932 replies to this topic

[hiendde]

237. Một ông tăng bị chối bỏ.

Một ông tăng lại gần Tuyết Phong và lạy. Tuyết Phong đánh ông 5 gậy. Ông Tăng hỏi:
- Con lỗi ở đâu?
Tuyết Phong đánh thêm 5 gậy nữa và hét đuổi đi.
(Zen Koans)

Giáo huấn của Thiền không dùng sách vở, vượt lên lời nói, lấy tâm truyền tâm. Thiền cũng dùng gậy và hét như công án và vấn đáp. Lâm Tế nổi tiếng về tiếng hét, Đức Sơn nổi tiếng về đánh bằng gậy. Ông tăng lạy Tuyết Phong để chào và tỏ ý kính trọng. Nhưng Tuyết Phong đánh ông 5 gậy. Dĩ nhiên ông tăng ngạc nhiên và hỏi tại sao? Kết quả là ông nhận thêm 5 gậy và thêm một tiếng hét. Nếu chào hỏi đến từ một người giác ngộ thì nó có một ý nghĩa sâu xa. Nhưng ông tăng này cũng như đa số chúng ta chỉ thực hành nghi thức một cách vô nghĩa. Con số lần bị đánh không có ý nghĩa gì. 5 gậy đầu còn nhẹ, 5 gậy sau đã sâu hơn, tiếng hét có ý hãy thức tỉnh mau!

[hiendde]

238. Giải quyết vấn đề của một ông tăng.

Sau buổi thượng đường, một ông tăng lại gập Dược Sơn và thưa:
- Con có một vấn đề, thỉnh thầy giải giùm.
- Được, ta sẽ giải quyết cho ngươi vào buổi giảng chiều.
Khi mọi người tụ tập ở giảng đường chiều hôm đó, Dược Sơn nói:
- Sáng nay ông tăng bảo ta có vấn đề hãy bước ra trước ngay bây giờ!
Khi ông tăng bước ra, thiền sư nắm chặt lấy ông và nói:
- Chư tăng nhìn đây! Ông tăng này có vấn đề.
Nói rồi đẩy ông tăng sang một bên và đi về phòng.
(Zen Koans)

Cuộc đời để sống, chân lý thì cụ thể. Thiền phải tức khắc và trực tiếp vì thiền là đời sống. Một vấn đề mà có thể chờ cả một ngày để giải quyết thì khó có thể gọi là vấn đề. Bạn có thể chờ một ngày khi đầu bạn đang bị dìm dưới nước không? Buổi giảng chiều của Dược Sơn quả là một màn kịch.

[hiendde]

239. Tâm không phải là Phật.

Nam Tuyền nói :
- Tâm không phải là Phật, Trí không phải là Đạo.
(Zen Koans)

Nam Tuyền là đệ tử của Mã Tổ. Mã Tổ dậy "tức tâm, tức Phật.” Câu trả lời nổi tiếng, phổ biến cho câu hỏi "Phật là gì?" Khái niệm hóa Phật mà không có kinh nghiệm sống là điều tệ hại nhất trong Thiền học. Để phá cái chấp này Nam Tuyền nói: "Tâm không phải là Phật, Trí không phải là Đạo."

[hiendde]

240. Tượng Phật Quán Thế Âm.

Có một lần dân chúng Đại Hàn nhờ một nhà điêu khắc Trung Hoa tạc một pho tượng Quán Thế Âm bồ tát. Bức tượng hoàn tất và được mang đến hải cảng để chở về Đại Hàn. Bỗng nhiên pho tượng trở nên nặng một cách khác thường, sức người không làm sao mà di chuyển được. Dân Đại Hàn và Trung Hoa họp nhau thương lượng và quyết định để pho tượng lại Trung Hoa.
Sau đó, pho tượng trở lại sức nặng bình thường và được thờ ở một ngôi chùa ở Minh Châu. Một người đến chiêm ngưỡng bức tượng và nói: "Trong kinh có nói bồ tát Quán Thế Âm có huyền năng có thể thị hiện ở bất cứ đâu, sao pho tượng này lại không chịu đi Đại Hàn?"
(Zen Koans)

Bồ tát Quán Thế Âm tượng trưng cho lòng từ bi, pho tượng này không ở Trung Hoa, Đại Hàn hay Hiệp Chủng Quốc. Nếu tâm từ bi rộng mở thì pho tượng ở bất cứ đâu. Kẻ nào đi tìm Quán Thế Âm ở Trung Hoa nhất định sẽ trở về tay không.

