932 replies to this topic

[hiendde]

818. Hoàng Long.


Một ông tăng đến thăm Hoàng Long, hỏi:
- Từng nghe tiếng Hoàng Long, đến nơi chỉ thấy con rắn khoang đỏ.
- Ngươi chỉ thấy con rắn khoang đỏ mà chưa thấy Hoàng Long?
- Hoàng Long thực ra thế nào?
- Cong queo, khuất khúc.
- Bỗng nhiên kim xí điểu giang rộng cánh xuất hiện thì sao?
- Thật đáng sợ!
- Vậy là bị nó ăn sao?
- Phải không? Cho ta một miếng, ăn ngon lắm!
Ông tăng quay đầu lại làm bộ đang ăn.
(Thiền đích cố sự hựu nhất tập)
Tương tự như công án cầu đá Triệu Châu, nhưng ở đây 2 người
đối đáp chan chát không ai nhường ai.

[hiendde]

819. Phương tiện chỉ dạy.


Quảng Châu Ngưỡng Sơn Huệ Tịch tham học tại Phúc Châu Quy Sơn Linh Hựu, ngộ đạo rồi, ở đó 15 năm, được truyền tâm ấn. Năm 35 tuổi lãnh chúng hoằng pháp. Đương thời thiền giới xưng tụng là Tiểu Thích Ca.
Một hôm, Ngưỡng Sơn hỏi một ông tăng đi ngang qua trước mặt:
- Ngươi từ đâu đến tham học?
- Phương Nam.
Ngưỡng Sơn giơ gậy lên quơ quơ hỏi:
- Các trưởng lão ở phương Nam có nói cái này không?
- Không nói.
Ngưỡng Sơn vung vẩy cây gậy, hét lớn:
- Đại đức!
- Dạ!
- Vào thiền đường!
Ông tăng đi về phía thiền đường, Ngưỡng Sơn ở phía sau hét:
- Đại đức!
Ông tăng xoay đầu lại, Ngưỡng Sơn ra lệnh:
- Đến trước mặt ta.
Ông tăng đi đến trước mặt Ngưỡng Sơn, Ngưỡng Sơn lấy gậy gõ vào đầu ông và bảo:
- Đi!
Ông tăng ngay đó đại ngộ.
(Tinh Vân thiền thoại)
Ngưỡng Sơn chỉ cho ông tăng không có phân biệt Nam, Bắc, Đông, Tây; không có phân biệt bên này, bên kia. Bảo ông đi vào thiền đường là chỉ nơi nơi đều là Đạo, chốn chốn đều là Thiền. Lại kêu ông ra trước mặt là chỉ Đạo ở ngay trước mắt, rồi lại bảo ông đi là chỉ Phật pháp không đến không đi, ở khắp 10 phương, tràn đầy pháp giới. Ngưỡng Sơn phương tiện chỉ dạy như vậy, học tăng không ngộ sao được?

[hiendde]

820. Điểm tâm nào?


Đức Sơn mới đầu theo Luật tông. Coi Thiền tông như cừu địch.
Ông hạ quyết tâm Nam du kiếm thiền tăng để tranh luận. Ông nghiên cứu kinh Kim Cương rất thâm, vác sách chú thích kinh trên vai mà đi. Tới Hồ Nam ông dừng lại một quán bên đường định điểm tâm trước khi đi tiếp. Bà già chủ quán hỏi ông vác gì trên vai. Đức Sơn ưỡn ngực kiêu ngạo đáp là sách chú giải kinh Kim Cương của mình. Bà già liền bảo:
- Vậy sao? Ta có một câu hỏi nếu thầy đáp được thì được điểm tâm miễn phí, nếu đáp không được thì hãy đi quán khác.
Đức Sơn cười, bằng lòng.
Bà già hỏi:
- Kinh Kim Cương nói: “Quá khứ tâm bất khả đắc, hiện tại tâm bất khả đắc, vị lai tâm bất khả đắc”, thầy muốn điểm tâm là điểm tâm nào?
Đức Sơn vốn không nghĩ đến vấn đề này, do đó không trả lời
được.
Bà già chỉ điểm:
- Nếu thầy chưa cam lòng hãy tìm Long Đàm mà hỏi.
(Thiền tông dật sự)
Tâm không có thực thái, chỉ bất quá xuất hiện trong một thời gian ngắn ngủi rồi biến mất. Tâm quá khứ đã qua rồi, tâm hiện tại thì trong sát na, tâm vị lai thì còn chưa xuất hiện, như vậy đều không nắm được.

