932 replies to this topic

[hiendde]

358 Đừng hiểu sai ý.


Một ông tăng hỏi Sơn Hồng:
- Đạo là gì?
- Vốn không một vật.
Ông tăng lạy, thiền sư nói:
- Đừng hiểu sai ý.
(Thiền Cơ)

Ông tăng hỏi tự tánh, thiền sư dùng câu kệ của Lục tổ để trả lời, ông tăng lạy tạ. Thiền sư nói 'Đừng hiểu sai ý" ám chỉ ông tăng đừng chấp Pháp.

[hiendde]

359 Tu Di và hạt cải.


Một ông tăng hỏi Thiệu Tu:
- Tu Di đựng hạt cải, hạt cải đựng Tu Di, Tu Di là gì?
- Xuyên phá tâm ngươi.
- Hạt cải là gì?
- Nhắm mắt ngươi lại.
- Thế nào là đựng?
- Mang Tu Di và hạt cải ra đây.
(Thiền Cơ)

Tu Di chỉ cái lớn, hạt cải chỉ cái nhỏ. Các câu trả lời của thiền sư "Xuyên phá tâm ngươi" và "Nhắm mắt ngươi lại" ám chỉ ông tăng đừng lấy những thường thức, nghĩa lý ở hiện tượng giới mà phân tích, phán đoán thì sẽ hiểu được hạt cải đựng Tu Di vì ở bản thể giới không có phân biệt to, nhỏ.

[hiendde]

360 Người ở trong.


Một ông tăng hỏi Đại Điên:
- Người ở trong đến tương kiến thì thế nào?
- Đã không phải là ở trong rồi.
- Vậy sao? Ở trong là gì?
- Đừng hỏi vậy!
(Thiền Cơ)

Người ở trong chỉ tự tánh. Câu hỏi của ông tăng cho thấy ông chưa kiến tánh vì có tới tức có đi, tương kiến là còn chủ khách. "Đừng hỏi vậy " vì đó là dư thừa, chẳng bằng tự hỏi.

[hiendde]

361 Chân Như Bát Nhã.


Lý Cao hỏi Sùng Tín:
- Thế nào là Chân Như Bát Nhã?
- Ta không có chân như bát nhã.
- May mắn gập được thầy!
- Hãy còn là lời nói bên ngoài.
(Thiền Cơ)

Chân Như Bát Nhã chỉ tự tánh. Câu đáp "Ta không có chân như bát nhã" ám chỉ ngươi đừng hỏi ta, hãy tự hỏi mình. Lý Cao hiểu nên nói "May gập được thầy.” Câu nói của Sùng Tín "Hãy còn là lời nói bên ngoài." là chỉ lấy tâm ấn tâm tức thời mặc khế, nói ra một lời cũng là dư.

[hiendde]

362 Từ đâu tới?


Tuyết Phong hỏi Minh Chân:
- Từ đâu tới?
- Từ Giang Tây.
- Thấy Đạt Ma tổ sư ở đâu?
- Đã nói với thầy rồi mà.
- Nói cái gì?
- Từ đâu tới.!
(Thiền Cơ)
Thấy Đạt Ma tổ sư chỉ kiến tánh; câu đáp cuối của Minh Chân nhắc lại câu hỏi đầu tiên của Tuyết Phong ngụ ý mình đã kiến tánh.

[hiendde]

363 Sư tử ngu.


Ma Cốc gọi Lương Trục:
- Lương Trục.
- Dạ!
Ba lần gọi, ba lần dạ. Ma Cốc bèn nói:
- Cái con sư tử ngu này!
Lương Trục lập tức lãnh ngộ.
(Thiền Cơ)

Thiền sư ba lần gọi tên ông tăng là ba lần gọi tự tánh.

[hiendde]

364 Một triệu vật.


Ngưỡng Sơn hỏi Quy Sơn:
- Khi có cả triệu vật tới thì phải làm sao?
- Xanh thì chưa vàng, dài thì không ngắn; mỗi vật đều có số mạng, tại sao ta phải xía vào?
Ngưỡng Sơn bèn lạy tạ.
(Zen Koans)

Câu hỏi của Ngưỡng Sơn rất thực tế và thích hợp. Chúng ta sống trong một xã hội phức tạp, có cả triệu sự vật cần chúng ta để ý đến. Làm sao chúng ta có thể thanh tịnh trong một sinh môi như thế? Quy Sơn cho một câu trả lời rất hay và cũng thực tế: hãy đối diện sự vật lần lượt từng việc một. Người ta thường lo lắng nhiều chuyện, nhưng Quy Sơn bảo hãy giải quyết từng việc, nhìn sự vật rõ ràng như tự thân của nó.

