932 replies to this topic

[hiendde]

518 Giải thoát.


Càn Phong hỏi đại chúng:
- Phải có con mắt nào để thoát khỏi lục đạo luân hồi?
(Zen Koans)

Những chúng sanh nào chưa giác ngộ đều phải luân hồi trong sáu đường Địa Ngục (Khổ), Ngạ Quỷ (Tham), súc sanh (Si), Atula (sát), Người (sướng, khổ), Trời (chỉ có sướng) Đường thứ bẩy là Phật giới (không còn khổ nữa). Càn Phong hỏi Đại chúng các người phải luân hồi trong lục đạo có con mắt nào? Họ không có mắt. Lòng si mù quáng làm họ sống trong tham lam và đau khổ. Thiền dạy thực tại vượt lên lý luận. Sự việc đơn giản là không có tốt hay xấu. Mỗi đường có một con mắt riêng. Thế giới Atula có con mắt hiếu sát, súc sanh có con mắt ngu si. Con mắt của người nông phu là trồng trọt, của thương gia là buôn bán. Những con mắt này là trở ngại, phải quên đi. Tình yêu chân thật phải quên chữ tình yêu. Lửa thì nóng, nước đá thì lạnh; ta bà là niết bàn; niết bàn là ta bà (không có sự giác ngộ ngoài cuộc đời). Con mắt thiền là nhìn sự vật như chính nó, không yêu, không ghét, không có kẻ thù, không có đồng minh.

[hiendde]

519 Chuyện khó.


Chuyện khó mới thấy tâm trượng phu.
Tuyết ngưng mới hay tùng bách nhẫn.
(Hư Đường Lục)

Khi gặp trường hợp khó khăn, con người mới phát huy được tiềm lực của mình cũng như sau cơn phong ba bão tuyết mới thấy được sức chịu đựng của cây tùng, cây bách.

[hiendde]

520 Dỡn sư tử.


Dược Sơn hỏi Vân Nham:
- Nghe nói ngươi biết dỡn sư tử phải không?
- Phải.
- Dỡn mấy xuất?
- Sáu xuất.
- Ta cũng dỡn được.
- Mấy xuất?
- Một xuất.
- Một là sáu, sáu là một.
( Thiền Cơ)

Sư tử chỉ tự tánh, sáu xuất chỉ sáu căn. Nhà có sáu cửa hay một cửa thì cũng vậy, đều ra vào được.

[hiendde]

521 Đo nước.


Một hôm, Triệu Châu đến thăm giảng đường Thù Du. Ông cầm
gậy thượng đường, nhìn từ Đông sang Tây rồi từ Tây sang Đông. Thù Du hỏi:
- Ngươi làm gì vậy?
- Ta đang đo nước.
- Ngay đến một giọt nước còn không có thì đo cái gì?
Triệu Châu dựng gậy vào tường và bỏ đi.
(Zen Koans)

Triệu Châu đến thăm Thù Du để thử sự hiểu biết của ông này. Ông đo bề sâu của tâm Thù Du. Lời trách cứ của Thù Du hay, nhưng ông tỏ ra hãy còn vướng ở trong có và không. Triệu Châu ra đi tự do như khi ông tới.

[hiendde]

522 Thường thức.


Cá nhỏ nuốt cá lớn.
(Ngũ Đăng Hội Nguyên)

Đối với kẻ phàm phu tục tử nghe câu nói trên nhất định là ôm bụng mà cười. Lấy thường thức mà phán đoán thì chuyện này không thể nào xẩy ra được. Nhưng thiền lý thường đột phá thường thức, vượt lên thường lý để thấy ánh sáng chói lọi của thiền đạo. lật ngược thường thức có thể thấy sự tồn tại của thiền. Lớn nhỏ bất quá chỉ là sự so sánh tương đối, nếu lấy con mắt đạo mà nhìn thì to nhỏ chỉ là một, làm gì có sai biệt.

