932 replies to this topic

[hiendde]

789. Rùa là ba ba.


Một ông tăng hỏi Hương Lâm Viễn thiền sư:
- Thế nào là ngọn đèn trong thất?
- Ba người làm chứng con rùa là con ba ba.
(Chích Thủ chi Thanh)
Câu hỏi của ông tăng là hỏi về thật tướng tuyệt đối (chân lý). Câu đáp của Hương Nghiêm ám chỉ không có chuyện đó.

[hiendde]

790. Sám hối.


Một tín đồ hỏi Phổ Giao:
- Tu sám hối pháp môn là vì mình mà sám hối hay vì người mà sám hối? Nếu vì mình, thì tội lỗi mình từ đâu tới? Nếu vì người thì người không phải là mình vì sao mình có thể sám hối cho họ?
Phổ Giao không trả lời được, bèn vân du tham phỏng, hy vọng tìm được giải đáp cho vấn đề này. Một hôm đến Lặc Đàm. Chân vừa bước vào cửa, Lặc Đàm liền hét lớn: “A!”
Phổ Giao không hiểu ý nghĩa của tiếng hét, nhưng nghĩ mình đến hỏi Đạo nên định mở miệng hỏi thì Lặc Đàm dùng gậy đánh. Phổ Giao không hiểu sao chỉ đành nhẫn nại. Vài ngày sau
Lặc Đàm bảo Phổ Giao:
- Ta có công án của cổ đức muốn cùng ông thương lượng.
Phổ Giao định mở miệng nói “Được” thì Lặc Đàm lại hét “A!” Phổ Giao ngay đó giác ngộ bèn cười ha hả. Lặc Đàm bước xuống thiền sàng nắm tay Phổ Giao hỏi:
- Ông hiểu Phật pháp không?
Phổ Giao hét lên “A!” và rụt tay lại. Lặc Đàm ha hả cười lớn.
(Tinh Vân thiền thoại)
Nói về pháp môn sám hối thì có tầng lớp nông, sâu: tác pháp sám, công đức sám, vô sinh sám. . .
Có bài kệ:
Tội khởi từ tâm, nếu diệt tâm, thì tội sẽ mất;
Tâm, tội đều không thì đó mới là chân sám hối.
Vì mình sám hối cũng vì người sám hối. Vì người sám hối cũng vì mình sám hối. Ta người không hai, sự lý là một; hà tất phải ly khai mình và chúng sanh? Nếu nói về tội nghiệp, thì ở sự tướng đương nhiên có tội, có nghiệp. Có nghiệp thì có báo. Nhưng ở bản thể giới thì làm gì có giả danh tội nghiệp? Tiếng “A!” là thiện hay ác? là thường hay đoạn? là mình hay người? Sự phân biệt của chúng sanh ở trong chân lý là không phân biệt.

[hiendde]

791. Việc dưới áo nạp.


Một ông tăng hỏi Vân Môn Hải Yến:
- Thế nào là sự dưới áo nạp?
- Như nhai đá cứng.
(Thiền ngoại thuyết thiền)
Xuất gia cầu giải thoát không phải là chuyện dễ dàng, cần kiên trì không lười biếng.

[hiendde]

792. Thế nào là Đạo.


Một ông tăng hỏi Quy Sơn Linh Hựu:
- Thế nào là Đạo?
- Vô tâm là Đạo.
- Con không hiểu.
- Hiểu cái không hiểu là tốt.
- Thế nào là cái không hiểu?
- Chính là ngươi không là ai khác.
(Thiền ngoại thuyết thiền)
Điều cốt yếu là minh bạch tự tánh.

