Tử Vi Lý Số :: Diễn đàn học thuật của người Việt

667. Hoàng Long Tam Quan.


Hoàng Long khi thấy người tới bèn duỗi tay ra hỏi:
- Tay ta sao giống tay Phật?
Nếu trả lời một câu thiền sư liền duỗi chân ra hỏi:
- Chân ta sao giống chân lừa?
Sau đó lại hỏi:
- Cái nào là sinh duyên của thượng tọa?
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Câu thứ nhất là so sánh người với Phật.
Câu thứ hai là so sánh người với súc vật.
Tổng hợp lại là Tâm, Phật, chúng sanh không có sai biệt.
Hai câu đầu đề thị học nhân: chúng sanh đều có Phật tánh, cho nên không thể coi thường mình và chúng sanh. Sau đó tham câu thứ ba, coi khuôn mặt xưa nay của mình là cái gì? Đó là cái trong Đàn Kinh, Lục tổ nói: chẳng nghĩ thiện (Phật), chẳng nghĩ ác (lừa), lúc đó cái gì là khuôn mặt xưa nay (sinh duyên).

668. Vạn Dậm Không Tấc Cỏ.


Động Sơn bảo đại chúng rằng:
- Đầu Thu, cuối Hạ các huynh đệ hoặc đi Đông hoặc đi Tây, nên hướng thẳng vào nơi vạn lý không tấc cỏ mà đi.
Lại nói:
- Nơi vạn lý không tấc cỏ làm sao đi?
Về sau có ông tăng đến Lưu Dương, kể lại cho Thạch Sương nghe. Thạch Sương bảo:
- Ra cửa liền là cỏ.
Ông tăng trở về trình lên Động Sơn. Động Sơn nói:
- Trong nước Đại Đường có được mấy người?
(Bình Thường Tâm Thị Đạo)
Vạn dậm không tấc cỏ mọc là chỉ sa mạc hay sao? Dĩ nhiên không thể căn cứ vào chữ mà giải thích được. Đây là diễn tả cảnh giới không tịch của tự tánh, rộng lớn vô biên, siêu việt hình tượng. Lại sợ đại chúng kẹt vào câu nói nên lại nói "làm sao đi?" là ý ở ngoài lời nói. Câu "Ra cửa liền là cỏ" của Thạch Sương là nói ngoài "không giới" là sắc giới, những người chưa ngộ đạo ra cửa liền gập cỏ.
"Trong nước Đại Đường có được mấy người" là lời Động Sơn khen ngợi Thạch Sương đã hiểu ý mình.

669. Ngàn Mắt, Ngàn Tay.


Nhân một ngày đến Hà Bắc, phủ chủ Vương Thường Thị mời Lâm Tế thượng đường nói pháp. Ma Cốc bước ra hỏi:
- Quán Thế Âm ngàn mắt, ngàn tay, mắt nào là chánh?
Lâm Tế đáp:
- Quán Thế Âm ngàn mắt, ngàn tay, mắt nào là chánh? Nói mau! Nói mau!
Ma Cốc kéo sư xuống ngồi vào chỗ của sư.
Sư lại gần chào:
- Ngươi mạnh chăng?
Ma Cốc định nói , sư kéo Ma Cốc ra, ngồi vào chỗ cũ. Ma Cốc đi ra, sư cũng hạ đường.
(Lâm Tế Lục)
Tượng bồ tát Quán Thế Âm tượng trưng cho lòng từ bi, có một ngàn tay, một ngàn mắt. Một ngàn mắt để nhìn thấy những người đang cần cứu và một ngàn tay giơ ra để giúp. Một vài tượng có mười một mặt để có thể nhìn khắp mọi nơi. Lâm Tế lập lại câu hỏi của Ma Cốc, chỉ thêm vào mấy chữ :"Nói mau! Nói Mau!"
Lâm Tế lấy câu hỏi của Ma cốc, do đó Ma Cốc lấy chỗ ngồi của Lâm Tế (chủ, khách đảo ngược). Sau đó Lâm Tế chiếm lại chỗ ngồi (chủ khách không khác). Ngàn mắt của Quán Thế Âm mắt nào cũng là chánh. Chúng ta có 2 mắt, mắt nào cũng thật, không ai hỏi mắt nào là giả. Một câu hỏi như vậy thật vô nghĩa.
(Kubose)