[hiendde]

523 Trí Thông.


Một hôm, Trí Thông đang ngồi tham thiền bỗng nhiên cười ha hả. Hôm sau bạn đồng tu hỏi:
- Hôm qua sao tự nhiên lại cười lớn thế làm chúng tôi đều bị tỉnh giấc?
- Ta khai ngộ rồi!
- Ngộ cái gì?
- Ngộ rằng sư cô nguyên lai là người nữ.
Ông lại làm bài kệ:
舉手 攀 南 斗
Cử thủ phan nam đẩu
回身 依 北 辰
Hồi thân y bắc thần
出頭 天 外 看
Xuất đầu thiên ngoại khán
誰是 我 般 人
Thùy thị ngã bàn nhân

Giơ tay với Nam Đẩu
Xoay mình dựa Bắc Thần
Ta hạng người chi đó?
Ngoài trời nhìn trân trân.
(Sinh Hoạt Thiền)

Bất cứ một sự việc gì cũng đều là Phật tánh lưu lộ. Trong sư cô cũng có Phật tánh chí thiện, chí mỹ.

[hiendde]

524 Khẳng Đường Ngạn Sung.


Đời Minh, Khẳng Đường Ngạn Sung đọc công án Niêm Hoa Vi Tiếu bèn nói:
- Thế Tôn chẳng nói mà nói, Ca Diếp chẳng nghe mà nghe.
Sau đó lại làm hai câu kệ:

水流 黄 葉 來 何 處
Thủy lưu hoàng diệp lai hà xứ
牛帶 寒 鴉 過 遠 村
Ngưu đái hàn nha quá viễn thôn
Nước chẩy cuốn lá vàng từ đâu tới?
Trâu đưa quạ lạnh về thôn xa.
(Sinh Hoạt Thiền)

Không nói mà nói vì chân lý không thể diễn tả ra bằng lời, và vì tất cả đều không, dù có nghe được thì cũng là không. Vì vậy Ca Diếp chẳng nghe mà nghe. Lá vàng ở trong nước, theo dòng nước mà trôi đi, xin hỏi lá vàng từ đâu tới? Quạ thường đậu ở trên lưng trâu, khi mục đồng dẫn trâu về nhà thì cũng dẫn luôn quạ về. Lá vàng tượng trưng cho chân lý tuyệt đối. Xin hỏi chân lý tuyệt đối từ đâu lại? Vấn đề này câu kệ thứ nhì giải đáp cùng một dạng. Trâu và quạ đều chỉ chân lý tuyệt đối, từ đây dẫn về thôn xa, nói cách khác chân lý không đâu không có.

[hiendde]

525 Tâm thủy tinh.


無來 無 去 本 湛 然
Vô lai vô khứ bản trạm nhiên
不居 內 外 及 中 間
Bất cư nội ngoại cấp trung gian
一顆 水 精 絕 瑕 翳
Nhất khỏa thủy tinh tuyệt hà ế
光明 透 出 滿 人 間
Quang minh tú xuất mãn nhân gian.

Không đến, không đi vốn lặng yên
Chẳng ở trong, ngoài, chẳng trung gian.
Một trái thủy tinh không tỳ vết
Chiếu soi khắp cả cõi nhân gian.
(Xả Đắc)
(Nhất Vị Thiền, Quyển Hoa)

Câu 1 và 2 chỉ tự tánh, không đầu không cuối, không đến không đi, sung mãn khắp sơn hà đại địa, vượt lên cả không gian và thời gian.
Câu 3 và 4: Xả Đắc khuyến khích chúng ta trong cõi đời vô minh bị ngũ trọc ô nhiễm, hãy bồi dưỡng một cái tâm thủy tinh, để tự thanh lọc mình và người khiến cho tự tánh được phát sáng.
Xả Đắc cùng Hàn Sơn, Phong Can được người đương thời gọi là Quốc Thanh Tam Ẩn (ba người ở ẩn ở Quốc Thanh Tự).

