương nhờ chúng theo
Thế ta tài lực ỷ nhiều
Hãy dung cho chúng làm điều thân lân
Gọi là suy kỷ cập nhân
Có sang giầu gần thì ắt giúp nên
Cho hay xử thuở gian nan
Trên mà nhờ dưới mới toan trợ người.

Thượng cửu súc đã nên thôi
Ký vũ ký xử này lời cho hay
Đã mưa thì nghĩ chưng đây
Này âm đã thịnh nó rầy hại dương
Ắt là xử đã lỗi thường
Quân nhược thần cường phụ chế kỳ phu
Bởi nhân trước chẳng phòng lo
Tôn thượng âm đức tích cho nên vầy
Giăng kia đã hầu rằm đây
Ắt là mãn nguyệt ngày mai thì tròn
Quân tử cho biết nguồn cơn
Đi thì có dữ mà còn hồ nghi.

[maphuong]

10. THIÊN TRẠCH LÝ

履

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 3)

Vật nhiều chỉn có nguy cơ
Hầu phải lấy lễ mà ngừa mới yên
Lý này Đoài dưới Càn trên
Đều được thửa nghĩa đôi bên lẽ thường
Chữ rằng dĩ nhu tạ cương
Lấy mềm nương rắn có phương được lành
Lý hồ vĩ bất trất hanh
Tuy nghèo song lành cũng chẳng phải thương
Trung chính lý vị huy quang
Ở trên đúc ấy rất càng lành thay
Thượng thiên hạ trạch quẻ này
Xem tượng mà bày mới định lòng dân.

Sơ cửu yên phận khó khăn
Khi nay bởi mới bước chân ra ngoài
Chưa từng giao kết cùng ai
Chẳng khá cậy tài táo động mựa tham
Hoặc khi ta có thể làm
Độc hành kỳ chí mới cam thửa nguyền
Vậy thì chẳng lỗi mà khen
Bằng thánh thì Thuấn bằng hiền thì Nhan.

Cửu nhị hào này xá bàn
Lý đạo thản thản đường nên rộng bình
Chữ rằng u nhân chi trinh
Ta hãy thửa mình cho phải đạo trung
Lọ là phải mượn ai cùng
Trung bất tự loạn ấy mong được lành.

Lục tam diểu bất túc minh
Bí bất túc hành này nghĩa cho hay
Đứa mù xem chẳng lo nay
Đứa khèo mà nhảy hồ tha xa nào
Tài mọn luống những ước ao
Như lý hổ vĩ nghèo sao lạ đường
Vũ nhân tính muốn cương cường
Như loài Sở Hạng sao đương được rầy
Vì bởi anh này tài nhược chí cương.

Cửu tứ cũng là hào dương
Gặp trên cương quá dở dang khôn liều
Chốn này là chốn chỉn nghèo
Thửa lòng nơm nớp dường theo sau hầm
Việc làm mựa quyết mà làm
Bề trên đứng sáng người nhòm được ta
Hãy nêu hết thửa đạo hòa
Sau lành mà lại cho ta được hành.

Cửu ngũ quải lý chi trinh
Việc làm mựa khá một mình mà chuyên
Đã hay ta thế ờ trên
Mặc chưng quyết đoán ai phen được rầy
Ví dù độc đoán mà tây (riêng)
Cương quyết tự nhiệm nghèo thay nhiều đường.

Thượng cửu thị lý khảo tường
Xem chừng thiện ác lẽ thường biết thay
Lành thì được phúc liền tay
Dữ thì ấy họa chẳng tây đâu là
Ta hãy xét thửa mình ta
Xử cho hợp lẽ lọ là xét đâu
Dù đà lành hết trước sau
Tự nhiên phúc khánh chẳng cầu mà nên.

11. ĐỊA THIÊN THÁI

泰

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng Giêng)

Lễ đà được chốn yên yên
Ắt là thư thái xá bàn cho hay
Thái này há là dễ hay
Ấy là nhiều sức lâu ngày mới nên
Tượng thì Càn dưới Khôn trên
Âm dương đôi khí sinh nên mọi loài
Chữ rằng tiểu vãng đại lai
Tiểu nhân thì ngoài quân tử thì trong.