[hiendde]

365 Đã mắc bệnh lại trúng độc.


Một ông tăng thưa với Sư Kiền:
- Đệ tử đã mắc bệnh, lại trúng độc thỉnh thầy trị cho.
- Lấy kim châm vào đỉnh đầu rồi đổ đề hồ vào.
- Vậy sao, tạ ơn thầy trị bệnh!
Sư Kiền bèn quơ gậy đánh.
(Thiền Cơ)

Mắc bệnh, trúng độc là chỉ hiện tượng. Lấy kim châm vào đỉnh đầu ám chỉ cởi bỏ những trói buộc của hiện tượng giới. Ở bản thể giới không có gì gọi là mắc bệnh và trúng độc.

[hiendde]

366 Một nhà giáo dục.


Bàn Khuê đang giảng thuyết trong một buổi thiền hội, bỗng nhiên một ông tăng bị bắt quả tang đang ăn cắp tiền.
- Lại bắt được ngươi ăn cắp tiền rồi!
- Xin tha cho hắn!
- Không được, hắn đã phạm tội nhiều lần rồi, lần này không thể tha thứ được nữa.
- Nếu thầy không khai trừ hắn, thì chúng con sẽ cùng bỏ thiền hội.
- Các ngươi đều là sư huynh sáng suốt biết phân biệt phải, trái; còn hắn ngay phải, trái cũng không rõ. Nếu ta không răn dạy hắn thì ai sẽ dạy hắn đây? Ta muốn giữ hắn lại đây, dù tất cả các ngươi đều bỏ đi.
Nghe lời nói này, ông tăng ăn cắp bèn quỳ xuống đất, mặt đầm đìa nước mắt, từ đó đã ngộ ra thiện, ác.
(Thiền thuyết)

Một đàn dê có 100 con, một con đi lạc. Người chăn chẳng lập tức bỏ 99 con ở nơi đồng cỏ mà đi tìm con dê bị lạc hay sao? Phải giúp cho người cần được giúp trước.

[hiendde]

367 Một đêm giác ngộ.


Vĩnh Gia đến gập Lục tổ, đi nhiễu quanh thiền sàng 3 vòng, chống trượng mà đứng. Lục tổ bảo:
- Phàm sa môn có 3 ngàn uy nghi 8 vạn tế hạnh, đại đức ở đâu tới sao ngã mạn vậy?
- Sanh tử là việc lớn, vô thường đến chóng.
- Sao không nắm lấy vô sanh, dứt được không chóng?
- Thể vốn không sanh, nên không chóng.
- Như vậy! như vậy!
Vĩnh Gia lúc đó mới dùng đủ oai nghi mà lạy rồi xin cáo từ. Tổ hỏi:
- Sao về chóng vậy?
- Vốn không động, làm sao có chóng?
- Ai biết không động?
- Nhân giả tự sanh phân biệt.
- Ngươi đã được cái ý vô sanh.
- Vô sanh lại có ý sao?
- Không ý thì lấy gì phân biệt?
- Phân biệt cũng không phải là ý.
- Lành thay! Hãy lưu lại một đêm.
Người sau gọi đêm lưu lại của Vĩnh Gia là một đêm giác ngộ.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Câu của Vĩnh Gia ý nói việc sanh tử quan trọng mà vô thường thì không biết đến lúc nào, nên không có thời gian để ý đến lễ nghi nhỏ nhặt. Lục tổ bảo hãy nắm lấy cái vô sanh thì còn gì sanh tử. Vĩnh Gia đáp thể vốn vô sanh nên không có mau chóng. Sanh tử là vấn đề có, không; thuộc về không gian và thời gian. Không sanh tử thì không còn mau, chậm, siêu việt không thời gian. Khi Lục tổ hỏi: "Ai biết không động?" Vĩnh Gia đáp: "Nhân giả tự sanh phân biệt.” Lục tổ muốn trắc nghiệm lại Vĩnh Gia, không ngờ Vĩnh Gia dùng câu nói tương tự câu "Nhân giả tâm động" của mình để trả lời. (Xem công án 95) Thực là xảo diệu vô cùng.

