932 replies to this topic

[hiendde]

252. Ba giới.


Một ông tăng hỏi Nham Đầu :
- Khi 3 giới đe dọa, con phải làm gì?
- Ngồi xuống.
- Con không hiểu.
- Hãy nhấc quả núi đem đến đây ta sẽ bảo ngươi.
(Zen Koans)
Ba giới là Dục giới, Sắc giới, Vô sắc giới. Ba giới không tốt, xấu, đúng, sai. Chúng không đe dọa cũng không tư vị. Ba giới hiện diện, sự vật tới, đi ngoài vòng kiềm tỏa của ta. Mưa, gió, lạnh, nóng, gập gỡ, chia lìa, lớn lên, già, chết. Đây là những Thực tại của đời sống và chúng ta phải đối diện với chúng dù muốn hay không. Hãy để ba giới đến và đi, hãy công nhận cái "không thể" như nhấc một ngọn núi lên, và hãy là chính mình.

[hiendde]

253. Phật là gì?


Một ông tăng hỏi Trừng Thực:
- Phật là gì?
- Trương Tam, Lý Tứ.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Đó là nói ai ai cũng là Phật, không có phân biệt phàm và thánh. Vương Dương Minh nói: "Đầy đường đều là thánh nhân" là cũng cùng ý này vậy.

[hiendde]

254. Tiến, lui.


Pháp Vân nói với tăng chúng rằng:
- Nếu ngươi tiến một bước thì mất Đạo, lui một bước thì mất Vật, không tiến không lui thì như hòn đá vô tri.
Một ông tăng hỏi:
- Làm sao để không vô tri?
- Xả bỏ chấp trước, hết sức mà làm.
Lại hỏi:
- Làm sao để không mất Đạo cũng không mất Vật?
- Tiến một bước lại lui một bước.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Tiến là Hữu, lui là Không, nếu chỉ chấp một bên là không đúng. Có tiến, có lui là lìa cả thiện, ác, vượt lên Thị Phi.

[hiendde]

255. Cái này, cái kia.


Minh Giác nói:
- Cái này không đúng, cái kia không đúng, cái này, cái kia đều không đúng.
Thiên Y đứng bên cạnh định mở miệng nói. Minh Giác dùng gậy đánh đuổi đi. Về sau Thiên Y gánh nước, đòn gánh bị gẫy, thùng nước bị đổ. Bỗng nhiên khai ngộ.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Lúc trước, Thiên Y chấp vào khẳng định và phủ định nên không tìm thấy đường ra. Minh Giác biết vậy bèn chỉ cho ông thấy tất cả quan niệm của thức tâm đều không đúng. Thiên Y được lão sư chỉ điểm, gia sức công phu, đến khi đòn gánh gẫy, thùng nước đổ mới xúc động linh cơ. Đòn gánh có 2 đầu, thùng nước cũng có 2 cái. Đều là cái này, cái kia. Đòn gánh gẫy, 2 thùng nước đổ. Cái này, cái kia đều không tồn tại, trở về thanh tịnh, vượt ra khỏi phạm vi của khẳng định và phủ định, chính là tự tánh.

[hiendde]

256. Không nói.


Tùng Sơn cùng Bàng cư sĩ uống trà. Bàng cư sĩ nói:
- Ai cũng có phần vì sao nói không được?
Tùng Sơn đáp:
- Vì ai ai cũng có nên nói không được.
Bàng cư sĩ hỏi:
- Thầy vì sao nói được?
- Không thể không nói.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Tự tánh không có đối đãi. Nói mọi người đều có là có đối đãi. Không nói thì hỗn nhiên một thể, không người không đối đãi. Vốn không đối đãi, nói ra liền có đối đãi. Vốn không thị phi, nói ra liền có thị phi. Thiền sư nói được vì phải độ người không thể không nói. Ngón tay trỏ mặt trăng, nhưng ngón tay không phải là mặt trăng. Nhưng không thể không trỏ, vì vậy mới nói "không thể không nói.”

[hiendde]

257. Một câu của La Hán.


Khi La Hán thượng đường có một ông tăng hỏi:
- Thế nào là một câu của La Hán?
- Nếu ta nói cho ngươi nghe thì đã thành 2 câu rồi!
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Câu nói nào cũng có đối đãi, tuyệt đối không có cô lập. Chẳng hạn 2 tay có 10 ngón. 10 là do 1 tích lũy mà thành. Không có 1 thì cũng không có 10.