[hiendde]

241. Am cỏ của Nam Tuyền.


Một hôm, khi Nam Tuyền đang sống trong một am cỏ trên núi, một ông tăng lạ đến thăm gập lúc Nam Tuyền ra đồng làm việc. Nam Tuyền chào hỏi ông tăng và nói:
- Xin cứ tự nhiên như ở nhà, nấu nướng tùy thích, đồ ăn dư xin đem lại chỗ ta làm việc.
Nam Tuyền làm việc chăm chỉ đến chiều, trở về am trong bụng đói meo. Ông tăng đã nấu cơm, ăn xong vứt mọi thực phẩm dự trữ, đập vỡ nồi niêu!
Nam Tuyền thấy ông bình thản nằm ngủ trong am trống. Khi Nam Tuyền ngả thân thể mệt nhọc xuống cạnh ông, ông chỗi dậy và đi mất.
Sau nhiều năm Nam Tuyền kể chuyện này cho đại chúng nghe và nói:
- Thật là một ông tăng tốt! Đến nay ta vẫn còn nhớ.
(Zen Koans)

Thiền sư sống một đời giản dị, yên tĩnh và tự do. Khi Nam Tuyền sống trong một am cỏ trên núi, một ông tăng lạ đến thử thách ông. Ngay cả đến tự do cũng không còn là tự do nếu ta bị ràng buộc vào nó. Thật dễ dàng thoát khỏi những vụn vặt của đời sống con người. Nhưng nếu không biết nó chúng ta có thể bị chấp vào pháp, niết bàn, nghèo và những dạng thức khác của "những cái thiện.” Ông tăng lạ nấu ăn, ngủ như là am của mình, không kiểu cách, không giả đò. Cả thế giới thuộc về ông. Ông đập vỡ mọi nồi niêu - những dụng cụ của thiền, niết bàn, nghèo khổ - Nam Tuyền thực sự hiểu cái thế giới vô chấp nên không bao giờ quên ông tăng lạ đó.

[hiendde]

242. Trước thời Đức Phật.


Một hôm, Nam Tuyền chậm vào phòng ăn. Hoàng Bá đệ tử của ông bèn ngồi vào chỗ của thầy. Nam Tuyền nói:
- Chỗ này dành cho người lớn tuổi nhất trong thiền viện, còn
ngươi bao nhiêu tuổi?
- Tuổi con đi ngược lại thời trước Đức Phật.
- Vậy ngươi là cháu ta, mau lui xuống.
Hoàng Bá trả chỗ nhưng vẫn ngồi bên cạnh thầy.
(Zen Koans)

Công án này cho chúng ta thấy trong thiền viện chư tăng luôn thử thách nhau. Luôn luôn tỉnh thức, họ mài giũa trí huệ cho hoàn mỹ. Nam Tuyền hỏi tuổi của Hoàng Bá không phải là hỏi tuổi thật, nhưng là hỏi trình độ của Hoàng Bá đến đâu. Hoàng Bá trả lời chỉ "thời không thời", là tuyệt đối. Thiền là phải vượt lên mọi đối đãi, độc lập, tự do.

[hiendde]

243. Phật đá.


Lục Hằng bạch với Nam Tuyền:
- Trong nhà con có một tảng đá để đứng hoặc nằm, con định tạc thành tượng Phật được không?
- Được.
Lục Hằng hỏi gạn:
- Con làm được thật sao?
- Không! Ngươi không làm được.
(Zen Koans)

Tảng đá chính là Lục Hằng. Ông hỏi Nam Tuyền mình có thể thành Phật không? Nam Tuyền lập tức trả lời được. Nhưng Lục Hằng còn nghi ngờ. Vì vậy Nam Tuyền bèn trả lời là không được. Thiền không suy luận nhưng hành động.