[hiendde]

821. Biện đạo là gì?


Đạo Nguyên khi đi tham học ở Trung Hoa, gập một vị Hỏa đầu tăng ở núi A Dục Vương, ông hỏi:
- Cái gì gọi là văn tự?
- 1, 2, 3, 4, 5.
- Thế nào là biện đạo?
- Không có cái gì ẩn dấu được.
(Thiền tông dật sự)
Văn tự không giới hạn ở kinh văn, tổ lục. Biện đạo (nỗ lực tinh tấn) không giới hạn ở khắc khổ tu hành. Vạn vật đều đang nói Phật pháp, vạn sự đều liên quan đến tu hành.

[hiendde]

822. Đạo Nguyên giác ngộ.


Một lần Đạo Nguyên ngồi thiền cạnh một ông tăng đang ngủ gục. Thiền sư Như Tĩnh dùng dép cỏ đánh vào đầu ông tăng:
- Tọa thiền là thoát lạc tâm trần, chỉ lo ngủ thì có ích gì?
Đạo Nguyên đột nhiên lãnh ngộ vội hướng Như Tĩnh vái lạy, thưa:
- Thân, tâm con đã thoát lạc rồi!
(Thiền tông dật sự)
Thân, tâm thoát lạc là thoát ra khỏi những trói buộc của thân tâm. Đoạn trừ được những phiền não trong tâm, siêu việt ý thức đạt tới cảnh giới giác ngộ.

[hiendde]

823. Rồng kêu trong cây khô.


Một ông tăng hỏi Trí Nhàn:
- Thế nào là Phật?
- Rồng kêu trong cây khô.
- Đệ tử không hiểu.
- Con mắt trong đầu lâu.
(Thiền cơ)
Ông tăng hỏi thế nào là tự tánh. Các câu đáp “Rồng kêu trong cây khô” và “con mắt trong đầu lâu”, ám chỉ phải chết đi sống lại, tự nhiên sẽ thấy Phật.

[hiendde]

824. Ta đánh ngươi vô lý.


Một ông tăng hỏi Cảnh Thông:
- Thế nào là Phật?
Thiền sư đánh ông, và ông đánh trả. Thiền sư bảo:
- Ngươi đánh ta có lý, ta đánh ngươi vô lý.
Ông tăng không đáp được, thiền sư lại đánh.
(Thiền cơ)
Nói được hay không đều bị đánh, ám chỉ ông tăng không được ngưng trệ, phải tinh tấn tham cứu.

[hiendde]

825. Đức Sơn mất sớm.


Đức Sơn sắp viên tịch, ngồi ngay ngắn bảo chúng đệ tử:
- Nắm bắt hư không, đuổi theo âm vang chỉ làm loạn tâm các
ngươi. Khi tỉnh mộng mới biết là sai lầm, kết cục được cái gì đâu?
(Thiền tâm dật sự)
Cái gì cũng không có. Có hoặc không chỉ là do ý thức phán đoán. Siêu việt được có, không thì mới tránh khỏi ăn gậy của Đức Sơn.

[hiendde]

826. Ba chuyển ngữ của Ba Lăng.


Ba Lăng người huyện Ba Lăng, tỉnh Hồ Nam, là học trò của Vân Môn. Những lời ông nói ra đều thi vị, đẹp đẽ. Vân Môn rất thưởng thức ông và đã từng khen ngợi, bảo chúng đệ tử:
- Khi ta chết không cần phải tụng kinh, chỉ cần đọc 3 chuyển ngữ của Ba Lăng là đủ.
(Thiền đích cố sự hựu nhất tập)
Ba chuyển ngữ của Ba Lăng là:
Có ông tăng hỏi:
- Thế nào là Đạo?
- Người sáng mắt rớt xuống giếng (1)
(Xem công án 8ỏ)
- Thế nào là thổi lông trên kiếm?
- San hô từng cành chống dưới trăng (2)
(Xem công án 174)
- Thế nào là Đề Bà tông?
- Tuyết đầy chén bạc (3)
(Xem công án 117)

[hiendde]

827. Đạt Ma tổ sư đến Trung quốc độ ai?


Đối với câu hỏi này có thiền sư đáp:
- Đến độ lừa, ngựa, chó, dê nhưng không độ các ngươi.
(Niêm hoa vi tiếu)
Vì sao độ súc sanh mà không độ con người? Thực ra câu đáp này hàm ý thiền sư đã thể nghiệm “Tất cả chúng sanh đều có Phật tánh”; mặt khác phát huy phải tự mình thể nghiệm. Không độ các ngươi vì các ngươi phải tự độ.