Thượng hạ giao mà chí đồng
Quân tử đạo trưởng hanh thông đã đành
Tượng rằng hậu dĩ tài thành
Tả hữu dân lành giữ thủa thái hanh.

Sơ cửu bạt mao vậng chinh
Gianh đà tuốt lấy ắt đành vầng lên
Tượng rằng dùng được một hiền
Thời lại đều hợp tiến lên đầy triều
Lành thay đời trị tài nhiều
Chí vì thiên hạ rắp chiều sửa sang.

Cửu nhị gọi là bao hoang
Ngôi ở miếu đường lượng rộng hàm dung
Bằng hà quả quyết làm xong
Dường qua trong dòng mà chẳng ngại sang
Bất hà dị nhi bằng vong
Xa xăm chẳng lọt thân bằng chẳng tây (riêng)
Trung hành đạo thì sáng thay
Nên thủa trị này công ấy bởi ta.

Cửu tam vô bình bất pha
Vô vãng bất phục nghĩa đà nhiệm thay
Kẻ dưới đã lên chưng đây
Dưới lên trên xuống thủa này giao nhau
Trị yên đã bấy nhiêu lâu
Chỉn nay có tạm thịnh hầu lại suy
Tuần hoàn đi lại mặc thì
Gian trinh chảng lỗi có khi phỉ nguyền
Mựa lo ta hãy thửa tin
Ắt là phúc lộc tự nhiên lại bền.

Lục tứ hào nghĩa phiên phiên
Mình đà kíp xuống lại lên bạn gần
Bất phú nhi dĩ kỳ lân
Chẳng giấu mà có bạn gần cùng theo
Lọ là răn bảo hết điều
Nguyên chưng lòng chúng rắp theo cùng mình
Ấy là âm loại giao tình
Tiểu nhân nó rình hại kẻ chính nhân
Quân tử cho biết mà răn
Vì gặp thời vần Bĩ Thái tương giao.

Lục ngũ nhu ở ngôi cao
Đế Ất quy muội ấy hào con vua
Vui thay một đạo tòng phu
Chẳng lòng kiêu xỉ phúc cho cả lành
Tượng bằng trên dốc lòng thành
Những dùng được kẻ cương minh đấng hiền
Thuận tòng chẳng cậy mình trên
Giữ nên đời thái công nên mọi đường.

Thượng lục thành phục vu hoàng
Đất thành đã lở vừa đang sở thì
Tốn công xây đắp đòi khi
Thấy âu Thái cực ắt thì Bĩ sinh
Mựa đừng dùng sức đua tranh
Khi này trên dưới ý tình chẳng thông
Xì xào dân đã lìa lòng
Binh chẳng khá dùng, dùng ắt loạn sinh
Mình hãy ở tự ấp mình
Cáo mạnh tuy chính đã đành hổ xong
Mới hay bĩ thái chẳng cùng
Thiên thời nhân sự cho thông mới hầu.

[maphuong]

12. THIÊN ĐỊA BĨ

否

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng 7)

Thái thôi thì Bĩ lại sau
Giời trên đất dưới thể âu chẳng cùng
Giời đất cách tuyệt nào thông
Âm dương đôi khí khôn mong được hòa
Trên cương dưới trệ thay là
Đã cùng nguyên khí chẳng ra đạo người
Thực nay đại vãng tiểu lai
Ngoài phô quân tử trong loài tiểu nhân
Bởi người há bởi thời vần
Nước chẳng phải đạo cho dân lìa lòng
Đại tượng rằng Bĩ làm xong
Kiện đức tịnh nạn mới mong được lành
Từ lộc chẳng khá cư vinh
Kẻo loài đảng dữ nó hành nó trêu
Náu mình cho khỏi thời nghèo
Vô cữu vô lận mới cao hơn đời

Sơ lục Bĩ tri phương lai
Tuốt gianh cả rễ thửa loài đều trên
Tiểu nhân ở dưới mới lên
Một mai bằng loại khiên liên nhiều hành
Nhân khi sơ ác vị hình
Còn dễ về lành hỡi hỡi khá răn
Trinh cố mà chí tại quân
Bền chưng một tiết mười phần chớ sai
Ấy thời cũng tiểu nhân loài
Công triều ắt thấy một mai ra dùng.

