Cây viết Bill Hayton trong bài
Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn
đã "giải mã" làn sóng bạo loạn tại Việt Nam trong tuần qua.
Tác giả, người sắp cho ra cuốn “Biển Đông và cuộc đấu tranh quyền lực ở châu Á”, viết:
Mặc dù người ta hẳn đang trào dâng cảm xúc hướng về số phận của vài đảo đá nhỏ trên Biển Đông, nhưng tinh thần dân tộc cuồng tín không đơn giản là tác nhân chính.
Có hàng loạt kiểu lý giải cho nguyên nhân thổi bùng bạo loạn. Một số người cho rằng nó bắt đầu bởi cuộc biểu tình được tổ chức chính thức, nhưng sau đó bị mất kiểm soát. Những người khác nói Việt Tân, một tổ chức chống cộng hải ngoại có trụ sở tại Hoa Kỳ, có thể đã đóng một vai trò.
Cả hai cách lý giải trên có thể đúng nhưng chẳng giải thích được tại sao các cuộc biểu tình này lại thu hút quá nhiều người đến vậy và chuyển hướng thành bạo loạn quá nhanh. Hẳn phải có các yếu tố khác ở đây.
Thomas Jandl, một chuyên gia về Việt Nam tại American University ở Washington DC, nói về thực trạng bất mãn gia tăng của công nhân tại các khu công nghiệp ở Việt Nam.
“Công nhân Việt Nam có những đốc công “Trung Quốc”, họ cảm thấy rằng những người này không tử tế gì với họ cả, và bây giờ thì những người đốc công Trung Quốc, hoặc ai đó giống họ, lại đang xâm lược đất nước,” ông nói.
Cộng thêm vào đó là việc người ta có một khiếu nại mới và quan trọng: đó là một vài nhà máy, đặc biệt là các nhà máy Đài Loan sở hữu đã ưa tuyển dụng công nhân Trung Quốc hơn công nhân người Việt.
Đây có lẽ là lý do châm ngòi cho vụ bạo loạn ở Hà Tĩnh, nơi một người Trung Quốc bị giết hại và 90 người khác bị thương.
Những gì chúng ta đang chứng kiến ở Việt Nam là thực trạng tức giận chưa đủ chín: một phần là chống Trung Quốc, nhưng phần có vẻ khẩn cấp hơn là chống lại giới chủ tồi. Đây là một tình huống ác mộng đối với Đảng Cộng sản Việt Nam.
Người biểu tình sẽ dễ dàng nói rằng Đảng phản bội lợi ích quốc gia ngoài khơi ở Biển Đông (khi không phản ứng đủ mạnh trước Trung Quốc) và yếu đuối bên trong đất liền, khi đã không buộc các doanh nghiệp nước ngoài đối xử với công nhân Việt Nam tử tế.
Cộng với vô vàn bức xúc ở địa phương cũng như của cá nhân, và một nước cờ sai lầm, có thể đã là giọt nước làm tràn li dẫn đến sự phản đối chống lại “hệ thống”.
Đảng Cộng sản có khả năng điều hàng trăm nghìn nhân viên an ninh xuống đường trong một vài giờ nếu mối đe dọa với chế độ trở nên nghiêm trọng. Tuy vậy, đó chỉ là giải pháp cuối cùng của một tổ chức tự nhận mình là hiện thân cho ý chí của nhân dân.
Các quyết định của Đảng trong vài ngày tới sẽ có hệ lụy tương đối lâu, tác giả kết luận.
Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn
Công nhân, như tôi được biết
Nguyễn Thúy Ái (Theo Viet-Studies)
17 May 2014
Tuy viết văn, viết báo nhưng tôi ít biết về giới công nhân, bởi tôi lớn lên từ một làng quê thuần nông ở miền Trung, khi ra trường, tôi sống quanh quẩn ở thành phố nên chỉ tìm hiểu về nông dân, thị dân…
Cho đến cách đây vài năm tôi được một công ty truyền thông mời đi nói chuyện với công nhân với tư cách là một người tư vấn tâm lý, nói nôm na là “gỡ rối tơ lòng”.
