Tử Vi Lý Số :: Diễn đàn học thuật của người Việt

403 Lã Động Tân.


Theo truyền thuyết dân gian, Lã Động Tân là một vị tiên trong bát tiên được kể rõ ràng và đầy đủ trong truyện Bát Tiên quá hải. Ông rất ái mộ Hà Tiên Cô nhưng không được đáp ứng. Ông cũng từng đi thi 3 lần nhưng không đậu. Làm thơ hay, uống rượu giỏi; một lần tại một tửu điếm ở Trường An gặp được Chung Ly Quyền và được truyền thọ tiên thuật. Học thành bèn vân du khắp nơi. Một hôm đến Lư Sơn viết trên vách lầu chuông một bài thơ:

一日 清 閒 自 在 仙
Nhất nhật thanh nhàn tự tại tiên
六神 和 合 報 平 安
Lục thần hòa hợp báo bình an
丹田 有 寶 休 尋 道
Đan điền hữu bảo hưu tầm đạo
對境 無 心 莫 問 禪
Đối cảnh vô tâm mạc vấn thiền

Một ngày nhàn nhã, tiên tự tại.
Sáu thần hòa hợp báo bình an.
Đơn điền có báu đâu cần đạo;
Đối cảnh vô tâm, chớ hỏi Thiền.

Sau đó ít lâu, nhân đi qua Hoàng Long Sơn thấy trên đỉnh núi có đám mây tím, biết trong núi có dị nhân, liền vào tham phỏng; gặp lúc Huệ Nam thiền sư đang giảng pháp. Huệ Nam biết Lã Động Tân đến, muốn độ ông bèn nói:
- Hôm nay trong các người ngồi nghe, có kẻ đến trộm pháp là ai?
Lã Động Tân bước ra hỏi:
- Trong một hạt giẻ chứa cả thế giới, nửa chõ nấu cả sơn hà, thỉnh thầy nói là ý gì?
- Ông là quỷ giữ thây.
- Chẳng biết trong túi ta có thuốc trường sanh bất tử sao?
- Dù ông có sống đến tám vạn kiếp thì cuối cùng cũng rơi vào không.
Lã Động Tân tức giận rút kiếm ném vào Huệ Nam. Kiếm bay đến nửa đường bỗng rơi xuống. Lã Động Tân bèn vái lạy xin chỉ giáo. Huệ Nam bảo:
- Ta không hỏi nửa chõ nấu sơn hà, chỉ hỏi ông tại sao một hạt giẻ lại chứa cả thế giới?
Lã Động Tân tức thời đại ngộ, làm bài kệ sau:

棄卻 瓢 囔 戚 碎 琴
Khí khước biều nang thích toái cầm
如今 不 戀 汞 中 金
Như kim bất luyến hống trung kim
自從 一 見 黃 龍 後
Tự tòng nhất kiến hoàng long hậu
始覺 從 前 錯 用 心
Thủy giác tòng tiền thác dụng tâm.

Bẻ gãy chiếc bầu, đập nát đàn
Hiện nay chẳng thích nước trữ vàng
Sau khi gập được Hoàng Long đấy
Mới biết từ xưa quấy dụng tâm.
(Thích Thanh Từ dịch)

Lã Động Tân sinh vào khoảng 860 Tây lịch. Huệ Nam sinh vào khoảng 1002 Tây lịch. Khi hai người gặp nhau Lã Động Tân đã gần 200 tuổi lại tự thị mình đã tu tiên đạo lại bị tiểu hòa thượng to tiếng trách mắng đương nhiên không phục. Về sau lại cam tâm thọ giáo, đủ biết uy đức của Hoàng Long thế nào. Ông là người sáng lập Hoàng Long Tông, một trong bẩy tông thiền, đã có một thời cực thịnh. (Hương Thủy Hải)

Lã Động Tân mới đầu tu thuật trường sanh. Do Đó Hoàng Long mới mắng là quỷ giữ thây. Ông lấy làm tự hào về pháp trường sanh này, nhưng Hoàng Long cảnh cáo ông , trường sanh kết quả cũng là không vong. Lúc đó ông hãy còn chấp mà chưa ngộ, đến khi phi kiếm không được mới thực là bị khuất phục, cái tâm chấp trước bị dao động mới chịu lưu tâm tham cứu. Đến khi Hoàng Long hỏi lại một câu, liền đại ngộ.