[hiendde]

526 Tự kỷ.


Có ông tăng hỏi Đại Tùy Pháp Chân:
- Thế nào là tự kỷ của con?
- Là tự kỷ của ta.
- Thế nào là tự kỷ của Thầy?
- Là tự kỷ của ngươi.
(Nhất Vị Thiền: Quyển Nguyệt)

Cách trả lời của Đại Tùy trong Thiền học gọi là Trùng Phục Ấn Chứng. Đại Tùy bảo ông tăng hỏi người chẳng thà hỏi mình, cũng như mình còn đói lại phải hỏi người rồi mới xác định được là mình chưa no ư? Ông tăng hỏi "Thế nào là tự kỷ của con?" là hỏi "bản lai diện mục của con là gì?"
Hai câu trả lời của Đại Tùy "tự kỷ của ta", "Tự kỷ của ngươi " là bảo ông tăng chính cái hỏi và đáp là nó, không hai, không khác.

[hiendde]

527 Đạo.


Có người hỏi Vân Môn:
- Thế nào là Đạo?
- Bỏ.
- Bỏ cái gì?
- Bỏ tà làm chánh.
(Thiền Viên)

Đó chính là diễn tả câu "Vi học nhật ích, vi Đạo nhật tổn, tổn chi hựu tổn, dĩ chí ư vô.” Vô là Đạo, là Phật, là Thiền. Vô cũng vì " tổn chi hựu tổn" nhân bỏ mà được. Thiền là văn hóa hình tròn không phải văn hóa đường thẳng. Văn hóa hình tròn là đi rồi lại quay, đắc Đạo thành Phật rồi lại quay lại cứu độ chúng sanh. Văn hóa đường thẳng là đi rồi không bao giờ quay trở lại, đắc đạo thành Thần rồi liền ở mãi trên cao.

[hiendde]

528 Bí truyền.


Một ông tăng hỏi Ba Lăng:
- Thế nào là sự bí truyền ở Đông Độ và Tây Thổ?
- Có phải ngươi dẫn lời của Tam Tổ không?
- Không, đó là lời của Tín Tâm Minh.
- Lỗi của ta, ta thật lẩm cẩm.
(Zen Koans)

Từ khi đức Thế Tôn nhập Niết Bàn, sự giác ngộ đã được truyền bằng cách ấn tâm từ thế hệ này sang thế hệ tiếp ở Ấn Độ (Tây Thổ) và ở Trung Hoa, Nhật Bản (Đông Độ). Thật ra sự bí truyền này là gì? Xuân tới hoa nở. Thu tới lá vàng. Mặt trời mọc ở phương Đông mỗi buổi sáng và lặn về phương Tây mỗi buổi chiều. Nước tự nhiên chẩy từ chỗ cao xuống chỗ thấp. Đây là sự bí truyền ở Đông Độ và Tây Thổ. Nó không có gì là bí mật cả. Nó là sự hiểu biết về chân lý. Nhiều học giả, nhà thần học, tăng sĩ quá chú trọng về những lời nói, lý thuyết; họ không nhìn thực tại. Ba Lăng không đãng trí hay quên, ông cố chỉ cho ông tăng thấy sự quan trọng của cái nhìn trực tiếp về cuộc đời.

[hiendde]

529 Đọc kinh.


Một hôm, Triệu Châu hỏi một ông tăng:
- Một ngày ngươi đọc bao nhiêu kinh?
- Bẩy, tám hay mười quyển.
- Ngươi còn chưa biết đọc kinh.
- Thầy một ngày đọc bao nhiêu kinh?
- Mỗi ngày chỉ đọc một chữ.
(Hảo Tuyết Phiến Phiến)

Thiền ở chính ngay thân mình, chẳng phải cầu bên ngoài.

[hiendde]

529 Đọc kinh.


