932 replies to this topic

[hiendde]

863. Phổ Ân.


Phù Phong Phổ Ân thượng tọa có bài kệ:
返本 還 源 便 到 家
Phản bản hoàn nguyên tiện đáo gia
亦無 玄 妙 可 稱 誇
Diệc vô huyền diệu khả xưng khoa
湛然 一 片 眞 如 性
Trạm nhiên nhất phiến chân như tánh
迷失 皆 因 一 念 差
Mê thất giai nhân nhất niệm sai.

Thấy được tánh là về nguồn cội
Lại không huyền diệu để khoe khoang
Rõ ràng một phiến chân như ấy
Một niệm sai thôi đủ lạc đường.
Sư tham Thiên Ninh trình sở kiến, Thiên Ninh chấp nhận; lại đến tham Vạn Tùng. Tùng hỏi:
- Từ đâu tới?
- Thiên Ninh.
- Thiên Ninh có lời gì?
Phổ Ân thuật lại, Tùng bảo:
- Không phải! Không phải!
- Thiên Ninh bảo phải sao hòa thượng lại bảo không phải?
- Thiên Ninh phải còn ta không phải.
Phù Ân nghi ngờ không quyết; sau tham Ngọc Chi Tụ thiền sư, kể lại chuyện trên. Tụ bảo:
- Phải, không phải chưa ra khỏi thường tình, cả hai đều phải ăn gậy.
- Thế nào là ra khỏi thường tình?
Tụ giơ một tay lên. Sư ngay đó giác ngộ. Tụ nói:
- Ngươi đã như vậy, hãy khá hộ trì!
Lại đọc cho bài kệ:
莫學 支 流 辦 濁 清
Mạc học chi lưu biện trọc thanh
是非 盡 處 出 常 情
Thị phi tận xứ xuất thường tình
鐵鞭 擊 碎 珊 瑚 月
Thiết tiên kích toái san hô nguyệt
會看 東 山 水 上 行
Hội khán Đông Sơn thủy thượng hành.

Chớ lấy nước sông mà phân trong đục
Phải ra khỏi thường tình mọi thị phi
Trăng san hô bị roi sắt đập thì
Mới thấy ngọn Đông Sơn đi trên nước.
(Minh tâm kiến tánh thoại thiền tông)
Công án này thuyết minh tự tánh siêu việt quan niệm thị phi. Câu cuối của bài kệ nếu cứ theo thường lý thì không thể giải thích được.

[hiendde]

864. Trúc biếc hoa vàng.


Một ông tăng hỏi Huệ Trung quốc sư:
- Cổ đức nói:
青青 雜 竹
Thanh thanh tạp trúc
盡是 法 身
Tận thị pháp thân
鬱鬱 黄 花
Uất uất hoàng hoa
無非 般 若
Vô phi bát nhã

“Xanh xanh tạp trúc đều là pháp thân
Xum xuê hoa vàng thẩy đều bát nhã.”

Người không tin cho là tà thuyết; người tin cho là không thể nghĩ bàn. Không biết ý kiến của sư phụ thế nào?
- Đây là cảnh giới của Phổ Hiền và Văn Thù, không phải cảnh giới mà phàm phu và tiểu thừa tin nhận được.
(Minh tâm kiến tánh thoại thiền tông)
Lý này hợp với kinh điển đại thừa như kinh Hoa Nghiêm nói: “Pháp thân tràn đầy pháp giới, phổ hiện ở ngay trước mặt chúng sanh.” Tạp trúc không ra khỏi pháp giới sao lại không phải là Pháp thân? Kinh Bát Nhã nói:“Sắc vô biên, bát nhã cũng vô biên. Hoa vàng đã không ra ngoài sắc vậy sao lại không là bát nhã? Lời nói cao xa, nếu không tĩnh thì không nắm được ý. Pháp thân là thể của tự tánh; bát nhã là giác tánh của tự tánh. Thể đã phổ hiện quần sinh, thì giác tánh cũng phổ biến pháp giới. Do đó không ở chỗ nào mà không là một thể, làm sao còn phân biệt chủ khách?