[hiendde]

258. To, nhỏ.


Có người xem bức họa trên tường hỏi Mãn thiền sư rằng:
- Đã là cây tùng ngàn năm sao lại ở dưới mái nhà?
- Hạt cải đựng núi Tu Di là sao?
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Tâm tùy hình tượng mà sinh, do đó có tướng to, nhỏ. Tâm không hình tượng, thì tướng to, nhỏ cũng không.

[hiendde]

259. Không tên.


Lục tổ Huệ Năng có một lần nói với đại chúng rằng:
- Ở đây, ta có một vật không đầu, không đuôi, không tên, không lưng, không mặt, các ngươi có nhận biết không?
Thần Hội thưa:
- Đó chính là bản nguyên của chư Phật, là Phật tánh của Thần Hội.
- Ta đã nói nó là Vô danh, ngươi còn nói là bản nguyên và Phật tánh, về sau ngươi sẽ chỉ là một kẻ tông đồ trí giải.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Tự tánh nếu rơi vào trí giải, liền biến thành đối tượng của thức tâm. Đặc điểm của Thiền tông là "chẳng lập văn tự, ngoài giáo truyền riêng.” Do đó, nếu dùng trí giải thì không phù hợp với "chẳng lập văn tự.”
Hướng cư sĩ đã từng nói: "Lấy không tên làm tên, do đó sanh thị phi; lấy không lý làm lý do đó khởi tranh luận."

[hiendde]

260. Không Pháp trao người.


Tuyết Phong hỏi Đức Sơn:
- Từ xưa chư thánh dùng pháp nào để dậy người?
- Tông ta không lời nói, không có pháp nào cho người!
Tuyết Phong do đó tỉnh ngộ. Về sau, có ông tăng hỏi Tuyết Phong về truyện này:
- Sư phụ được gì mà đi?
- Ta đi tay không, về tay không!
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Câu nói của Đức Sơn diễn hết tác phong của con nhà Thiền "không lời nói" vì Thiền không thể nói.
"Không một pháp cho người" vì tự tánh ai ai cũng có, không người nào không.
Thiền sư chỉ có thể bảo người học tham cứu mà chứng ngộ chứ không thể đem linh giác của mình mà phân chia cho học trò được. Không trí, không đắc đó mới là thấy được tự tánh. Do đó Tuyết Phong mới nói: "Ta đi tay không, về tay không."

[hiendde]

261. Tâm.


Một vị sư già viết chữ Tâm lên cửa và vách của căn lều mà ông cư trú. Pháp Nhãn sửa ông: "Cửa phải viết chữ Môn, vách phải viết chữ Bích."
Nhưng Huyền Giác lại bàn rằng: "Cửa là cửa, vách là vách, không cần phải viết chữ gì cả."
(Zen Koans)
Trong Phật giáo Tâm tông chủ trương vạn pháp do tâm tạo. Mọi sự việc mà chúng ta thấy chỉ là hình bóng của chính tâm ta. Vị sư già viết chữ Tâm, dán khắp nơi là để tự nhắc nhở. Nhưng nếu ta chấp vào một cái gì, dù là chân lý đi nữa thì nó sẽ trở thành một khái niệm, một gánh nặng, Huyền Giác đã chỉ cho thấy cửa là cửa, vách là vách; nhìn, hiểu, xử dụng chúng như chính tự thân chúng vậy.

[hiendde]

262. Giáo huấn của La Hán.


Một hôm La Hán tiếp một đệ tử của Bảo Phước, ông hỏi:
- Thầy ngươi dậy thế nào?
- Sư phụ con dậy con hãy nhắm mắt đừng nhìn việc xấu, hãy
bịt tai đừng nghe tiếng xấu, không nghĩ và không khởi vọng niệm.
La Hán nói:
- Ta không bảo ngươi nhắm mắt, nhưng ngươi không nhìn, ta không bảo ngươi bịt tai nhưng ngươi không nghe, ta không bảo ngươi ngừng nghĩ nhưng ngươi không khởi một niệm nào cả.
(Zen Koans)
Mục đích giảng Thiền là giúp thiền sinh tìm thấy ý nghĩa đích thực của cuộc sống (do đó đời sống sẽ trở nên bình an, thanh thoát, vui tươi và đầy sáng tạo). Một vị thầy thật luôn luôn tìm được bài học thích đáng cho học trò mình.
Ông tăng trong công án này mới tu hãy còn chấp vào nhìn, nghe, nghĩ. Vì vậy, ông thầy đầu tiên cho ông bài học căn bản: đừng chấp vào nhìn, nghe, nghĩ. Sự giảng dậy của La Hán lại đi sâu hơn: phải mở con mắt Huệ. Thực tại không mầu, không sắc. Hãy nhìn vạn vật như chính tự thân của chúng nhưng không bị ràng buộc vào chúng.