[hiendde]

244. Làm sao thấy Phật Tánh?


Một ông tăng hỏi Tuyết Phong:
- Một vị La Hán thấy Phật tánh như nhìn trăng ban đêm, một vị bồ tát thấy Phật tánh như mặt trời lúc ban ngày, còn thiền sư thì sao?
Để trả lời Tuyết Phong đánh ông 3 gậy. Ông tăng đến hỏi Nham Đầu cùng câu hỏi. Nham Đầu tát ông 3 cái.
(Zen Koans)

La Hán chỉ tự độ, bồ tát tự độ rồi độ tha. Ông tăng trong công án này chỉ hỏi người khác thay vì tu tập để tự thấy Phật tánh.
Đương nhiên là phải đánh cho ông thức tỉnh.

[hiendde]

245. Tâm này là Phật.


Đại Mai hỏi Mã Tổ:
- Phật là gì?
- Chính tâm này là Phật.
(Zen Koans)

Câu trả lời cho câu hỏi đơn giản này có thể là bất cứ cái gì. Quan trọng là không chấp vào lời, nhưng hiểu rõ lời chỉ về đâu. Mọi người đều đã có tiên kiến rằng Phật là hoàn toàn, cao quý, thánh thiện, giác ngộ. Nhưng Phật không phải là một đấng Thượng Đế, tách rời ra khỏi đời thường. Phật tánh thì thanh tịnh nhưng đồng thời hiển hiện ở mọi vật kể cả những vật ô uế, tầm thường.

[hiendde]

246. Cây bách trước sân.


Một ông tăng hỏi Triệu Châu:
- Ý của tổ sư từ Tây sang là gì?
- Cây bách trước sân.
(Zen Koans)
Bồ Đề Đạt Ma mang thiền đến Trung Hoa vào thế kỷ thứ 6. Do đó, câu hỏi có nghĩa là "Thiền là gì?" Triệu Châu đã cho một câu trả lời hay "Cây bách trước sân.”
Thực ra trong Triệu Châu lục còn một đọan nữa như sau:
- Xin thầy đừng dùng cảnh mà thuyết minh.
- Ta không dùng cảnh chỉ người.
- Ý tổ sư từ Tây sang là gì?
- Cây bách trước sân.

Cây bách là một loại cây phổ thông trồng rất nhiều ở Triệu Châu (Hà Bắc). Cây to lớn, cho bóng mát vào mùa hạ. Các chùa đều thích trồng loại cây này. Ông tăng cho rằng đã bị cảnh chuyển, nhưng Triệu Châu đã phủ nhận. Ông tăng hỏi ý của tổ sư từ Tây sang là gì? Là hỏi cốt tủy của Phật giáo là gì? Hay đạo là gì? Triệu Châu thấy cây bách ngay trước mắt nên nói là cây bách; giả sử ông trông thấy chim bay ngang trời thì ông sẽ nói là chim bay trên trời. Quả thực là ông đề cập tới cây bách nhưng ông chỉ dùng nó để chỉ về đạo. Ông tăng liền chấp vào cây bách nên đã không thể tiến lên được. Đạo ở cây bách, đạo cũng ở trong mọi vật.
(John C. H. Wu)

[hiendde]

247. Thổ thần báo mộng.


Nam Tuyền đến một thôn trang, trang chủ ra tiếp đón.
Nam Tuyền hỏi:
- Sao biết lão nạp tới?
Trang chủ đáp:
- Vì nằm mộng thấy thần thổ địa mách bảo.
Nam Tuyền nói:
- Vì ta công phu chưa tới chỗ, nên bị quỷ thần nhìn thấy.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Vô tâm là Đạo, mọi cảnh giới tồn tại đều không phải là tự tánh vì cảnh giới chướng ngại tự tánh. Kinh Kim Cương nói "Nếu lấy sắc nhìn ta, lấy âm thanh cầu ta, đó là dùng tà đạo, không thể thấy Như Lai." Huệ Hải nói "Tánh vô hình tướng, tùy Dụng lập danh.” Do hình tượng mà cầu, cái mà ta thấy là Dụng chứ không phải là Thể.