[hiendde]

865. Ngọc trong áo rách.


Có một lần tướng quốc Bùi Hưu đến chùa Đại An, hỏi chư tăng:
- Mười đại đệ tử của Đức Phật, người nào cũng đứng đầu một môn, xin hỏi La Hầu La đứng đầu môn nào?
Chư tăng nhận rằng câu hỏi quá dễ nên đồng thanh đáp:
- Mật hạnh đệ nhất.
Bùi Hưu không hài lòng về câu đáp, liền hỏi:
- Nơi đây có thiền sư không?
May sao lúc đó Long Nha đang trồng rau ở sau vườn, chư tăng mời ông ra. Bùi Hưu lập lại câu hỏi. Long Nha không do dự trả lời ngay:
- Không biết.
Bùi Hưu nghe rồi vui mừng lạy tạ và tán thán rằng:
- Thật đúng là ngọc quý trong áo rách!
(Tinh Vân thiền thoại)
Chúng ta đều biết La Hầu La là mật hạnh đệ nhất. Đã là mật hạnh thì không thể nói ra. Do đó, Bùi Hưu nhận rằng câu đáp của Long Nha mới là đúng.

[hiendde]

866. Chân, giả.


Đạo Quang hỏi Đại Châu:
- Thiền sư bình thường dụng công là dùng tâm nào để tu Đạo?
- Lão tăng không có tâm nào để dùng, Đạo nào để tu.
- Vậy sao mỗi ngày đều họp chúng, khuyên người tham thiền, tu Đạo?
- Lão tăng trên không mái ngói, dưới không đất cắm dùi, làm gì có chỗ nào để tụ chúng.
- Sự thực thì thiền sư hàng ngày họp chúng luận Đạo, chẳng lẽ không phải là thuyết pháp, độ chúng sao?
- Xin đừng đổ oan cho ta, một lời ta cũng không biết nói, làm sao luận Đạo? Cũng không hề gập một người làm sao độ chúng?
- Vậy là thiền sư vọng ngữ rồi!
- Lão tăng ngay cả lưỡi cũng không có làm sao vọng ngữ?
- Chẳng lẽ khí thế gian, hữu tình thế gian, sự tồn tại của thiền sư và đệ tử, tham thiền, thuyết pháp đều là giả cả sao?
- Đều là thật.
- Nếu là thật thì tại sao thiền sư lại phủ nhận.
- Giả cũng phủ nhận, thật cũng phủ nhận.
Đại Quang đại ngộ ngay lời nói đó.
(Tinh Vân thiền thoại)
Nhận thức chân lý có khi dùng khẳng định, có khi dùng phủ định. Tâm kinh nói: “Sắc tức là không, không tức là sắc, thọ, tưởng, hành, thức đều như vậy.” Đó là dùng khẵng định để nhận thức thế gian và con người. Kinh cũng nói: “Không mắt, tai, lưỡi, thân, ý, không sắc, thanh, hương, vị, xúc” đó là dùng phủ định để nhận thức thế gian và con người. Lời của Đại Châu không phải là vọng ngữ vì phủ định tất cả cũng là khẳng định tất cả.

[hiendde]

867. Bảo Phúc.


Thời Hậu Đường, Bảo Phúc sắp thị tịch bảo đại chúng:
- Gần đây khí lực ta chẳng liên tục, đại khái thế duyên gần đứt rồi.
Chúng đệ tử nghe vậy nhao nhao thưa:
- Sư phụ pháp thể hãy còn mạnh lắm!
- Đệ tử chúng con còn cần thầy chỉ Đạo.
- Yêu cầu sư phụ thường trú thế gian vì chúng sanh thuyết pháp.
Đại chúng nghị luận bất nhất, có một đệ tử hỏi:
- Thời hạn đến, sư phụ đi tốt hay ở lại tốt?
- Ngươi nghĩ làm sao mới tốt?
- Sinh cũng tốt, tử cũng tốt; tất cả đều tùy duyên.
Bảo Phúc cười ha hả nói:
- Không ngờ điều ta định nói đã bị ngươi nghe trộm rồi.
Nói xong kết phu già thị tịch.
(Tinh Vân thiền thoại)
Người đời coi sinh là vui, tử là buồn; nhưng dưới mắt người ngộ đạo thì sinh cũng chẳng vui, tử cũng chẳng buồn. Sinh và tử là một thể, hai mặt. Sinh tử tuần hoàn là luật tự nhiên. Không thiếu gì thiền sư nói sinh tử đối với họ vô can như Tông Diễn nói: “Sinh tử của con người ví như bọt nước sinh diệt đều trở về nước.”