Tôi được đến khá nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất lớn có rất nhiều công nhân. Từ khu chế xuất Tân Thuận đến Linh Trung, Khu công nghiệp Củ Chi, Tân Bình… ở Sài Gòn và các khu công nghiệp ở các tỉnh lân cận ở Bình Dương, Tây Ninh, Biên Hòa, Bà Rịa Vũng Tàu, Long An… Nhờ đó tôi được dịp tiếp xúc, lắng nghe những lời tâm sự, quan sát và hiểu phần nào về cuộc sống của công nhân, đa số là còn trẻ, tuổi trên dưới 20 cho đến ngoài 30…
Công nhân có đủ ăn không?
Sau phần nói chuyện và tư vấn về tình yêu – hôn nhân – gia đình mà các bạn trẻ rất quan tâm, tôi rời sân khấu để cho các bác sĩ, ca sĩ tiếp tục chương trình. Tìm một chỗ ngồi để nghỉ ngơi chờ xe đưa về cùng với những người làm chương trình. Nhưng tôi thường được các công nhân trẻ vây quanh để tiếp tục tâm sự, nhờ tôi tư vấn những chuyện riêng tư mà họ không thể cầm micro nói oang oang trước mặt mọi người. Nhân đó tôi cũng hỏi thăm họ về quê quán, thu nhập, điều kiện ăn ở và biết được khá nhiều… Nhìn chung, hầu hết họ không phải là dân tại chỗ mà thường từ những miền xa xôi như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa hay Quảng Nam, Quảng Ngãi. Có lần nói chuyện xong với một nhóm công nhân ở một khu công nghiệp tại Tây Ninh, tôi lên xe ra về, chồng tôi nãy giờ ngồi chờ liền hỏi “Em vừa trò chuyện với ai vậy?” Tôi trả lời “Em nói chuyện với công nhân chứ ai.” Anh liền bảo “Sao công nhân gì nhỏ xíu như trẻ con vậy?” Đúng là đa số thấp bé, gầy ốm… Cô bác sĩ chuyên về dinh dưỡng cùng đi nhận xét “Công nhân mình bị suy dinh dưỡng”.
Bế tắc
Tất cả những khu công nghiệp tôi đến, chỉ có khu chế xuất Tân Thuận ở quận 7, Tp. H.C.M là tỏ ra khá hài lòng với thu nhập của mình, họ cũng tỏ ra tự tin, vui vẻ khi hợp tác, giao lưu với các diễn giả và các ca sĩ… Còn hầu hết các nơi, công nhân không mấy vui, họ u buồn, bế tắc…
Công nhân hầu hết là người ngoại tỉnh nên phải ở nhà thuê, không phải khu công nghiệp nào cũng có nhà ở cho công nhân. Tiền thuê nhà, tiền gởi về quê để nuôi con hay giúp đỡ gia đình, rồi mới đến tiền ăn… Với mức thu nhập thấp, luôn là một bài toán khó với họ. Ước mơ của họ là có một gia đình êm ấm, dành dụm mua một chiếc xe gắn máy, mua một căn hộ bình dân trả góp hay về quê xây một căn nhà nho nhỏ… Nhưng chuyện ấy với họ quả là xa vời… Vì không thể dành dụm cho tương lại nên hầu hết chỉ sống qua ngày, tiêu xài hiện tại, tuổi trẻ một cách phung phí theo một nghĩa nào đó.
