932 replies to this topic

[hiendde]

623 Cưỡi lừa.


Thanh Viễn cho rằng: "Người học thiền thường có hai bệnh: thứ nhất là cưỡi lừa đi tìm lừa, thứ hai là cưỡi lừa rồi không chịu xuống." Lại nói thêm: "Chẳng cần cưỡi, vì chính mình là lừa, cả thế giới này là lừa, ta không thể cưỡi." Nếu nghĩ không cưỡi thì cả thế giới này là yên lừa.
(Thiền Viên)

Cưỡi lừa tìm lừa: đạo ngay trong tâm ta, còn đi đâu mà tìm?
Cưỡi rồi không chịu xuống: nếu cứ ngoan cố cưỡi lừa đi tìm lừa thì kết quả chỉ là không.
Một gốc cây, một hòn đá đều là đạo, Phật nói pháp 49 năm mà còn nói: ta chưa hề nói một chữ, cưỡi hoài không chịu xuống, còn cưỡi đi đâu chứ?

[hiendde]

624 Cơ duyên ngươi ở nơi Đức Sơn.


Tuyết Phong khi đang tu ở Động Sơn thiền viện, phụ trách công việc thổi cơm. Một hôm, Động Sơn hỏi:
- Ngươi đang làm gì đó?
- Đang lựa gạo.
- Ngươi đãi cát bỏ gạo hay đãi gạo bỏ cát?
- Cát và gạo đều bỏ.
- Vậy chư tăng lấy gì mà ăn?
Tuyết Phong nghe nói bèn lật sàng gạo; gạo rơi tung tóe trên mặt đất. Động Sơn nói:
- Cơ duyên ngươi ở nơi Đức Sơn.
Do đó, Động Sơn chỉ thị Tuyết Phong theo Đức Sơn tu hành.
(Thiền Viên)

Về sau Tuyết Phong quả nhiên thành một vị thiền sư nổi tiếng.

[hiendde]

625 Lúa, đậu, mạch.


Có ông tăng hỏi Tổng Ấn:
- Thế nào gọi là tam bảo?
- Lúa, đậu, mạch.
- Con không hiểu.
- Đại chúng hoan hỉ phụng trì.
Tổng Ấn lại nói:
- Nói đến tam bảo, kỳ thực chỉ trong khoảng nhướng mày, chớp mắt, thời cơ đã thành quá khứ rồi.
Ma Cốc hỏi:
- Nếu trong khoảng thời gian ngắn như vậy, chuyện đó đã trở thành quá khứ rồi, vậy chúng con có cần hỏi hay không hỏi chuyện đó thực sự ra sao không?
Quá khứ rồi!
(Phật Dữ Thiền)

Tam bảo là Phật, Pháp, Tăng. Phật là giác, pháp là Phật nghĩa, tăng là nhân duyên hòa hợp. Giác của tam bảo là điều người ta phụng trì, nhưng lúa, đậu, mạch lại chẳng phải là vật thực mà chúng tăng hoan hỉ phụng trì sao? Tinh thần học hỏi của ông tăng thực đáng khen, nhưng ngộ tánh thì chưa đủ. Thời gian thì chớp mắt đã trở thành quá khứ. Thiền cơ cũng vậy nếu trong một sát na mà mất đi khế cơ thì cơ hội gập lại đã hiếm lại còn hiếm hơn nữa.

[hiendde]

626 Con sẽ làm Phật.


Đơn Hà Thiên Nhiên là bạn đồng môn của Bách Trượng, lúc nhỏ theo mẹ lên chùa lễ Phật, chỉ tượng Phật hỏi mẹ:
- Đây là vật gì?
- Là Phật.
- Hình dung đâu có khác gì người ta, sau này con cũng sẽ làm Phật!
(Niêm Hoa Vi Tiếu)

Thiền Tông mượn lời đứa nhỏ để đặt nghi vấn tượng Phật là vật gì, rồi lại mượn lời mà xướng xuất Phật không phải là gỗ đẽo ra, cũng không phải là đất bùn nặn lên. Nếu mình đã là Phật thì việc gì phải lạy tượng Phật hư giả đó?