[hiendde]

868. Đi ra.


Hoàng Long Huệ Nam hỏi một ông tăng đứng bên:
- Trăm ngàn tam muội, vô lượng pháp môn, tóm lại thành một câu rồi bảo cho ngươi, ngươi có tin không?
- Lời sư phụ chân thành sao con lại không tin.
Hoàng Long chỉ về phía trái bảo:
- Ngươi đi sang bên này.
Ông tăng đi sang phía trái, Hoàng Long mắng:
- Theo tiếng rượt sắc, biết bao giờ mới xong, đi ra!
Một ông tăng khác biết được chuyện liền chạy vào.Hoàng Long cũng dùng câu hỏi trước hỏi ông, ông tăng này đáp:
- Sao dám không tin.
Hoàng Long chỉ tay về phía phải nói:
- Đi sang bên này.
Ông tăng vẫn đứng yên. Hoàng Long mắng:
- Ngươi đến thân cận ta mà không nghe lời ta, đi ra!
(Tinh Vân thiền thoại)
Đối với người chưa ngộ thì bên này không đúng, bên kia cũng không đúng; nhưng đối với người ngộ đạo thì sơn hà đại địa đều là Phật pháp. Bảo đi sang bên này, bên này không đúng. Bảo đi sang bên kia, bên kia cũng sai. Bên này, bên kia đều phải đi ra vì học tăng chưa khế tâm. Giả như học tăng đi sang trái rồi đi sang phải, sau đó đứng yên ở chỗ cũ không biết Hoàng Long còn có cao chiêu gì nữa?

[hiendde]

869. Không có một pháp nào để được.


Ngưỡng Sơn Huệ Tịch hỏi Song Phong:
- Sư đệ, gần đây ngươi có kiến địa gì?
- Như chỗ đệ biết thì không có một pháp nào để được.
- Vậy là ngươi còn ở trần cảnh.
- Vì sao?
- Ngươi nói không một pháp có thể được là còn một pháp có thể được.
- Đệ chỉ làm được thế, căn chẳng theo trần, tâm chẳng ở cảnh, sư huynh thấy thế nào?
- Sao sư đệ không truy cứu không một pháp có thể được?
Lão sư Quy Sơn đứng bên nghe lời nói đó vui mừng khen:
- Huệ Tịch, câu nói này của ngươi có thể nghi hoặc người thiên hạ.
Song Phong không hiểu nếu đã không một pháp để được làm sao còn truy cứu. Quy Sơn biết tâm ý Song Phong bèn bảo:
- Ngươi chính là người thiên hạ.
(Tinh Vân thiền thoại)
Sự tu hành của thiền giả là tu hành pháp môn không tu, là chứng quả vị không chứng, bởi vì không tu là chân tu, không chứng là thật chứng.

[hiendde]

870. Phiền não của Phật.


Một tín đồ hỏi Triệu Châu:
- Phật có phiền não không?
- Có.
- Làm sao hiểu được đây? Phật là người đã giải thoát làm sao còn có phiền não?
- Là vì người còn chưa được độ.
- Giả như con tu hành được độ, Phật có phiền não không?
- Có.
- Con đã được độ rồi sao Phật còn phiền não?
- Vì còn tất cả chúng sanh.
- Đương nhiên không thể độ được tất cả chúng sanh vậy Phật vĩnh viễn ở trong phiền não không thể siêu việt?
- Đã siêu việt, thì không phiền não.
- Chúng sanh không được độ hết vì sao Phật lại không phiền não?
- Vì tự tánh của chúng sanh đã độ hết.
(Tinh Vân thiền thoại)
Phiền não của phàm phu là do vô minh vọng tưởng sinh ra; phiền não của Phật là do tâm từ bi mà ra, từ bát nhã mà nói thì Phật không phiền não.