[hiendde]

263. Bài kệ của Phó Đại Sĩ


Phó Đại Sĩ có một bài kệ nổi tiếng:
空手 把 鋤 頭
Không thủ bả sừ đầu
步行 騎 水 牛
Bộ hành kỵ thủy ngưu
人從 橋 上 過
Nhân tòng kiều thượng quá
橋流 水 不 流
Kiều lưu thủy bất lưu.

Tay không nắm cán mai
Đi bộ: lưng trâu ngồi
Theo cầu qua bến nước
Cầu trôi nước chẳng trôi.
(Trúc Thiên dịch)
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Câu 1: tay không mà lại nắm cán mai, là siêu việt không hữu, là không hữu bất nhị.
Câu 2: đi bộ mà lại cưỡi trâu, là siêu việt tự tha, là năng sở bất nhị.
Câu 4: cầu trôi mà nước chẳng trôi là nói ngược là siêu việt động tĩnh, là động tĩnh bất nhị.
Câu 1 và 2 chỉ không gian, câu 4 chỉ thời gian. Tóm lại cả bài là siêu việt thời không.

[hiendde]

264. Hai bài kệ củaThần Tú và Huệ Năng.


Ngũ tổ sắp nhập diệt kêu môn hạ mỗi người làm một bài kệ biểu hiện tâm đắc, ai đạt đạo sẽ được truyền y bát. Thần Tú viết bài kệ của mình lên vách như sau:
身是 菩 提 樹
Thân thị bồ đề thụ
心如 明 鏡 臺
Tâm như minh kính đài
時時 勤 拂 拭
Thời thời cần phất thức
勿使 惹 塵 埃
Vật sử nhạ trần ai

Thân là bồ đề cội
Tâm như gương sáng đài
Giờ giờ siêng phủi quét
Chớ để nhuốm trần ai.
(Trúc Thiên dịch)
Ngũ tổ nhận định bài kệ chưa kiến tánh, chỉ mới tới ngoài cửa Đạo chứ chưa vào được, nhưng người sau cứ thế mà tu hành thì cũng tốt.
Huệ Năng nghe người đọc bài kệ của Thần Tú bèn nói:
- Hay thì hay thật nhưng chưa đạt.
Bèn nhờ người viết bài kệ của mình bên cạnh:

菩提 本 無 樹
Bồ đề bổn vô thụ
明鏡 亦 非 臺
Minh kính diệc phi đài
本來 無 一 物
Bổn lai vô nhất vật
何處 惹 塵 埃
Hà xứ nhạ trần ai

Bồ đề vốn không cội
Gương sáng cũng không đài
Nguyên chẳng có một vật
Sao gọi phủi trần ai?
(Trúc Thiên dịch)