[hiendde]

828. Sai một ly.


Một lần Pháp Nhãn hỏi Tu Sơn Chủ:
- Sai một ly, đất trời ngăn cách, ngươi làm sao thể hội?
- Sai một ly, đất trời ngăn cách.
- Nếu nói vậy, sao gọi là đã thể hội?
Tu Sơn Chủ không hiểu hỏi lại, Pháp Nhãn bảo:
- Sai một ly, đất trời ngăn cách.
Tu Sơn Chủ bỗng nhiên tỉnh ngộ.
(Thiền tông dật sự)
Sai một ly, đất trời ngăn cách (tương tự như: sai một ly đi ngàn dặm) là hiểu sai một chút thì xa chân lý như đất xa trời. Do lý giải chúng ta tưởng mình đã ngộ, kỳ thực lý giải và ngộ là hai chuyện khác nhau.

[hiendde]

829. Vinh Tây.


Một hôm, có một người đàn ông đói khát đến Kiến Nhân Tự khóc lóc, kể lể cảnh khốn khổ của vợ con. Vinh Tây rất thương xót nhưng tự mình cũng chẳng có vật gì quý để cho. Lúc đó Vinh Tây bỗng nghĩ đến vòng hào quang bằng đồng của tượng Dược sư Như Lai bèn đem ra cho người đàn ông đó. Người đàn ông vui mừng tiếp nhận. Chúng đệ tử kinh ngạc hỏi:
- Đem cho vòng hào quang của Phật có tội không?
- Có thể, nhưng nếu Phật gập tình cảnh này, thì ngay huyết nhục ngài còn đem cho xá gì vòng hào quang của tượng. Ngay cả tượng Phật ta cũng sẽ đem cho, nếu có tội ta sẽ vui lòng đón nhận.
(Thiền tông dật sự)
Vinh Tây đã đem lòng từ mà độ dân.

[hiendde]

830. Vất bỏ gia tài.


Bàng Uẩn xuất thân từ một gia đình giàu có. Ông mang hết của cải chất lên thuyền, chở đến Động Đình Hồ vất bỏ; đoạn tuyệt mọi chấp trước của thế gian.
Có ông tăng khuyên ông nên đem tiền của mà lập đền, chùa. Bàng Uẩn cự tuyệt:
- Ta đã biết đây là vật chẳng lành, sao lại tặng cho người? Dù bỏ dưới hình thức nào, tiền tài nhất định tạo nên lòng tham muốn.
Chẳng còn một phân tiền, Bàng Uẩn và con gái là Linh Chiếu đan giỏ tre đem bán để duy trì sinh hoạt.
(Thiền tông dật sự)
Xả bỏ lợi danh, không còn mê hoặc thì những công việc hàng ngày như gánh nước, bửa củi đều là Phật sự. (Xem công án 494)

[hiendde]

831. Một cũng chẳng giữ.


二由 一 有 一 亦 莫 守
Nhị do nhất hữu nhất diệc mạc thủ
Hai do một mà có
Một cũng chẳng giữ.
(Tăng Xán, Tín Tâm Minh)
Hai là chỉ thế giới đối đãi, yêu ghét. Một là chỉ thế giới tuyệt đối, hư vô hoặc không. Nhưng một cũng phải bỏ vì nếu không thì là chấp trước. Nếu chấp một thì trước hết rơi vào hư vô chủ nghĩa; nhận rằng mọi sự đều không thường còn, đều vô nghĩa. Đó là bi quan của những người thất bại. Hơn nữa, lại tạo nên giả bình đẳng, coi mọi việc đều không có sai biệt. con người sống trong xã hội, tài năng, hoàn cảnh đều khác nhau. Nếu coi như đồng đẳng là ảo tưởng, phủ nhận những nỗ lực tinh tiến của con người.
(Thích Dĩ Nhiên)

[hiendde]

832. Bảo Tích.


Bàn Sơn Bảo Tích sắp mất, bảo đại chúng:
- Có ai tả chân được ta không?
Chư tăng vẽ hình trình lên đều không hợp ý sư. Phổ Hóa thưa:
- Con tả được.
- Sao không trình ra cho lão tăng coi?
Phổ Hòa lộn tùng phèo mà ra.
Bảo Tích nói:
- Gã này về sau tiếp người như khùng điên.
Nói rồi mất.
(Niêm hoa vi tiếu)
Bảo Tích bảo chư tăng tả chân, không phải là bảo vẽ hình mình mà là tả “chân” tự tánh. Làm sao giấy, bút, mực chết, giới hạn, trừu tượng, cùng những ký hiệu phiến diện có thể diễn tả được tự tánh? Phổ Hóa dùng toàn thân, chân thật, cụ thể, sống động mà trình ra cho lão sư. Thật là một họa sĩ thiên tài.