[hiendde]

871. Tâm và tánh.


Một ông tăng đến tham học Nam Dương Huệ Trung quốc sư, hỏi:
- Thiền là biệt danh của tâm. Tâm ở Phật không tăng, ở phàm không giảm, chân như thiệt tánh. Chư tổ Thiền tông gọi tâm này là tánh. Xin hỏi tâm và tánh sai biệt thế nào?
- Khi mê thì có sai biệt, ngộ rồi thì không sai biệt.
- Kinh nói Phật tánh thường còn, tâm thì vô thường sao thầy nói không sai biệt?
- Ngươi chỉ theo lời mà không theo ý. Nước khi lạnh đóng thành băng, khi nóng băng chẩy thành nước. Mê thì kết tánh thành tâm, ngộ thì tâm tan thành tánh.
Học tăng cuối cùng đã hiểu.
(Tinh Vân thiền thoại)
Trong Phật giáo tâm tánh có rất nhiều tên như: bản lai diện mục, như lai tạng, pháp thân, thật tướng, tự tánh, chân như, bản thể, chân tâm, bát nhã, thiền. . . mê ngộ tuy có sai biệt, bản tánh thì không khác như dùng vàng chế các đồ trang sức: bông tai, nhẫn, vòng . . . Các đồ trang sức tuy khác nhau nhưng đều cùng là vàng. Tâm và tánh danh tuy khác nhưng đều là bản thể của chúng ta.

[hiendde]

872. Không phải lời ngươi nói.


Văn Yển mới đầu đến tham Tuyết Phong, đến Tuyết Phong trang
gập một học tăng liền hỏi:
- Hôm nay ông định lên núi có phải không?
- Phải.
- Nhờ ông chuyển giùm một câu cho Tuyết Phong nhưng đừng bảo là ta nói.
- Được.
Ông lên núi, khi phương trượng thượng đường, đại chúng tập họp, ông bước ra nắm lấy tay phương trượng nói: “Lão đầu tử, cổ mang gông sắt sao không cổi ra?”
Ông tăng làm đúng như lời dặn của Văn Yển. Tuyết Phong nghe rồi nắm ngực ông tăng bảo:
- Đây không phải lời ngươi nói.
- Là của con.
Tuyết Phong hét lớn:
- Thị giả! Mang dây thừng và gậy ra đây.
Ông tăng hoảng sợ vội nói lại:
- Không phải lời của con mà là của Văn Yển từ Triết Giang tới bảo con nói thế.
Tuyết Phong bảo đại chúng:
- Các ngươi mau nghênh tiếp vị đại sư của 500 chúng.
Hôm sau Văn Yển đến gập Tuyết Phong. Tuyết Phong hỏi:
- Ông sao được cảnh giới này?
Văn Yển cúi đầu. Từ đó thầy trò tâm tâm khế hợp. Văn Yển lưu lại nơi Tuyết Phong và được Tuyết Phong truyền cho thiền pháp.
(Tinh Vân thiền thoại)
Trong thiền giới, chân không thể giả, giả không thể chân. Ngộ đạo cân lượng bao nhiêu người sáng mắt nhìn là biết ngay.

[hiendde]