Lục nhị bao thừa có lòng
Tiểu nhân mưu lợi thuận tòng bề trên
Cư trung dụng sự đặc quyền
Đàn quạn tương khánh lành chuyên về mình
Đại nhân thì bĩ mà hanh
Bởi hay giữ mình chẳng luận loài gian
Ở loàn mà chí chẳng loàn
Mệnh tuy rằng bĩ đạo nên mà lành
Ví bằng lấy nó thuận mình
Uổng kỷ khuất đạo dễ hanh được mà.

Lục tam bao tu nghĩa là
Âm nhu chẳng chính dễ ta ngôi này
Rắp lòng làm hại kẻ ngay
Nào còn liêm sỉ khi nay chút nào
Tuy rằng chửa ra làm sao
Xem trong tình trạng chính hào tiểu nhân.

Cửu tứ là ngôi đại thần
Có tài trợ bĩ chưa phân dữ lành
Cư trong ta chớ cậy công
Uy bính thì duềnh (giầu) để vệ bề trên
Chẳng lỗi mà công được nên
Ắt chưng phúc chỉ đều yên thửa loài.

Cửu ngũ bĩ hầu nghỉ thôi
Đại nhân bát loạn có tài dương cương
Kỳ vong hệ vu bào tang
Bĩ đà hầu khỏi hãy thường lo sau
Răn thay buộc thửa cụm dâu
Trị mà lo loạn mới hầu được yên
Hãy xem Vương Lý tôi hiền
Chẳng hay nghĩa ấy cho nên mong loàn.

Thượng cửu bĩ đã thực tan
Tiên bĩ hậu hỉ trước nàn sau vui
Cho hay bĩ thái có giời
Song thì nhân lực sức người mới nên
Dương cương có đấng tay trên
Ắt là lại thái có phen lệ gì
Ví dù lấy số mà suy
Bĩ thái nhất định dịch thì đợi ai.

[maphuong]

13.THIÊN HỎA ĐỒNG NHÂN

同 人

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng Giêng)

Bi chi có lý được dài
Trợ thì có người cùng sức với ta
Đồng nhân thủ nghĩa đặt ra
Càn trên Ly dưới nhu mà chế cương
Trong thì vẻ sáng văn chương
Ngoài thì cương kiện một nhường cùng nhau
Đồng nhân tất chẳng tây đâu
Hiểm nào còn sợ mà hầu chẳng qua
Lợi trinh đã chính ở ta
Ắt ngoài ngàn dặm tuy xa cũng đồng
Quân tử xem tượng mà phòng
Loại tộc biện vật vui thông mọi bề
Nào là thiện ác thị phi
Tình chi li hợp lý chi dị đồng
Biết cho rất lý làm xong
Đã dị lại động xử sự nào khôn.

Sơ cửu đồng nhân vu môn
Bởi vì người còn chưa biết ta nay
Ta chẳng tây cũng ai đây
Ai sao dám bỏ lối này hư không
Ví dù hậu bạc có lòng
Mình còn quá cữu để mong được cùng.

Lục nhị đồng nhân vu tông
Cùng mặt song chẳng cùng lòng hổ thay
Ỷ mong làm chủ đám này
Song mình sức yếu dễ hay được nào
Rập rình toan những tư giao
Tìm nơi ý thú chốn cao bạn cùng
Chỉn nơi bè đảng chẳng sùng
Nào còn vẹn nghĩa chữ đồng mà khen.

Cửu tam cương bạo chẳng hiền
Thấy người gần gũi mon men có lòng
Song e này nọ là chồng
Phục nhung vu mãng ẩn trong chân rừng
Có khi lên chốn cao lăng
Đoái trông nhòm nó có lòng động chăng
Chữ rằng tam tuế bất hưng
Toan nghĩ rằng mình chẳng định được nao
Xem trong nghĩa cửu tam hào
Đã chăng dám địch thì nào có hung.