Trương Tố Dương cũng đã từng nói: người đời căn tính chậm lụt chấp có thân thể, ghét chết thích sống khó mà liễu ngộ. Hoàng lão thương cho lòng tham đó mới cấp cho phép tu sanh Cho thấy tu sanh chỉ là một thủ đoạn không phải là cứu cánh. Về sau có người nhận rằng Lã, Dương hai người chủ trương tánh mạng song tu thật là sai lầm. Nhà Phật bác bỏ tướng ngay có một niệm đầu cũng bác bỏ. Giả như chấp tướng tu sanh hoặc tu mạng thì như đổ dầu vào lửa, tâm đó không thể nhập định được làm sao thấy được tự tánh. (Nhóm Bồ Đề Học Xã)

404 Môi khuấy trà.


Lịch Thôn đang nấu trà, một ông tăng hỏi:
- Ý tổ sư từ Tây sang là gì?
Lịch Thôn giơ môi trà lên.
- Là cái đó sao?
Lịch Thôn bèn ném môi trà vào lò lửa.
(Thiền Cơ)

Ý tổ sư không đâu không có. Môi trà chẳng phải là ý tổ sư lưu lộ sao? Ông tăng hiểu lầm ý tổ sư là môi trà. Lịch Thôn ném môi trà vào lò lửa ám chỉ ông tăng phải bỏ hết mọi trói buộc.

405 Đơn Hà và Huệ Trung.


Đơn Hà đến thăm Huệ Trung, gặp lúc Huệ Trung đang ngủ trưa. Đơn Hà hỏi thị giả:
- Thầy ngươi có nhà không?
- Có nhà nhưng không tiếp khách!
- Sâu xa vậy!
- Dù Phật đến cũng không tiếp.
- Ngươi là đồ đệ giỏi, thầy ngươi phải lấy làm hãnh diện vì ngươi.
Đơn Hà bỏ đi. Khi Huệ Trung thức giấc, thị giả thuật lại. Huệ Trung đánh thị giả và đuổi ra.
(Zen Koans)

Huệ Trung là quốc sư (thầy của vua) và rất nổi tiếng, Đơn Hà cũng là một vị đại thiền sư. Thị giả đón tiếp Đơn Hà với cung cách Thiền mới đạt được. Đơn Hà nhận ra ngay sự bắt chước, nhưng ông dùng lời khen như quạt than trên lò cho nóng. Khi thị giả kể lại cho thầy nghe, Huệ Trung bèn dập tắt ngọn lửa này cho ông và đuổi ra. Về sau Đơn Hà nghe được chuyện này khen rằng Huệ Trung xứng đáng được gọi là quốc sư. Huệ Trung và Đơn Hà rất hiểu nhau.

406 Ở trong điện ấy.


Một ông tăng hỏi Triệu Châu:
- Thế nào là Phật?
- Ở trong điện ấy!
- Đó không phải là Phật đất sao?
- Phải.
- Thế nào là Phật?
- Ở trong điện ấy!
(Thiền Cơ)

Phật tánh không chỗ nào không có. Phật đất lại chẳng phải là Phật tánh lưu lộ sao?

407 Niệm kinh.


Có một ông tăng đang niệm kinh trong phòng. Đạo Ưng ở ngoài cửa hỏi:
- Niệm kinh gì vậy?
- Kinh Duy Ma.
- Ta không hỏi kinh Duy Ma, mà hỏi người niệm kinh niệm kinh gì?
(Thiền Cơ)

Câu nói ám chỉ ông tăng tự mình niệm bản lai diện mục kinh.

408 Đi hỏi lá vàng.


Một ông tăng hỏi Toàn Phó:
- Thiền sư bao nhiêu tuổi?
- Năm ngoái đã thấy tết Trùng Cửu (mồng 9, tháng 9), nay lại thấy trời thu lá vàng rồi.
- Vậy là niên kỷ đã cao rồi?
- Đi mà hỏi lá vàng.
(Thiền Cơ)

Ông tăng hỏi tuổi là còn ở trong hiện tượng giới, còn chấp thời gian. Câu đáp của thiền sư là để phá cái chấp này cho ông.

409 Trâu tốt.


Động Sơn đang xem ruộng lúa, có một ông tăng dẫn trâu đi qua. Động Sơn bảo:
- Phải coi kỹ con trâu này, đừng để nó ăn lúa ruộng.
- Nếu là trâu tốt thì không ăn lúa ruộng.
(Thiền Cơ)

Trâu tốt chỉ tự tánh.