[hiendde]

248. Bàn tay của Nhật Trí Mặc Tiên.


Nhật Trí Mặc Tiên sống trong một ngôi chùa ở Đơn Ba. Một đệ tử phàn nàn về tính keo kiệt của vợ anh ta. Nhật Trí Mặc Tiên đến viếng vợ anh và giơ nắm đấm trước mặt bà. Người đàn bà ngạc nhiên hỏi:
- Ý thầy là gì?
- Nếu tay ta luôn luôn như thế này, ngươi gọi là gì?
- Tàn tật.
Thiền sư lại mở bàn tay ra:
- Giả sử nó luôn luôn như thế này thì sao?
- Cũng là tàn tật.
- Nếu ngươi hiểu nhiều như thế, ngươi là một người vợ tốt.
Nhật Trí Mặc Tiên nói rồi bỏ đi. Sau cuộc thăm viếng đó, bà vợ giúp chồng trong việc chi tiêu và dành dụm.
(Zen Koans)

Người đàn bà đã nhận được gì trong cuộc thăm viếng này? Bà ta đã thấy được sự tàn tật của bà ta. Chúng ta nhanh chóng thấy sự tàn tật của kẻ khác mà thường quên đi sự tàn tật của chính mình.

[hiendde]

249. Lăn quả bóng gỗ.


Một hôm Tuyết Phong bắt đầu bài giảng cho đại chúng bằng cách lăn một quả bóng gỗ trên bục. Huyền Sa nhặt quả bóng để lại chỗ cũ.
(Zen Koans)

Thường thường một hành động giản dị nhất, dễ dàng nhất lại có vẻ phức tạp nhất. Tuyết Phong lăn quả bóng gỗ trên bục, chư tăng nghĩ rằng hành động này phải có một ý nghĩ thâm sâu nào đó. Huyền Sa nhặt lên và để về chỗ cũ, ý nghĩa là gì? Nếu một người đánh rơi một vật gì đó, nhặt lên và để về chỗ cũ, nếu trời mưa đi vào trong nhà. Sự việc tự nhiên như thế. Khi có vấn đề, đừng chấp vào nó hãy quan sát và giải quyết trọn vẹn. Dưa hấu thì tròn, dưa gang thì dài; đó là bản chất của chúng. Ta không thể nói vòng tròn thì tốt hơn hình vuông. Tuyết Phong lăn bóng, Huyền Sa nhặt lên. Hành động đầu không có cuối. Hành động sau có cuối không có đầu. Không hành động nào có ý nghĩa hơn hành động nào.

[hiendde]

250. Ba ngày.


Một hôm Vân Môn dạy đại chúng:
- Nếu các ngươi không gập một người 3 ngày thì đừng nghĩ hắn vẫn là người đó, còn các ngươi thì sao?
Không ai trả lời, do đó thiền sư tự đáp: "Một ngàn."
(Zen Koans)

Ở đây Vân Môn đề cập đến vấn đề căn bản của Phật giáo. Mọi sự vật luôn thay đổi, không có gì là vĩnh viễn. Đời sống là một tiến trình trở thành. Mọi người đều luôn luôn thay đổi, dù họ nghĩ thế hay không. Mỗi ngày là một ngày mới. Ngay cả cá cũng không bơi trong cùng một dòng nước mỗi ngày. Dĩ nhiên 3 ngày có thể làm thành một người mới. Vân Môn tự trả lời 1000. Dĩ nhiên đây không chỉ con số 1000. Nó chỉ sự thay đổi nhiều lần liên tục, không đếm được. Có nghĩa là chúng ta chào đón mỗi ngày với một thái độ mới. Đừng chấp vào ngày hôm qua. Sống mỗi ngày một đời sống mới trọn vẹn.

[hiendde]

251. Giấy trắng của Huyền Sa.


Huyền Sa sai một ông tăng đưa một bức thư tới vị thầy già là Tuyết Phong. Tuyết Phong tập họp đại chúng lại và mở lá thư ra. Trong phong bì chỉ có ba tờ giấy trắng. Tuyết Phong chìa ra cho chư tăng coi và hỏi:
- Các ngươi có hiểu không?
Vì không có ai trả lời, thiền sư nói tiếp như đang đọc:
- Khi Xuân tới hoa nở; khi Hạ tới quả chín.
Khi ông tăng trở về và kể lại mọi việc cho Huyền Sa nghe, Huyền Sa nói:
- Ông già đã lẫn rồi!
(Zen Koans)
Huyền Sa pháp tử của Tuyết Phong là một người đánh cá mù chữ khi thế phát. Về sau ông trở thành một vị thiền sư lớn, đủ lớn để phê bình thiền của thầy mình. Khi Huyền Sa nghe thuật lại lời nói của Tuyết Phong, ông nói: "Thư của ta tối giản tới chân tủy của thiền, ông thầy già của ta đã bắt đầu lẫn rồi!"