[hiendde]

627 Thật lạ kỳ!


Có một lần, Động Sơn đến Phần Đàm thấy một hòa thượng đang lớn tiếng nói với đại chúng rằng :
- Thật lạ kỳ! Thật lạ kỳ!
Phật giới, đạo giới không thể nghĩ bàn!
Động Sơn nghe rồi bèn hỏi:
- Ta không hỏi Phật giới, Đạo giới, ta chỉ hỏi ngươi vừa nói Phật giới, Đạo giới là gì?
Người vừa nói là một vị thủ tọa, người ta gọi ông là Sơ thủ tọa. Sơ thủ tọa nghe hỏi ngồi yên không nói. Động Sơn lại hỏi:
- Sao không nói mau?
- Nói mau liền không được gì!
- Ngươi đã không nói, lại còn nói "nói mau không được gì" là thế nào?
Sơ thủ tọa lại ngồi yên không nói, Động Sơn lại hỏi:
- Phật và Đạo chỉ là danh từ sao không dẫn giáo nghĩa luận bàn thử coi?
- Làm sao nói đây?
- Được ý quên lời!
(Phật Dữ Thiền)

Động Sơn đáp rất hay, nhưng đoạn đối thoại không hợp thiền cơ. Sơ thủ tọa hai lần im lặng không nói, Động Sơn cũng không hề tiếp dẫn, có thể cơ duyên hoàn cảnh chưa được chín mùi.

[hiendde]

628 Vốc nước và nghịch hoa.


Vốc nước, trăng trong tay
Nghịch hoa, hương vương áo.
(Nhất Nhật Nhất Thiền Ngữ)

Hai câu này trích trong Hư Đường Lục. Ở đây Người là Chủ Thể, Cảnh là Khách Thể, chỉ cảnh giới chủ khách là một. Đây chính là cảnh giới Vô tâm tam muội (thân tâm là một) của thiền giả.

[hiendde]

629 Sắc Tức Là Không.


Có người mang một bức họa tiên nữ đến nhờ Thạch Am (1573-1645) ở Đông Hải Tự đề chữ. Ông nghĩ hòa thượng chắc sẽ lộ vẻ mặt khó coi, nào ngờ hòa thượng cười nói:
- Vẽ đẹp quá! Ngay đến ta cũng muốn có người đẹp như vậy ở bên cạnh.
Nói rồi thuận tay lấy bút đề lên tranh:
"Phật bán pháp, Tổ bán Phật. Thời mạt, tăng bán tổ sư, ngươi bán bốn thước chính trung, an tất cả phiền não của chúng sanh. Sắc tức là không, không tức là sắc. Liễu lục, hoa hồng. Trăng đêm đêm rọi trên mặt hồ, vì không lưu tâm, nên cũng không lưu hình."
(Nhất Nhất Nhất Thiền Ngữ)

Sắc là dịch từ chữ Phạn Rũpa, chỉ vật có hình thể, cũng chỉ hiện tượng vật chất, vì sắc tức là không nên không có tự tánh, là để cảnh giới người đời đừng chấp vào hình thức. Nhưng Thạch Am lại dùng sắc theo nghĩa sắc của Nam, Nữ để đùa chơi.

[hiendde]

630 Đạo ở trong không ở ngoài.


Nham Đầu và Tuyết Phong khi sư phụ là Đức Sơn mất rồi, bèn cùng nhau vân du bốn phương. Một hôm, hai người tới Ngao Sơn trấn, Hồ Nam, gập lúc trời tuyết lớn, hai người đành phải dừng lại.
Lúc đó Nham Đầu tâm bình tĩnh, đêm đến an tâm mà ngủ. Tuyết Phong không ngủ được, mỗi ngày đều ngồi thiền đến canh tư, trời sáng rồi mà vẫn không ngủ được. Có một lần Nham Đầu bỗng thức giấc thấy Tuyết Phong còn ngồi thiền bèn nói:
- Sao ngươi không ngủ?
- Đệ tâm chẳng an, không ngủ được.
- Ngươi có gì chẳng an, hãy nói nghe thử.
Do đó Tuyết Phong nói ra tâm lý chẳng an, thỉnh sư huynh chỉ điểm. Nham Đầu hét lên một tiếng và nói:
- Cái gì từ cửa vào chẳng phải là đồ gia bảo. Chỉ những gì phát xuất từ ngực ra có thể lật ngược trời đất thì mới có chút thành tựu.
Tuyết Phong nghe rồi khai ngộ, nói rằng:
- Hôm nay, ta tại Ngao Sơn trấn, tiến, lui chẳng được mới thực là chân chính ngộ đạo.
(Thiền Viên)