Cửu tứ thừa dung phất công
Gái đã có chồng mình rắp tương thân.
Song còn cách thửa tường ngăn
Toan rằng lỗi nghĩa có phần ích chi
Chẳng còn tranh nữa trở về
Đã hay tự phản lành thì chẳng tai.

Cửu ngũ vốn đã cùng người
Tiên hào hậu tiếu này lời cho hay
Nguyên người nghĩa cũ ta nay
Phải quân cường bạo cho rầy gặp nhau
Nó âu cầm chẳng được lâu
Trước tuy có hận nhưng sau lại cười
Vì ta vốn thuận lẽ giời
Dùng quân cả đánh được loài kẻ gian
Ta đã lấy nghĩa thắng tàn
Duyên xưa lại hợp một đoàn cùng nhau.

Thượng cửu đồng nhân vu giao
Ở gần chẳng có bạn nào mà thân
Tuy rằng hẹp chữ đồng nhân
Song thì mệnh chẳng ăn năn được nào.

[maphuong]

14.HỎA THIÊN ĐẠI HỮU

大 有

Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn

(Quẻ tháng Giêng)

Cùng người người tới nhao nhao
Đại Hữu cả có có sao ai tầy
Trên giời có lửa cao thay
Rất cao mà sáng vật rầy đều soi
Trên thí chúa sáng ở ngôi
Chúng hiền đều hợp thuận đòi dưới lên
Nào ai là kẻ chẳng hiền
Thịnh này nên thịnh siết khen đời bình
Quái từ Đại Hữu nguyên hanh
Ứng thiên thời hành cả có đạo thông
Quân tử xem tượng làm xong
Át ác dương thiện thuận trọng mệnh giời
Nay khi xum họp nhiều người
Ắt là có đấng thửa nơi dữ lành
Dữ thì răn lấy pháp hình
Lành thì khuyến thưởng công bình chẳng tây
Khuyến trừng quyền ở trong tay
Mấy loài manh nghiệt khôn thay được lành.

Sơ cửu ở dưới một mình
Chưa rõ có hệ tư tình cùng đâu
Kiêu doanh cũng chớ khoe giầu
Sự ở ban đầu nào có hại chi
Phỉ cửu chẳng có lỗi gì
Gian tắc vô cữu giữ thì lỗi đâu
Xưa nay mấy kẻ nhà giầu
Dễ sinh kiêu sỉ có đâu được lành
Hào này thì vị phân minh
Chẳng lỗi đến mình thực là dật dân.

Cửu nhị ngôi ở đại thần
Đại xa dĩ tải nhiều phần nặng thay
Xe bền mới chở được đầy
Du vãng vô cữu đi rầy chẳng lo
Tôi mà giúp thửa việc vua
Chẳng tài cương kiện sao cho siết dùng
Lấy mình gánh vác nhà công
Kìa xưa ông Doãn ai cùng kẻ đương.

Cửu tam là đấng hầu vương
Hưởng vu thiên tử đạo thường thờ vua
Năm năm chức cống hằng tu
Của giầu dân thịnh để vua tiêu dùng
Vui thay ưu quốc phụng công
Một bề trung thuận hết lòng tôi ngay
Hại thay phô tiểu nhân loài
Đạo thường chẳng biết một hai ích gì.

Cửu tứ hào nghĩa phỉ bành
Gần vua thì mình thịnh đõ hầu qua
Khiêm nhu chớ chớ kiêu sa
Còn lòng sủng thịnh ắt là lỗi hư.

Lục ngũ quyết phu giao như
Trên dưới đều vừa hết thửa lòng tin
Song thì nhu chẳng khả chuyên
Dài chưng lăng mạn dễ nên sinh lòng
Uy như cho biết mà phòng
Lời xưa khắc cật binh nhung hãy truyền.

Thượng cửu hỗ chi tự thiên
Cát vô bất lợi tự nhiên mà lành
Lão thần dốc đạo trung thành
Sự tạ nhi thoái công thành bất cư
Ấy đà phỉ thử nguyền xưa
Một lòng tín thuận cùng vua chớ dời
Ở đầy ta đã biết vơi
Ắt người giúp thuận ắt giời giúp tin
Dù ta hưởng được phúc bền
Hoạn thành danh lập theo hiền dấu xưa.