[hiendde]

793. Khay vỡ.


Một thiền sư sống 30 năm trong một am nhỏ. Ông dùng 1 cái khay làm bằng đất sét nung. Một hôm, một đệ tử vô ý làm bể. Sau đó, mỗi ngày thiền sư đều đòi khay, nhưng mổi khi đồ đệ đưa một cái khay mới ra ông đều ném đi và bảo:
- Không phải! Hãy trả cái cũ lại cho ta.
(Zen Koans)
Cái khay tượng trưng cho cái gì? Có lẽ là cái tâm thanh tịnh của thiền sư. Người đệ tử nhiều lần mang cái khay mới ra, nhưng sư phụ đều ném đi. Ông không muốn cái khay; ông muốn đệ tử mang trả ông cái tâm thanh tịnh. Người đệ tử chấp vào cái khay nhưng ông thầy già thì không.

[hiendde]

794. Khâm Sơn ăn gậy.


Khâm Sơn cùng Nham Đầu, Tuyết Phong đến Đức Sơn, hỏi:
- Thiên Hoàng nói thế, Long Đàm cũng nói thế; không biết Đức Sơn nói thế nào?
(Thiên Hoàng là sư phụ của Long Đàm, Long Đàm là sư phụ của Đức Sơn)
- Cho ta biết Thiên Hoàng và Long Đàm nói thế nào?
Khâm Sơn định nói, Đức Sơn bèn đánh.
Khâm Sơn trở về Diên Thọ đường phàn nàn:
- Phải thì phải, nhưng đánh ta thì hơi quá.
Nham Đầu bảo ông:
- Nếu như vậy thì đừng nói đã gặp Đức Sơn.
(Chích Thủ Chi Thanh)
Khâm Sơn đưa ra cái bẫy cho Đức Sơn biểu thị sư phụ và sư công của Đức Sơn đều cùng nói thiền một phương cách; do đó ông hỏi Đức Sơn làm sao nói? Đức Sơn không những từ chối nói thiền của mình mà còn đòi Khâm Sơn nói. Bất luận Khâm Sơn nói thế nào đều bị ăn gậy, vì sao? Vì ở đây là nói về Thiền chứ không phải là Thiền. Nham Đầu đã hiểu đạo lý của Đức Sơn, còn Khâm Sơn thì chưa.

[hiendde]

795. Lỗ Tổ xoay mặt vào vách.


Khi có ông tăng hoặc cư sĩ nào đến tham học, Lỗ Tổ đều xoay
mặt vào vách. Bạn đồng môn là Nam Tuyền chỉ trích phương pháp này:
- Ta bảo chư tăng hãy đặt mình vào thời trước khi Đức Phật ra đời, nhưng ít người thực sự hiểu Thiền ý; chỉ cho họ xoay mặt vào vách như Lỗ Tổ chả mang lại lợi ích gì.
(Zen Koans)
Xưa nay truyền thông là một vấn đề lớn của đời sống, trong thế giới thương mại cũng như trong Thiền. Có 2 loại truyền thông: một là ở mức độ dữ kiện, (thí dụ: Tôi sẽ đến vào 10 giờ sáng mai), hai là ở mức độ cảm giác. Nam Tuyền chỉ trích phương pháp của Lỗ Tổ, bởi ngay cả khi ông giảng thì cũng chỉ một số ít đệ tử lãnh ngộ được chân lý, vì vậy phương pháp của Lỗ Tổ không tốt chút nào. Nhưng con người càng ngày càng trở nên lười suy nghĩ, ít sáng tạo vì vậy phương pháp của Lỗ Tổ có lẽ tốt hơn. Khi một đệ tử đến tham học thiền sư lập tức xoay mặt vào vách, đệ tử không thể làm gì khác ngoài ngồi yên lặng. Ông có cơ hội thiền ngay đó vì thầy đang thiền. Do đó người đệ tử có thể nội quán và tự làm sáng tâm mình thay vì nhận những lời giải thích từ bên ngoài.

[hiendde]

796. Niệm Phật.


Có tọa chủ ngồi niệm “Nam Mô A Di Đà Phật.” Một chú tiểu gọi “Hòa thượng.” Tọa chủ ngoảnh đầu lại, chú tiểu không nói năng gì. Cứ thế 3, 4 lần, hòa thượng gắt:
- Ngươi kêu 3, 4 lần có chuyện gì vậy?
- Hòa thượng gọi Phật 3, 4 năm thì được, con chỉ gọi thầy có 3, 4 lần đã bị mắng rồi.
(Niêm hoa vi tiếu)
Câu truyện cười trên hoài nghi việc niệm Phật hiệu, khiến người ta phát tâm đi tìm Phật chân chánh, do đó được coi là có thiền ý.