670. Lâm Tế Phỏng Vấn Tam Phong.


Lâm Tế tới Tam Phong, Bình hoà thượng hỏi:
- Từ đâu tới?
- Từ Hoàng Bá.
- Hoàng Bá nói gì? (1)
- Hôm qua cho trâu vàng vào lò nấu chẩy không còn dấu vết.
- Gió vàng thổi tiêu ngọc, ai là kẻ tri âm? (2)
- Qua vạn cửa không ngừng ở thanh không.
- Câu đối thoại của ngươi thực cao thâm! (3)
- Rồng sanh phụng hoàng vàng, xung phá sóng nước xanh.
- Mời uống trà!
Bình hòa thượng lại hỏi:
- Gần đây ngươi đi đâu?
- Long Quang.
- Long Quang thế nào rồi?
Lâm Tế không đáp, đi ra.
(Lâm Tế Lục)
Đoạn vấn đáp (1):
Hoàng Bá nói gì?
- Hoàng Bá dạy ta chân lý tột cùng, nhị nguyên đối đãi biến mất không còn dấu vết.
Đoạn vấn đáp (2):
- Dĩ nhiên giáo lý của Hoàng Bá cao siêu, nhưng ngươi có thực sự hiểu không?
- Không những ta hiểu mà còn vượt lên trên nữa kìa!
Đoạn vấn đáp (3):
- Ngươi đã rời khỏi tầm tay!
- Con rồng Hoàng Bá sanh con phượng Lâm Tế, đã đạt tới cảnh giới cao nhất.
Bình hòa thượng ngưng tranh luận.
(Akizuki, dẫn theo Watson)

671. Cây Gậy Lớn Của Cảnh Thanh.


Cảnh Thanh hỏi một ông tăng mới đến, từ đâu lại. Ông tăng đáp:
- Từ ba núi.
- Lần kết hạ cuối ở đâu?
- Từ năm non.
- Ta sẽ cho ngươi 30 gậy.
- Sao lại đánh con?
- Vì ngươi hết đi từ thiền viện này lại sang thiền viện khác.
(Zen Koans)
Có lẽ ông tăng này chỉ đơn giản thích đi loanh quanh các thiền viện. Mặt khác, có thể ông đang đi tìm một vị thầy tốt. Một vị thầy tốt sẽ biết ngay phẩm chất của đồ đệ. Kỷ luật thiền rất nghiêm ngặt, bất cứ chấp vào một cái gì cũng đều bị đánh.

672. Giọt Nước Tào Khê.


Một ông tăng hỏi Pháp Nhãn:
- Thế nào là giọt nước Tào Khê?
- Là giọt nước Tào Khê!
(Zen Koans)
Thiền bắt đầu ở Trung Hoa với Bồ Đề Đạt Ma (năm 520) và đạt đến sung mãn với Huệ Năng. Vì vậy, câu hỏi có nghĩa là cốt tủy của thiền là gì? Ông tăng chờ đợi được nghe những giảng dạy cao siêu, nhưng Pháp Nhãn chỉ lập lại câu hỏi. Thường thường câu trả lời đã nằm sẵn trong câu hỏi. Nước là nước dù ở đâu. Thiền ở khắp mọi nơi. Tất cả mọi sự vật đều là thiền. Dầu ta có bỏ chữ Thiền đi, Thiền vẫn ở đấy không cần phải dán nhãn Cồ Đàm, Đạt Ma, chúng ta.

673. - Chư Phật quá khứ, hiện tại, vị lai đang thuyết pháp gì vậy?


- Chíp chíp (tiếng sẻ), meo meo (tiếng mèo) gâu gâu (tiếng chó).
(Chích Thủ Chi Thanh)
Câu trả lời nhấn mạnh ở đây, bây giờ.

674. - Hãy chỉ cho ta cái cây không lay động trong cơn gió mạnh.