Đạo không phải từ ngoài vào, mà ở trong vốn sẵn có. Tuyết Phong tâm chẳng an là do bị ngoại cảnh chi phối. Một vị thiền giả có thể nghĩ cũng có thể dừng nghĩ, có thể kháng chế nghĩ và không nghĩ là một sự thành tựu lớn.

[hiendde]

631 Giỗ Vân Nham.


Khi Động Sơn đã hơn 50 tuổi (thế kỷ 9) làm phương trượng ở Động Sơn (thuộc giang Tây). Có một lần làm giỗ Vân Nham. Có một ông tăng hỏi:
- Sư phụ khi ở với Vân Nham có được chỉ dậy đặc biệt gì không, xin nói cho chúng con nghe.
- Không có, tuy ta có ở đấy nhưng cũng không được chỉ dạy gì khác với các huynh đệ.
- Nếu vậy sao còn làm giỗ cúng?
- Ta ở đó đâu dám trái ý thầy.
- Sư phụ đến bái Nam Tuyền trước cơ mà, sao lại làm giỗ cho Vân Nham?
- Ta không phải tôn trọng đạo đức của người, chỉ trọng vì người chẳng nói cho ta điều bí mật đó!
(Phật Dữ Thiền)

Có lúc không nói lại là một phương pháp chỉ dạy hữu hiệu.

[hiendde]

632 Lỗ Mũi.


Có ông tăng hỏi Phổ Nguyện:
- Lúc cha mẹ chưa sanh, lỗ mũi ở đâu?
- Cha mẹ sanh rồi, lỗ mũi ở đâu?
(Thiền Cơ)

Lỗ mũi chỉ tự tánh.

[hiendde]

633 Không Mồm.


Có ông tăng hỏi Bảo Vân:
- Thế nào là không nói mà nói?
- Mồm ngươi ở đâu?
- Không mồm.
- Vậy lấy gì ăn cơm.
(Thiền Cơ)

Ăn chỉ hiện tượng giới, không mồm chỉ bản thể giới.

[hiendde]

634 Đóng Cửa.


Một ông tăng hỏi Như Bảo:
- Thế nào là ứng cơ?
Như Bảo im lặng, ông tăng lại hỏi:
- Thế nào là im lặng?
Như Bảo đáp:
- Ngươi ra đóng cửa cho ta!
(Thiền Cơ)

Im lặng không nói là lời ứng cơ, đóng cửa chỉ thiền cơ ở giữa ta và ngươi.

[hiendde]

635 Trâu Tốt.


Thật Tánh hỏi một ông tăng:
- Ngươi từ đâu lại?
- Từ Vân Môn.
- Ở đó có bao nhiêu trâu?
- Một hai con.
- Trâu tốt!
(Thiền Cơ)

Trâu chỉ tự tánh.

[hiendde]

636 Dấu Vật Ở Đây.


Có một ông tăng đến tham kiến Trần Tôn Túc, thiền sư hét lên:
- Ngươi vì sao trộm quả để ăn?
- Con vừa mới đến sao thầy lại bảo trộm quả để ăn?
- Dấu vật ở đây!
(Thiền Cơ)

Quả chỉ tự tánh, trộm quả là hướng ngoại mà tìm tự tánh.

[hiendde]

637 Động Đất.


Một trận động đất xẩy ra, một ông tăng hỏi Đạo Khuông:
- Còn có không động chăng?
- Có.
- Chỗ nào không động?
- Động từ Đông lại, mất hút về Tây.
(Thiền Cơ)

Động chỉ hiện tượng giới, không động chỉ bản thể giới.