873. Chữ xuôi ngược.


Một chú sa di tâm đầy nghi vấn, hỏi Vô Danh:
- Thiền sư, thầy nói người học Phật phải phát tâm phổ độ chúng sanh nay nếu có người ác mất hết cả nhân tính, thì có độ hắn không?
Thiền sư không trả lời ngay mà cầm bút viết một chữ “ngã” ngược trên giấy rồi hỏi:
- Đây là gì?
- Đó là một chữ viết ngược.
- Chữ gì?
- Chữ ngã.
- “Ngã” viết ngược có phải là chữ không?
- Không phải.
- Nếu không phải sao ngươi nói là chữ “ngã”?
- Phải.
- Nếu là phải sao ngươi nói là ngược?
Tiểu sa di không biết đáp làm sao.
- Viết xuôi là chữ, viết ngược cũng là chữ. Ngươi nói đó là chữ “ngã”, lại nhận biết là viết ngược. Chủ yếu là ngươi nhận được chữ “ngã.” Trái lại, nếu ngươi không biết chữ thì ta có viết ngược ngươi cũng không biết. Cũng như vậy, người tốt là người, người xấu cũng là người; tối trọng yếu là ngươi nên biết bản tánh của người. Khi gặp người ác ngươi có thể nhìn thấy thiện ác của hắn, liền gọi bản tánh hắn ra. Bản tánh đã sáng thì độ không khó.
(Tinh Vân thiền thoại)
Người thiện nên độ, người ác lại càng nên độ. Đất bùn càng bẩn thì càng dễ cho hoa sen thanh tịnh; buông dao đồ tể lập tức thành Phật. Cái gọi là thiện ác, xuôi ngược chỉ trong một niệm. Thiện, ác là pháp, pháp không thiện ác. Từ bản tánh mà nhìn thì không có người nào là không độ được.

[hiendde]

874. Địa ngục và thiên đường II.


Một tín đồ hỏi Vô Đức:
- Thiền sư, con học thiền nhiều năm nhưng vẫn không khai ngộ, đối với các kinh điển nói địa ngục, thiên đường rất hoài nghi, ngoài thế gian ra còn chỗ nào là địa ngục, thiên đường nữa?
Vô Đức không trả lời ngay chỉ bảo tín đồ ra bờ sông múc một thùng nước về. Khi tín đồ mang thùng nước đến trước mặt Vô Đức. Vô Đức bảo:
- Ngươi hãy nhìn kỹ mặt nước, có thể phát giác được địa ngục và thiên đường.
Tín đồ lấy làm kỳ quái, tập trung tinh thần xem mặt nước. xem một lúc chẳng thấy gì. Vô Đức đột nhiên dìm đầu ông xuống nước. Ông khổ sở vùng vẫy tưởng chừng sắp hết hơi, thiền sư liền buông tay ra. Tín đồ vừa thở dốc vừa mắng chửi:
- Thầy thiệt thô lỗ, dìm đầu con xuống nước, thầy có biết là con
khổ sở như đang ở địa ngục không?
- Hiện tại ngươi thấy thế nào?
- Bây giờ có thể hít thở tự do, con thấy sướng như ở thiên đường.
- Chỉ một tý công phu thiên đường, địa ngục ngươi đều đi qua, sao ngươi còn chưa tin có địa ngục, thiên đường.
(Tinh Vân thiền thoại)
Người chưa đi Âu Châu, không tin có Âu Châu. Đó là vô tri. Nhưng không thể vì vô tri mà phủ nhận sự tồn tại của Âu Châu. Chưa thấy quan tài chưa đổ lệ. Người thông minh không cần thấy nghe nhưng có thể cảm thọ.

[hiendde]

875. Im lặng không lời.


Khi Hoàng Long trú tại Tĩnh Giới Tự, có một lần cùng Động Sơn Viên thiền sư tương kiến. Hoàng Long im lặng, hai người đốt hương ngồi đối mặt từ quá ngọ cho tới thâu đêm. Động Sơn Viên thiền sư đứng dậy nói:
- Đêm khuya rồi, làm phiền thầy nghỉ ngơi.
Nói rồi đi.
Hôm sau, Hoàng Long hỏi thủ tòa:
- Khi ông ở Lư Sơn có biết Động Sơn Viên trưởng lão không?
- Không biết chỉ nghe danh.
Ngừng một lát thủ tòa hỏi:
- Lão sư lần này gập mặt thấy trưởng lão thế nào?
- Kỳ nhân.
Thủ tòa thối lui hỏi thị giả:
- Khi lão sư và ông gặp Động Sơn hai người bàn chuyện gì trong đêm?
Thị giả thuật lại hai người ngồi đối mặt không nói gì cả. Thủ tòa hít một hơi dài rồi kêu lớn:
- Thật là nghi giết người thiên hạ.
(Tinh Vân thiền thoại)
Giữa người với người, dùng lời nói để trao đổi ý kiến. Có nhiều khi càng nói càng hỗn loạn. Thiền bất lập văn tự, thiền sư truyền đạo có lúc nhăn mày, chớp mắt, có khi dùng gậy hét, đánh, cười, mắng đều là dạy trực tiếp như Hoàng Long và Động sơn, hai người tuy không nói nhưng tâm tâm tương ứng, lão thủ tòa hà tất đa nghi, chẳng qua do đa nghi mới vào được thiền.