Ông tăng đứng dậy, thân ngả tới ngả lui, hai tay vung trong không khí, miệng kêu vi vu.
(Chích Thủ Chi Thanh)
Nếu ngươi đứng yên, ngươi đã bị động (tâm ngươi động vì có ý kháng cự lại với gió). Nếu ngươi động theo gió, ngươi không động (vì tâm ngươi không động).

675. Văn Thù cưỡi sư tử, Phổ Hiền cưỡi voi trắng, còn Thích Ca cưỡi gì?


- Con ngồi thiền trên một cái nệm rách, bất động.
(Chích Thủ Chi Thanh)
Ông tăng không thèm để ý đến lịch sử và thần thoại, ông chỉ biết Phật hiện tại (là ông và thiền sư).

676. Đã nghe được tiếng vỗ của một bàn tay, hãy đưa chứng cớ ra coi!


677. Nghe được tiếng vỗ của một bàn tay, khai ngộ thành Phật, xin hỏi làm sao làm Phật?


678. Khi ngươi đã biến thành tro, còn nghe được tiếng vỗ của một bàn tay không?


(Chích Thủ Chi Thanh)
Trong cả ba công án trên, ông tăng không nói chỉ giơ một bàn tay ra phía trước.
Trong công án 676, ông tăng không bị chứng cớ trói buộc, chỉ ám thị là thế đó.
Trong công án 677, ông tăng không bị mê, ngộ trói buộc, ám thị ở đây, bây giờ.
Trong công án 678, ông tăng không bị sanh, tử trói buộc. Khái niệm sau khi chết chỉ có khi ta còn sống.

679.

Bàn tay này (tức bàn tay cho tiếng vỗ) có bị xuy mao kiếm chặt đứt không?
- Không chặt được.
(Chích Thủ Chi Thanh)
Ông tăng vừa nói không chặt được vừa giơ một bàn tay ra. Chặt không được vì chặt không ta lại được không.

680.

Thế nào là sáng tới Tây Thiên, chiều về Đông Độ?
Ông tăng đi tới đi lui trong phòng và nhắc lại sáng tới Tây Thiên, chiều về Đông Độ.
(Chích Thủ Chi Thanh)
Ông tăng không bị thời gian (sáng, chiều) và không gian (Tây Thiên, Đông Độ) trói buộc, chỉ phản ứng lại với Đi và Về.

681.

Thế nào là tiếng không tiếng của một bàn tay?
Ông tăng không nói, đứng dậy lạy rồi lại ngồi xuống.
(Chích Thủ Chi Thanh)
Trong nghi thức chào hỏi Nhật Bản, ngoài động tác còn kèm theo lời chào hỏi. Ở đây ông tăng chỉ dùng động tác không nói là để diễn tả tiếng không tiếng.

682. Cảnh Giới Giáp Sơn.


Có ông tăng hỏi Giáp Sơn:
- Thế nào là cảnh Giáp Sơn?
Giáp Sơn trả lời bằng một câu kệ:
猿抱 子 歸 青 嶂 後
Viên bão tử quy thanh chướng hậu
鳥啣 花 落 碧 巖 前
Điểu hàm hoa lạc bích nham tiền

Vượn ẵm con về sau núi biếc
Chim tha hoa rụng trước non xanh.
(Thích Thanh Từ dịch)
(Thiền Ngộ)
Ông tăng hỏi Cảnh giới giác ngộ của Giáp Sơn. Câu đáp của Giáp Sơn cho biết Vô Tâm là giác ngộ, muốn vậy phải từ bỏ Tâm phân biệt.

683. Vạn Dặm Không Một Cụm Mây.


(Thiền Ngộ)
Vạn dặm không một cụm mây chỉ cảnh giới giác ngộ. Mây chỉ phiền não. Mặt trời, mặt trăng dụ cho Phật tánh, bị mây che không nhìn thấy được. Muốn thấy được mặt trời, mặt trăng chỉ cần gió thổi, mây tan. Gió ở đây là Bát Chánh Đạo, trong đó Chánh Định là đại biểu.