[hiendde]

797. Soi bóng mặt hồ.


Một ông tăng hỏi Đơn Hà:
- Phật là gì?
- Soi bóng mặt hồ trong, chẳng phải Phật thì là ai?
(Niêm hoa vi tiếu)
Đơn Hà thường dùng những lời đơn giản nhất để giải thích những mê vọng của người đời.

[hiendde]

798. Nghi.


Một ông tăng hỏi Triệu Châu:
- Khi con nghi thì sao?
- Nghi lớn hay nghi nhỏ?
- Nghi lớn.
- Nghi lớn thì đến Bắc giác, nghi nhỏ thì ra sau tăng đường.
(Niêm hoa vi tiếu)
Ông tăng nói mình nghi lớn là ám chỉ mình đã đại ngộ, nhưng Triệu Châu thấy ông chỉ là con vẹt nói tiếng người. Do đó Triệu Châu lợi dụng tiếng đồng âm nghi là nghi ngờ với Nghi là tiện nghi, ám chỉ ngươi chỉ là tên tục tử tạo ****, tạo đái, vì người chân chánh giác ngộ ngay lúc đại nghi liền vô nghi.

[hiendde]

799. Tiếng hét nặng bao nhiêu?


Hàn Lâm học sĩ Tô Đông Pha rất thích Thiền học. Nhân bàn về tình và vô tình cùng viên chủng trí rồi, tự giác có chỗ ngộ. Do đó, làm 3 bài kệ diễn tả cảnh giới lúc chưa tham thiền, lúc tham thiền và lúc ngộ đạo.
Bài 1:
橫看 成 嶺 側 成 峯
Hoành khán thành lãnh trắc thành phong
遠近 高 低 皆 不 同
Viễn cận cao đê giai bất đồng
不識 廬 山 真 面 目
Bất thức lư sơn chân diện mục
只緣 身 在 此 山 中
Chỉ duyên thân tại thử sơn trung

Ngó ngay thành dẫy, xéo thành chỏm
Cao thấp gần xa mỗi chẳng đồng
Chẳng rõ Lô Sơn mày mặt thật
Muốn biết chỉ cần vô núi trông.
(Hân Mẫn dịch)

Bài 2:
廬山 煙 雨 浙 江 潮
Lư sơn yên vũ Chiết giang triều
未到 千 般 恨 不 消
Vị đáo thiên bàn hận bất tiêu
到得 原 來 無 別 事
Đáo đắc nguyên lai vô biệt sự
廬山 煙 雨 浙 江 潮
Lư sơn yên vũ Chiết giang triều

Khói ngút non Lô, sóng Chiết Giang
Khi chưa đến đó luống mơ màng
Đến rồi hóa vẫn không gì khác
Khói ngút non Lô, sóng Chiết Giang.
(Trúc Thiên dịch)

Bài 3: Xem bài kệ chữ Hán ở công án 440.

Suối reo vẫn pháp âm bất tuyệt
Mầu non kia chân thể Như Lai
Đêm đó tám vạn, bốn nghìn kệ
Ngày sau nói lại làm sao đây?
(Tuệ Sĩ dịch)