Bi kịch ly hương
Chấp nhận xa gia đình để đi làm kiếm tiền là một hy sinh rất lớn với những con người mộc mạc này, khi họ phải xa cha mẹ, anh em, vợ hoặc chồng hay con cái, bà con, làng xóm… Đâu chỉ thiếu hụt tình cảm, nhớ thương, đi lại khó khăn, tốn kém vào những dịp lễ tết muốn về thăm nhà mà sau đó còn ẩn chứa hoặc hiển hiện nhiều bi kịch cá nhân. Nhiều người vợ hay người chồng kể vì xa nhà lâu, chồng hoặc vợ họ ở nhà ngoại tình, cờ bạc hoặc nghiện ma túy…. Con cái gởi cho ông bà chăm sóc không phải đứa nào cũng ngoan, lo học mà vì thiếu ca hụt mẹ chúng đâm ra mất thăng bằng và hư hỏng. Vào đây dù đủ đôi chưa chắc đã yên, có người đua đòi nhậu nhẹt có kẻ chạy theo ai đó có tiền phụ rẫy vợ con.
Đạo đức dễ bị kéo xuống
Ở tỉnh nhỏ hay làng quê và ngay các thành phố ở Việt Nam có một thứ luật pháp bất thành văn mà người ta sợ hơn cả pháp luật chính thức, đó là dư luận. Một khi ai đó ngoại tình, chửa hoang, bất hiếu với cha mẹ, trộm cướp, bán dâm hay những cư xử vô đạo khác… liền bị dư luận lên án. Anh ta, chị ta đi đâu, cái án bám theo đó, dư luận biết anh là ai, con ông nào bà nào, nên không chỉ anh chịu nhục khi làm điều sai quấy mà cả gia đình, giòng họ cũng bị tai tiếng, bị vạ lây. Nhưng khi từ một làng quê xa xôi vào đây, không ai biết ai. Nếu anh làm sai, pháp luật không sờ gáy được thì không ai quan tâm. Vì thế không hiếm những bạn gái “tung hê” theo kiểu quan hệ tình dục bừa bãi, bán dâm, nạo phá thai, đã thành chuyện thường ngày ở những khu nhà trọ công nhân. Chưa kể nhiều nơi tăng ca liên tục khiến họ rất căng thẳng, nhiều công ty nợ lương công nhân, một số công ty nước ngoài bỏ trốn, quịt lương… Không hiếm những cuộc đình công, biểu tình nho nhỏ đòi tăng lương, đòi nợ… hoặc lơ láo thất nghiệp. Nông dân khi mùa màng thất bát, thiên tai… họ vẫn còn ruộng đất, công nhân mất việc, họ còn gì?
Bị dồn nén tâm lý
Không khó khăn gì để giới công nhân nhận ra mình thiệt thòi, khổ cực, bế tắc… Một khu công nghiệp mở ra, ai hưởng lợi to lợi nhỏ, còn công nhân chỉ có đồng lương còm… Chính bất công xã hội, khoảng cách giàu nghèo quá lớn giữa giới chủ, giới cán bộ và công nhân là nguyên nhân của những dồn nén, uất ức mà có dịp là nó bung ra, như cái lò xo… Việc đập phá, cướp bóc trong một số cuộc biểu tình chống Trung Quốc vừa qua ở Thủ Đức, Bình Dương, Hà Tĩnh…. Tất nhiên việc làm ấy là sai, phải bị trừng phạt, những kẻ phá hoại thật đáng giận, nhưng cũng đáng thương.
Nhưng lẽ nào các cấp lãnh đạo không biết được công nhân sống ra sao? Không còn hiểu gì về công nhân? Không tiên liệu được sự việc?
Trung Quốc xâm lược giúp ta biết được ai là kẻ thù, công nhân lợi dụng biểu tình chống Trung Quốc để đập phá, hôi của khiến giới lãnh đạo cần phải tìm hiểu về công nhân và cần có một định nghĩa mới về giai cấp này.
16-5-14
Vui lòng Đăng nhập hoặc Đăng ký hội viên để đọc nội dung đã ẩn
Sửa bởi Andrew: 17/05/2014 - 16:15