[hiendde]

368 Thiền Định và phiền não.


Trần Tú Ngọc hỏi Vạn Tùng:
- Tại sao Di Lặc bồ tát không tu thiền định, không đoạn phiền não?
- Chân tâm vốn tĩnh vì vậy không tu thiền định, vọng tưởng vốn không nên không đoạn phiền não.
Hỏi Đại Nhuận, Đại Nhuận trả lời:
- Thiền tâm đã không, chẳng tu mà tu; cắt đứt hết phiền não, chẳng tu mà đoạn.
Hỏi Hải thiền sư, thiền sư đáp:
- Vốn vô thiền định, phiền não!
Trần Tú Ngọc vui mừng:
- Nghe thật sướng tai!
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Có thiền, có phiền não đều là chấp tướng. Tu và đoạn đều là chấp tướng. Tất cả đều không thì mới khiển được tướng.

[hiendde]

369 Nói một vật tức không trúng.


Khi Nam Nhạc đến tham học Huệ Năng, Huệ Năng hỏi:
- Ngươi từ đâu tới?
- Từ Tung Sơn tới.
- Vật gì tới?
Nam Nhạc không đáp được ngay lúc đó. Ở lại tu học với Lục tổ một thời gian dài mới ngộ và trình Lục tổ câu đáp:
- Nói một vật là không trúng.
- Có thể tu chứng không?
- Tu chứng tức phi vô, nhiễm trược tức không được.
- Chỉ có sự chẳng nhiễm trược ấy là chỗ hộ niệm của chư Phật vậy. Ngươi đã như thế, ta cũng như thế.
(Phật Dữ Thiền)

Nếu chấp có tu, có chứng thì không đạt được vô. Nhiễm trược tức là tu chứng, khi đạt được cái ấy, được mà không được thì đó chính là bản lai diện mục. Nếu chúng ta ngoài bị cảnh mê, trong bị 'không' mê, ngay lúc đó lìa được biên kiến khiến trong ngoài đều không bị hạn chế thì đó là khai ngộ vậy.

[hiendde]

370 Buông dao đồ tể.


昨日 夜 叉 心
Tạc nhật dạ xoa tâm
今朝 菩 薩 面
Kim triêu bồ tát diện
菩薩 與 夜 叉
Bồ tát dữ dạ xoa
不隔 一 條 線
Bất cách nhất điều tuyến.

Hôm qua tâm dạ xoa
Sáng nay mặt bồ tát.
Bồ tát và dạ xoa
Chẳng có gì sai khác.
Đây là bài kệ của Văn Thù Tư Nghiệp thiền sư làm lúc xuất gia. Ông là người đời Tống, lúc chưa xuất gia làm nghề đồ tể. Một hôm, lúc đang làm thịt heo, bỗng nhiên sinh lòng bi mẫn, liền bỏ sát nghiệp.
(Hương Thủy Hải)

Đứng trên quan điểm Phật giáo, đồ tể là ác nghiệp, xa lìa chánh đạo. Nhưng Tư Nghiệp thiền sư ở trong ác nghiệp mà khởi tâm đại bi, thậm chí khai ngộ, thì đối với ông ác nghiệp đã có công năng giáo dục ông. Như vậy chúng ta thấy rằng nghiệp có thiện ác, nhưng Phật tánh thì không thiện, ác. Phật pháp là thuốc, vì chúng sanh bị bệnh nên có. Chúng sanh bị bệnh nên mới cần thuốc trị, nếu vốn không bệnh thì đâu cần thuốc chữa.

[hiendde]

371 Bôi phân lên đầu.


Vân Môn nói với đại chúng rằng:
- Giả như ta có thể nói một câu mà khiến cho các ngươi được ngộ, thì cũng tỉ như bôi phân lên đầu các ngươi thôi!
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Ngôn ngữ là từ thức tâm bất tịnh mà ra, dĩ nhiên là ô uế, không thể dùng để chỉ tự tánh thanh tịnh, vô nhiễm được. Tuy nhiên dùng ngôn ngữ đề thị học nhân khiến học nhân tham cứu mà ngộ. Nhưng ngộ là tâm, không phải là ngôn ngữ. Lấy ngón tay trỏ mặt trăng, nếu chỉ thấy ngón tay thì không thấy mặt trăng. Đạo không thể nói, có thể nói thì không là Đạo; nhưng vì truyền Đạo không thể không nói.

[hiendde]

372 Thiên hạ sẽ cười ta.


Có ông tăng hỏi Hi Thiên:
- Thế nào là ý tổ sư từ Tây sang?
Hi Thiên vớ lấy gậy đánh và nói:
- Nếu ta không đánh ngươi, về sau thiên hạ sẽ cười ta.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Công án trên cho thấy Thiền sư đánh người là việc bất đắc dĩ; đồng thời cho thấy việc không mở miệng được coi trọng thế nào!