Tô Đông Pha từ sau khi có thiền ngộ đó rồi, đối với thiền học tự cho là mình cao thâm. Một hôm nghe nói ở chùa Ngọc Tuyền, Kinh Nam có thiền sư Thừa Hạo thiền phong sắc bén, cơ phong thâm diệu khôn lường; trong lòng không phục, bèn thay áo đến thử thiền công của Thừa Hạo. Vừa gặp mặt liền hỏi:
- Nghe nói thiền ngộ của thiền sư rất cao; xin hỏi thiền ngộ là gì?
Thừa Hạo không đáp, hỏi ngược lại:
- Xin hỏi tánh danh tôn quan?
- Tánh cân, cân hết thảy các cân của trưởng lão trong thiên hạ.
Tô Đông Pha cho là câu trả lời của mình cao minh, đắc ý không cùng. Thừa Hạo hét một tiếng lớn rồi hỏi:
- Xin hỏi, tiếng hét này nặng bao nhiêu?
Tô Đông Pha không trả lời được, khâm phục, lạy rồi đi.
(Nhất vị Thiền: quyển Phong)
Bài kệ 1: là lúc chưa tham thiền, còn bị giả tướng mê hoặc. Từ chỗ đứng khác nhau mà nhìn thì thấy Lô Sơn khác nhau. Vậy chỉ nương vào vào thấy nghe thì không thể đạt tới chân tướng của sự vật. Từ quan điểm sai biệt mà nhìn vạn vật thì sự vật đều tồn tại độc lập nhưng nếu nhìn từ quan điểm bình đẳng thì vạn vật với ta chỉ là một.
(Nhật chủng Nhượng sơn)
Bài kệ 2: là đã tham thiền nhưng chưa ngộ, còn bị mây núi che mờ lối đi. Suy đi tính lại, không cam tâm, quay đầu lại mới biết Lô sơn ở trong đám sương mù đó, trừ bỏ suy nghĩ mới biết ăn là ăn, ngủ là ngủ.
(Tinh Vân đại sư)
Bài kệ 3: là đã ngộ, nghe tiếng suối reo cũng như tiếng Phật, tướng lưỡi rộng dài là 1 trong 32 tướng của Phật, là chỉ lúc Phật thuyết pháp. Mầu núi là thanh tịnh thân tức Pháp Thân. Nếu tưởng như vậy thì 4 vạn, 8 ngàn phiền não đều là Phật ngữ.
(Bình Điền Tinh Canh)

[hiendde]

800. Phật Thủ.


Phật Thủ hành nhân thiền sư, một hôm bảo đại chúng:
- Đúng ngọ hôm nay ta sẽ đi.
Đến trưa, một ông tăng vào thưa:
- Đúng ngọ rồi!
Thiền sư xuống giường, đi vài bước rồi đứng mà hóa.
(Cao tăng truyện)

[hiendde]

801. Kinh Triệu.


Kinh Triệu Trí Huy thiền sư là bạn cũ của tiết độ sứ Vương Ngạn Siêu. Một hôm, đến từ biệt. Lúc sắp đi dặn dò phải hộ trì Phật pháp. Tiết độ sứ không nỡ rời. Sư cười nói:
- Dù có lưu lại ngàn năm thì cũng có lúc phải ly biệt.
Nói rồi, ngồi kiết già mà hóa.
(Cao tăng truyện)

[hiendde]

802. Ngưỡng Sơn.


Ngưỡng Sơn sắp thị tịch, đọc bài kệ:
年滿 七 十 七
Niên mãn thất thập thất
無常 在 今 日
Vô thường tại kim nhật
日輪 正 當 午
Nhật luân chính đương ngọ
兩手 攀 屈 膝
Lưỡng thủ phan khuất tất
Tuổi đã bẩy mươi bẩy
Vô thường tại hôm nay
Mặt trời đang chính ngọ
Ôm gối với hai tay.
(Cao tăng truyện)
Sau đó hai tay ôm gối mà mất.

[hiendde]

803. Động Lão.


Động Lão thiền sư đến từ biệt Vương Ngạn Bác. Bác hỏi:
- Lão sư đã già rồi, còn định đi đâu?
- Nhập diệt.
Bác cho là nói đùa, về kể chuyện lại với mọi người:
- Động Lão tu hành cao thâm, đã khế hợp với Đạo, du hí nhân sinh.
Lại sai người đi dò tin tức; quả nhiên Động Lão đã nhập diệt. Bác tán thán không cùng.
(Cao tăng truyện)