410 Trong hang núi nghe được tiếng.


Một ông tăng hỏi Toàn Phó:
- Thiền sư viên tịch rồi đi đâu?
- Nước chẩy không bao giờ gián đoạn, bọt nước theo gió mà trôi.
- Còn tiếp nhận cúng tế không?
- Tiếp nhận.
- Cúng tế thế nào?
- Ngư phủ hát, đập mái chèo xuống nước, ở trong hang núi vẫn nghe được tiếng.
(Thiền Cơ)

Tự tánh trước khi viên tịch không tăng thêm, sau khi viên tịch không giảm đi, không đâu không có: ở trong nước chẩy, ở trong bọt nước, ở trong tiếng ca của ngư phủ, và ở trong tiếng mái chèo đập nước.

411 Quả nhiên nhìn không thấy.


Một ông tăng hỏi Diệu Tế:
- Ngàn thánh thường đi đường này, đường này là đường gì?
- Quả nhiên nhìn không thấy.
(Thiền Cơ)

Đường này là đường thánh không thể nghĩ, bàn, nghe, thấy.

412 Là ý gì?


Một ông tăng hỏi Thủ An:
- Tổ sư từ Tây sang Trung Thổ là ý gì?
- Là ý gì?
- Bản lai thân là gì?
- Là thân gì?
- Lẳng lặng không tựa vào đâu, thì thế nào?
- Thế nào là lẳng lặng?
(Thiền Cơ)

Ông tăng hỏi tự tánh, thiền sư không trả lời trực tiếp, ám chỉ ông tăng hỏi dư thừa, chẳng thà tự hỏi.

413 Giang Tây chẳng lập tông sư.


Một viên quan lại hỏi Thiệu Tông:
- Nghe nói Giang Tây chẳng lập tông sư có phải không?
- Gập duyên liền lập.
- Gập duyên thì lập cái gì?
- Giang Tây chẳng lập tông sư.
(Thiền Cơ)

Giang Tây chỉ Thiền hệ của Nam Nhạc Hoài Nhượng. Khi ông quan hỏi, thiền sư trước hết phủ định phản diện làm cho ông ta nghi hoặc, sau đó khẳng định chính diện. Dùng cách thức này khiến cho ông quan có một ấn tượng sâu xa, cả đời chẳng quên

414 Không tiếng vang.


Một ông tăng hỏi Đạo Kiền:
- Chưa thỉnh chuông thì thế nào?
- Không tiếng vang.
- Thỉnh chuông rồi thì thế nào?
- Không tiếng vang.
(Thiền Cơ)
Chuông chỉ tự tánh.

415 Siêu việt hình tượng.


Tông Bảo nói rằng:
- Những gì bút vẽ thì là tranh, không phải là bút; những gì mắt thấy thì là vật không phải là mắt; những gì tâm biết thì là cảnh không phải là tâm.
(Minh Tâm kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Tất cả mọi hình tượng đều là khách trần, nhưng nếu tâm không bị nhiễm tức là tâm vô trụ, thì đạt được cảnh giới siêu việt hình tượng.

416 Vạn tùng không dậy.


Một ông tăng hỏi Vạn Tùng Hạnh Tú:
- Nếu một người không lìa sanh tử, cũng không đạt niết bàn, thầy có dạy hắn không?
- Ta không dạy.
- Tại sao?
- Lão nạp biết phân phải quấy.
Câu chuyện này được lan truyền đến các thiền viện khác và một hôm Thiên Đồng nói:
- Vạn Tùng có thể phân phải quấy, nhưng hắn không thể lấy bò của nông phu đi hoặc lấy đồ ăn của kẻ đói. Nếu ông tăng đó hỏi ta thì trước khi dứt lời ta đã đánh ông rồi. Vì sao? Bởi vì ngay từ đầu ta đã chẳng kể phải, quấy. (Zen Koans)

Vạn tùng không dậy. (TT)

Công án này chỉ cho chúng ta biết các phương pháp giảng dạy Thiền khác nhau. Ông tăng hỏi một câu khó có thể trả lời. Làm thế nào có một người vừa không bị mê hoặc vừa không giác ngộ? Vạn Tùng dùng phương pháp nhẹ nhàng và từ tốn, để ý đến thời gian và hoàn cảnh. Ông giống như một thầy thuốc định bệnh và cho đơn thuốc trị đúng bệnh. Còn phương pháp của Thiên Đồng thì mạnh bạo, giống như trị kích ngất. Ông lấy bò của người cầy, lấy đồ ăn của người đói. Ông không kể đến giá trị tương đối phải, quấy, đúng sai nhưng tấn công từ quan điểm tuyệt đối. Phương cách của ông rõ ràng và bi tráng và mọi người coi đó như anh dũng. Phương pháp của Vạn Tùng thì không nóng bỏng như vậy, nhưng là một phương pháp giảng dạy chắc chắn. Cả hai phương pháp đều cần có đồ đệ khá và sự khôn ngoan sâu sắc và cao thượng của thiền sư.