Ngũ tổ thấy bài kệ bèn lấy tay áo chùi đi nói:
- Cũng chưa kiến tánh.
Rồi thân đến chỗ Huệ Năng làm việc, ám thị Huệ Năng đến canh ba thì đến phòng phương trượng và giảng kinh Kim Cương cho Huệ Năng nghe. Đến câu: "ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm" thì Huệ Năng đại ngộ, than rằng: "Nào ngờ tự tánh vốn không sinh diệt, dao động, tự thanh tịnh, đầy đủ, có thể sanh vạn pháp!" Và được Ngũ tổ truyền y bát.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Bài kệ của Thần Tú rõ ràng là chủ trương tiệm tu. Bài kệ của Huệ Năng chấp không, có Thể không Dụng. Vì vậy Ngũ tổ nói chưa kiến tánh, chỉ khi Ngũ tổ giảng kinh Kim Cương đến câu " ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm" thì mới thật là đại ngộ.
"ưng vô sở trụ" là không chấp Hữu.
"Nhi sanh kỳ tâm" là không chấp Không.
Tâm sanh mà không trụ là Thể Dụng bất nhị, tức tự tánh.
Chúng tôi xin chép thêm lời giảng của thiền sư Huệ Minh về câu kinh này để độc giả hiểu rõ hơn.
"Ưng vô sở trụ" là Thể, "Nhi sanh kỳ tâm" là Dụng. Dụng không lìa Thể, Thể không lìa Dụng, vì "ưng vô sở trụ" nên không chấp có, lại "nhi sanh kỳ tâm" nên không rơi vào không. Vì không trụ vào đâu nên đó chính là cảnh giới thực tướng, vô tướng. Cổ Đức đã có câu "Một niệm không sanh, toàn thể hiện." Nếu có sở trụ tức có sở cầu làm sao thấy được tự tánh? Phật tử chúng ta trước phải y thể sau đó khởi dụng. Thế nào là y thể? Đó là buông bỏ những gì sở trụ, sở cầu. Vì bỏ tất cả nên vọng tâm tự diệt. Khi vọng tâm diệt thì vô trụ chân tâm hiện tiền. Nếu ta nương vào thực tướng, trụ vào chỗ không trụ thì đó là y thể khởi dụng. Phật khác chúng sanh ở chỗ giác và không giác, từ bi và không từ bi. Giác tức là tướng lìa tướng, không trụ vào đâu nên thành Phật; không giác nên thấy cảnh sanh tâm là có trụ, nên là chúng sanh. Từ bi là bình đẳng coi vạn vật là một thể nên là Phật, không từ bi là tham sân si tạo nhiều tội nghiệp nên là chúng sanh. Vậy giác là Thể, từ bi là Dụng. Thể, Dụng không hai, đều là một Tâm. Phật có 3 thân là Pháp Thân, Báo Thân và Hóa Thân. Câu "ưng vô sở trụ" là diễn tả Pháp Thân. Tại sao? Vì không trụ vào đâu nên vượt lên cả không gian và thời gian, sung mãn khắp hư không nên đó là Pháp Thân. "Nhi sanh kỳ tâm" là diễn tả Báo Thân và Hóa Thân. Tại sao? Vì ác tâm thì sanh ác báo, thiện tâm thì sanh thiện báo. Đó chính là Báo Thân. Khi một niệm khởi thì biến hóa vô cùng, nghĩ tà thì là Địa Ngục, nghĩ thiện thì là Niết Bàn. Đó là Hóa Thân vậy. Hiểu được lý này chúng ta luôn luôn dụng công tâm như hư không mà không tại Hư Không, độ tận cả nhưng không trụ vào 1 tướng nào cả. Đó gọi là tùy duyên bất biến, bất biến tùy duyên. Bất biến là "Vô sở trụ", tùy duyên là "sanh kỳ tâm.” Nói tóm lại câu kinh này diễn tả tự tánh, vì vậy Huệ Năng nghe rồi , đại ngộ.

[hiendde]

265. Vạn Tượng.


Thượng tọa Tử Phương đến thăm Văn Ích. Văn Ích hỏi:
- Thế nào là trong vạn tượng riêng lộ thân?
Tử Phương giơ phất tử lên. Văn Ích nói:
- Ngươi hiểu thế sao được?
Tử Phương nói:
- Cổ nhân chẳng trừ vạn tượng.
- Trong vạn tượng riêng lộ thân nói gì là trừ với chẳng trừ?
Tử Phương hoát nhiên đại ngộ.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Tử Phương giơ phất tử lên là diễn ý độc lộ thân. Trong tâm Tử Phương có phất tử là có hình tượng vì vậy Văn Ích chẳng chịu. Tánh Thể vốn không hình tượng, vạn tượng là do theo Dụng mà lập danh. Vì vậy Văn Ích mới hỏi "Vạn tượng là gì " Tử Phương hiểu lầm là Văn Ích trừ vạn tượng, nhưng vạn tượng chính là Pháp Thân không thể trừ được. Chư pháp đều như, sóng tức là nước làm gì có phân biệt giữa vạn tượng và Pháp Thân. Đó là bất nhị pháp môn.

[hiendde]

266. Đơn Hà Thiên Nhiên.


Đơn Hà lúc thiếu thời, dám nói dám làm. Sau khi thọ giới với Thạch Đầu bèn đến thăm Mã Tổ. Chưa gập mặt đã vào tăng đường, cưỡi lên đầu tượng thánh tăng mà ngồi. Đại chúng kinh ngạc, khi Mã Tổ vào tăng đường nói "Con ta thiên nhiên."
Đơn Hà lạy tạ nói:
- Tạ ơn sư phụ đã cho pháp hiệu.
Do đó có tên là Thiên Nhiên.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)
Lão Tử nói: "Đạo pháp tự nhiên" còn Phật gia gọi là "Tự Tánh.” Lời của Mã Tổ là khen cử động của Đơn Hà hợp với Đại Tự Nhiên.