[hiendde]

876. Ngươi hãy bảo trọng.


Linh Huấn tham học ở Lư Sơn với Quy Tông.Một hôm động niệm muốn xuống núi bèn cáo từ Quy Tông. Quy Tông hỏi:
- Ngươi định đi đâu?
- Về Lãnh Trung.
Quy Tông từ bi quan tâm:
- Ngươi tham học ở đây 13 năm, hôm nay muốn đi; ta nên vì ngươi mà chỉ thị một chút tâm yếu của Phật pháp, ngươi thu xếp hành lý xong hãy đến gặp ta.
Linh Huấn sửa soạn hành lý xong để ở ngoài cửa, vào gập Quy Tông. Quy Tông gọi:
- Hãy đến trước mặt ta.
Linh Huấn bước lại gần. Quy Tông nhỏ nhẹ:
- Trời lạnh lắm, ngươi đi đường phải tự bảo trọng.
Linh Huấn ngay câu nói đó hốt nhiên triệt ngộ.
(Tinh Vân thiền thoại)
Tâm yếu Phật pháp của Quy Tông là gì? Là từ bi tâm, bồ đề tâm, bát nhã tâm. Nói tóm lại một lời là thiền tâm. Tu học Phật pháp chưa thành mà đã bỏ cuộc là không chịu trách nhiệm đối với chính mình. “Trời lạnh lắm” là một câu quan tâm; “Ngươi hãy tự bảo trọng” là lời khích lệ. Mọi người đều quan tâm đến mình, sao ngươi không tự quan tâm? Linh Huấn cuối cùng đã về nhà nhận thức chính mình. Thiền có khi nói hết thiên kinh vạn luận mà chưa tới bờ bến; có lúc chỉ sơ sài một câu, một động tác mà vào đến tận xương tủy của bản lai diện mục. Lòng từ bi, quan tâm của Quy Tông cũng là do 13 năm tu học và quán chiếu của Linh Huấn. Linh Huấn triệt ngộ là do cơ duyên đã chín mùi. Cơm chưa chín đừng mở vung, trứng chưa thành đừng mổ. Thật không phải là chuyện hư giả.

[hiendde]

877. Nước mắt thiền sư.


Một lần, Không Dã đi hoằng pháp qua một con đường núi. Bỗng nhiên có nhiều thổ phỉ xuất hiện, giơ dao đòi tiền mãi lộ. Không Dã nhìn thấy bỗng nhiên rơi lệ. Bọn thổ phỉ thấy Không Dã khóc thì cười ha hả:
- Lão xuất gia này mật nhỏ!
Không Dã nói:
- Đừng tưởng ta sợ các ngươi mà rơi lệ. Sinh tử ta sớm đã gác qua một bên rồi. Ta chỉ nghĩ các ngươi là những người tuổi trẻ, khỏe mạnh không làm việc gì ích lợi cho xã hội mà lại tụ tập ở đây để ăn cướp. Dĩ nhiên pháp luật và đạo đức xã hội đã không dung tha các ngươi, tương lai các ngươi còn bị sa địa ngục chịu khổ tam đồ. Vì thương các ngươi cho nên ta mới rơi lệ.
Bọn cướp nghe lời, cuối cùng xả bỏ lòng tham dục, sân hận quy y với Không Dã.
(Tinh Vân thiền thoại)
Có nước mắt bi thương, hoan hỉ, cảm động, cũng có nước mắt từ bi. Nước mắt của Không Dã là nước mắt từ bi, là do tâm từ bi chẩy ra. Bọn cường đạo đã bị những giọt nước mắt từ bi của Không Dã dập tắt lòng sân hận, tà niệm. Người có thiền tâm lấy lòng từ bi, nước mắt từ bi mà rửa sạch tội nghiệp thế gian.