Một hôm, Triệu Châu hỏi một ông tăng:
- Một ngày ngươi đọc bao nhiêu kinh?
- Bẩy, tám hay mười quyển.
- Ngươi còn chưa biết đọc kinh.
- Thầy một ngày đọc bao nhiêu kinh?
- Mỗi ngày chỉ đọc một chữ.
(Hảo Tuyết Phiến Phiến)

Thiền ở chính ngay thân mình, chẳng phải cầu bên ngoài.

[hiendde]

530 Sư Tử Liễu Nghĩa.


Liễu Nghĩa đã ăn chay từ nhỏ, 17 tuổi nghe danh Cao Phong Nguyên Diệu bèn đến tham phỏng. Cao Phong bảo ông tham câu "Vạn pháp trở về một.” Một hôm Liễu Nghĩa thấy tuyết đọng trên cây tùng có chút tỉnh ngộ bèn làm bài kệ dâng lên Cao Phong:
大地 山 河 一 片 雪
Đại địa sơn hà nhất phiến tuyết
太陽 一 出 便 無 蹤
Thái dương nhất xuất tiện vô tung
自此 不 疑 諸 佛 性
Tự thử bất nghi chư Phật tánh
更無 南 北 與 西 東
Cánh vô Nam Bắc dữ Tây Đông

Núi sông phủ tuyết trắng một sắc
Mặt trời rọi sáng thảy đều tan
Từ đó Phật tánh hết nghi nan
Chẳng còn phân Đông, Nam, Tây, Bắc
(Ngộ Không dịch)

Cao Phong chẳng nói một lời, giơ gậy đánh, đánh đến nỗi Liễu Nghĩa ngã nơi sườn núi, bị trọng thương gần chết. Trải qua 7 ngày Liễu Nghĩa bỗng nhiên đại ngộ, kêu lên:
- Lão hòa thượng, hôm nay chẳng thể che dấu con được nữa.
Cao Phong bèn cấp ấn khả.
(Hảo Tuyết phiến phiến)

Việc ngã dưới sườn núi đối với sự cầu ngộ vẫn còn sai một bước, cho thấy ngộ thiền không phải là dễ.

[hiendde]

531 Giám, Di của Vân Môn.


Vân Môn thường nói với học nhân "Giám" khi học nhân định trả lời , Vân Môn lại nói "Di.” Người sau gọi là Cố, Giám, Di, lại có bài kệ:
相見 不 揚 眉
Tương kiến bất dương mi
君東 我 亦 西
Quân Đông ngã diệc Tây
紅霞 穿 落 月
Hồng hà xuyên lạc nguyệt
白日 繞 須 彌
Bạch nhật nhiễu tu di.

Gặp nhau chẳng dương mi
Đông, Tây ta người đi
Sương hồng che trăng lặn
Bạch nhật nhiễu Tu Di.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Cố, Giám, Di là 3 giai đoạn có tác dụng khác nhau:
1- Cố: đề tỉnh sự chú ý của học nhân, khiến học nhân chú ý lắng nghe lời chỉ thị, hàm ý pháp "chỉ.”
2- Giám: tương đương với chữ quán trong quán tâm, là bảo học nhân trực quán tự tánh. Cũng có nghĩa bảo học nhân tham cứu. Sau khi nghe chữ Giám, học nhân định trả lời, ta sẽ có hai trường hợp: một là không hiểu mở miệng hỏi, hai là nói ngộ cảnh của mình để cho Vân Môn chứng cho. Nhưng chữ Giám của Vân Môn không thể giảng được, giảng ra là xúc phạm. Vì vậy Vân Môn ngăn không cho mở miệng.
3- Di: tác dụng của chử Di là chỉ "chẳng dương mi" trong bài kệ, là chỉ không rơi vào pháp sanh diệt. Nếu có hành động (dương mi) đều là pháp sanh diệt, tức là có phân biệt Thể, Dụng là sai Đạo. Sương hồng, bạch nhật là Vân Môn chỉ tánh cách của tự tánh, chiếu sáng khắp hư không.